Part of the debate – Senedd Cymru am 5:54 pm ar 3 Hydref 2017.
Diolch. Wel, fel yr wyf wedi’i ddweud, y tro diwethaf i mi holi, nid oedd unrhyw gais wedi ei wneud am unrhyw drwyddedau i ddod ag afancod i Gymru, ond yn amlwg, mae hynny'n rhywbeth y bydd yn rhaid i ni barhau i gadw golwg arno pe byddai hynny yn digwydd. Rydych chi'n iawn, rwyf i wedi gwrthod difa yn yr un modd â Lloegr, ac nid wyf i’n bersonol yn credu bod unrhyw beth i awgrymu bod darlun y clefyd yn Lloegr yn gwella yn sgil yr hyn maen nhw'n ei wneud. Felly, yn hollol, rydym ni wedi gwrthod difa, a byddwch chi’n ymwybodol o'r hyn yr ydym ni yn ei wneud dim ond yn yr achosion cronig hynny mewn buchesi o ran moch daear. Caiff ei wneud mor gyflym â phosibl. Bydd y moch daear yn cael eu dal a'u profi yn gyflym iawn, ac rwyf i eisiau rhoi sicrwydd i chi y byddan nhw’n cael eu trin yn waraidd drwy’r amser.
O ran yr arolwg o ‘foch daear marw’, efallai y byddai o gymorth pe bawn i’n rhoi ychydig o ffigurau i chi. Rwy'n falch iawn ein bod yn parhau â hynny—fel yr wyf wedi’i ddweud, cawsom ni ymarfer caffael—oherwydd rwyf yn credu ei fod yn ffynhonnell wybodaeth werthfawr iawn yn yr ymgyrch yn erbyn TB mewn gwartheg. Rydych chi’n gofyn y cwestiwn: a ydyn nhw'n cael eu hasesu i gael gwybod sut maen nhw'n cyrraedd ochr y ffordd neu sut maen nhw wedi eu lladd? A’r ateb yw 'ydyn', ac yn sicr, nid wyf i wedi cael unrhyw awgrym bod y moch daear sydd i'w gweld ar ochr y ffordd wedi'u rhoi yno yn anghyfreithlon. Felly, rwyf i eisiau rhoi sicrwydd i chi ynglŷn â hynny. Dangosodd y canlyniadau dros dro a gawsom ni o'r arolwg Cymru gyfan o 'foch daear marw' a gynhaliwyd yn 2016, o blith y 681 o garcasau moch daear a brofwyd, roedd 50, felly 7.3 y cant, yn profi’n bositif am TB buchol. O 1 Ionawr eleni hyd at 31 Awst eleni, profwyd 44 o garcasau; profodd wyth yn bositif ac rydym yn aros am ganlyniadau 12 ohonynt. Felly, fe allwch chi weld ei bod hi’n hollbwysig bod gennym ni’r wybodaeth honno a hefyd am y lleoliadau—mae hynny’n helpu gyda'r ardaloedd TB isel, canolraddol ac uchel, bod yr wybodaeth honno gennym ni. Felly, rwyf i wedi dod o hyd i'r rhif ffôn erbyn hyn. Felly, rwyf i, fel yr wyf wedi’i ddweud, yn annog pawb i sicrhau bod y rhif ffôn hwn ar gael: sef 01970 612374. Mae rhagor o wybodaeth a chyfarwyddiadau ar gael ynglŷn ag ymdrin â'r carcasau hynny, ond rwy’n annog pawb i ffonio Canolfan Gwyddorau Milfeddygol Cymru os ydyn nhw’n dod o hyd i fochyn daear marw.
O ran gollyngiadau slyri, rydym ni wedi gweld rhywfaint o lygredd amaethyddol sylweddol eleni, ac rwyf i wedi ei wneud yn hollol glir bod hyn yn gwbl annerbyniol. Felly mae hyn, yn amlwg, yn rhywbeth yr ydym ni’n cadw golwg arno. Byddwch chi’n ymwybodol ein bod wedi cynnal yr ymgynghoriad ynglŷn â’r parthau perygl nitradau, a byddaf i’n gwneud datganiad ar hynny erbyn diwedd eleni.
Fe wnaethoch chi sôn am y dechneg profi newydd yn Nyfnaint. Rwyf i wedi gofyn i swyddogion edrych ar hyn, ond nid oes gennyf i unrhyw wybodaeth—nid wyf i wedi cael gwybodaeth amdano hyd yn hyn. Ond, yn sicr, byddwn yn ystyried unrhyw beth a all ein helpu yn y frwydr hon.