6. 6. Dadl gan Aelodau Unigol o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Newid yn yr Hinsawdd

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:19 pm ar 4 Hydref 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mike Hedges Mike Hedges Labour 4:19, 4 Hydref 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch, Dirprwy Lywydd. Yn gyntaf oll, hoffwn ddiolch i Simon Thomas, nid yn unig am gyflwyno’r ddadl, ond am fynd o gwmpas a chael pobl i’w chefnogi? Oherwydd mae’n wirioneddol bwysig ein bod yn dechrau trafod materion fel hyn. ‘Lleihau’r defnydd o garbon 80 y cant’—mae’n nod aruthrol. Sut y gwnawn ni hynny? Wel, mae’n rhaid iddo fod yn gyfraniadau personol, rwy’n credu bod Simon Thomas yn hollol gywir ynglŷn â hynny, ac mae angen inni ysgwyddo cyfrifoldeb personol am hynny. Nid oes gennyf unrhyw syniad beth yw fy nefnydd carbon personol. Buaswn yn tybio bod hynny’n wir am bawb, neu bron bawb yn yr ystafell hon yn ôl pob tebyg. A hoffwn ei leihau? Hoffwn, ond nid wyf yn gwybod a wyf fi’n ei leihau o lawer neu o ychydig iawn. Felly, a ddylwn gael fy nebydu am ei ddefnyddio? Dylwn, fe ddylwn deimlo ei fod yn costio rhywbeth i mi. Hyd yn oed os nad yw’n arian, dylai gostio teimlad drwg i mi, am fy mod mewn gwirionedd yn defnyddio mwy o garbon nag y dylwn. Po fwyaf y meddyliwn am y peth, y mwyaf y byddwn yn ei leihau. Credaf fod pobl yn cymryd hynny gyda gwariant. Os ydych yn cyfrif pob ceiniog a wariwch, byddwch yn gwario llawer iawn llai. Bydd yn union yr un fath gyda charbon, oni fydd? Pe baech yn cyfrif yr hyn a ddefnyddiwch, byddai’n llawer iawn llai. Fel y dywedodd Simon Thomas, nid treth ydyw, ond mae’n ymwneud â chyfrifoldeb.

Mae Jenny Rathbone yn llygad ei lle: hyn a hyn sy’n bosibl gyda deddfwriaeth. Mae angen i bawb ohonom wneud ymdrech i weithio ar wneud pethau i leihau ein defnydd o garbon. A bwyd—un o fy rheolau yn ein tŷ ni: ni fyddwn byth yn prynu unrhyw fwyd sydd wedi teithio ymhellach na mi, ac rwy’n credu bod—. Ni fyddaf yn gofyn i Jenny Rathbone wneud hynny gan fy mod yn gwybod faint mae hi wedi teithio, ond nid ydym yn prynu bwyd sy’n dod o wledydd sydd ymhellach nag y teithiais i erioed, ac rwy’n credu bod hynny’n rhywbeth y gallai pawb ohonom feddwl amdano o bosibl. Mae’n dod o lawer iawn o wledydd egsotig, gan gario llawer o filltiroedd awyr, ac mae angen inni ystyried yn ofalus yr hyn rydym yn ei fwyta. Rwy’n credu bod hyn yn wirioneddol bwysig, ac rwy’n siarad fel rhywun sy’n cefnogi prynu cynnyrch Cymreig lleol, felly mae hynny’n sicr yn helpu.

Rwy’n cytuno â Neil Hamilton: mae ansawdd aer yn bwysig. Rwy’n credu bod pawb yn cytuno bod ansawdd aer yn bwysig, ac rydym yn gweld y gwelliannau sy’n digwydd yn yr Hafod yn ddiweddar. Nid gwenwyn yw carbon deuocsid—hollol gywir. Fodd bynnag, mae’n nwy tŷ gwydr. Bydd yn arwain at godi tymheredd. Rydym yn gwybod hynny oherwydd fe ddylai tymheredd y ddaear fod o gwmpas -24, -26 gradd canradd pe na bai carbon deuocsid yn yr atmosffer. Rydym eisiau peth ohono i’w gael i fyny at dymheredd y gellir byw ynddo. Yr hyn nad ydym ei eisiau yw cael gormod ohono, sy’n ei symud i dymheredd lle na allwn fyw ynddo. Rwy’n credu, Neil, fod y Ceidwadwyr yn y 1980au wedi gorfodi costau ynni i fyny, ac arweiniodd hynny at ddinistrio’r diwydiant alwminiwm ar draws de Cymru. Efallai eich bod yn un o’u haelodau yn y dyddiau hynny.

Mae angen diweddaru modelau cyfrifiadurol. Maent bob amser angen eu diweddaru. Rhan o fy ngwaith flynyddoedd lawer yn ôl oedd ysgrifennu modelau cyfrifiadurol, ac rydych yn eu diweddaru pan fyddwch yn cael data pellach, ond rydym i gyd yn gwybod bod tymereddau’n codi. Maent wedi cynyddu, ac mae’r Americanwyr yn elwa ohono, os ydych yn ei alw’n hynny, o’r corwyntoedd y maent yn eu cael. Fe ildiaf.