Mae’n bleser gallu cyfrannu at yr ymchwiliad hwn ac at yr adroddiad a ddeilliodd ohono hefyd, fel Aelod dros etholaeth yn y Cymoedd, lle y ceir angen mor daer am welliannau i’r seilwaith rheilffyrdd. Ar gyfer fy nghyfraniad heddiw, hoffwn ganolbwyntio ar ychydig o’r argymhellion. Yn gyntaf oll, mae argymhelliad 10 yn hanfodol er mwyn sicrhau ein bod yn ateb y galw yn y dyfodol. Fel y soniwyd eisoes, methodd y fasnachfraint flaenorol wneud unrhyw ddarpariaeth ar gyfer twf, drwy gymell neu orfodi, ac rydym yn wynebu canlyniadau hynny yn awr. Mae fy etholwyr yn aml yn cysylltu â mi i gwyno am yr amodau teithio cyfyng y maent yn gallu eu hwynebu yn ystod teithiau ar adegau prysur. Felly, rwy’n croesawu’r ffaith bod Llywodraeth Cymru yn derbyn yr argymhelliad hwn, o safbwynt disgwyl i gynigwyr ddangos sut y byddant yn adeiladu capasiti i ateb y galw, a sut y byddant yn defnyddio ystod o offer i fonitro bodlonrwydd teithwyr.

Roedd argymhelliad 12 yn codi mater cysylltiedig yr achlysuron hynny pan fo galw teithwyr yn cynyddu’n sydyn, er enghraifft yng nghyd-destun digwyddiadau chwaraeon yng Nghaerdydd. Ddoe, cyfarfûm â grŵp o fy etholwyr a oedd wedi dod i ymweld â’r Senedd, a’r peth cyntaf roeddent eisiau siarad â mi yn ei gylch oedd yr heriau y teimlent eu bod yn eu hwynebu wrth ddefnyddio gwasanaethau trên pan fyddant eisiau dod i’r brifddinas i fynychu gemau pêl-droed neu rygbi. Mae’n dda fod Llywodraeth Cymru wedi derbyn yr argymhelliad hwn mewn egwyddor, ond rwy’n dal i fod yn bryderus y gallai profiadau gwael ar adegau fel hyn rwystro pobl rhag dibynnu ar ein gwasanaethau trên a’u defnyddio ar sail fwy rheolaidd, pan fo angen mor daer inni geisio argyhoeddi mwy o’n dinasyddion i wneud y newid hwnnw o’r car i drafnidiaeth gyhoeddus.

Derbyniodd Llywodraeth Cymru ein hargymhelliad 17 y dylid sicrhau bod

‘sail dystiolaeth penderfyniadau yn y dyfodol a blaenoriaethau’r Metro [yn] ystyried y cyd-destun gofodol.’

Ond mae gennyf rai amheuon yma ar yr angen i wneud hyn yn iawn. Roedd ‘Ffyniant i Bawb’ yn ymrwymo ei hun i

‘sicrhau bod pob datblygiad newydd ac arwyddocaol... o fewn cyrraedd hwylus i orsaf.’

Mae hwn yn nod canmoladwy yn wir, ond buaswn yn gwerthfawrogi eglurhad y gallasai hyn gyfeirio at orsafoedd bysiau yn ogystal â gorsafoedd trên yng nghyd-destun metro de Cymru gyfan. Fy rheswm dros ddweud hyn yw fy mod yn teimlo bod yna heriau penodol ynglŷn â thopograffi’r Cymoedd, a’r Cymoedd gogleddol megis cwm Cynon yn arbennig, lle y gwelwn mai ein cymunedau mwyaf difreintiedig yw’r rhai sydd bellaf oddi wrth y rheilffordd mewn gwirionedd. Mae’n bwysig iawn ein bod yn cydnabod hynny ac nad yw datblygiadau yn y dyfodol yn gyfyngedig i waelod y Cymoedd canolog gwastad, ond eu bod mewn gwirionedd yn cael eu hannog i symud ymhellach i fyny’r Cymoedd lle y byddwn yn gweld y safleoedd bysiau ar gyfer y metro yn ogystal. Rwy’n credu bod honno’n ongl bwysig o ran cyfiawnder cymdeithasol ac yn un y buaswn yn gwerthfawrogi rhywfaint o eglurhad arni.