Part of the debate – Senedd Cymru am 3:42 pm ar 17 Hydref 2017.
Diolch ichi am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Rwy'n cymeradwyo Cymwysterau Cymru am gynnal yr ymchwil hwn ac am gyhoeddi'r adroddiad. Rwyf hefyd yn cytuno â'r teimladau yr ydych yn eu mynegi yn eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae'n ddiddorol nodi bod yr adroddiad yn nodi na fu unrhyw ymchwil sylweddol i farn gweithwyr proffesiynol ar gofrestru’n gynnar a chofrestru amryfal ar gyfer arholiadau. A all Ysgrifennydd y Cabinet esbonio pam na fu? Mae'r Blaid Lafur, sydd wedi bod yn rheoli system addysg Cymru ers 20 mlynedd bellach mewn un ffordd neu'r llall, yn ôl pob sôn yn gysylltiedig â’r undebau, felly pam ydych chi'n meddwl mai dim ond nawr, diolch i Cymwysterau Cymru, y mae barn gweithwyr addysg proffesiynol wedi’u ceisio ar y mater? Mae'r adroddiad hefyd yn sôn nad yw canllawiau Llywodraeth Cymru ar gofrestru’n gynnar a chofrestru amryfal yn cael llawer o groeso o gwbl gan rai o'r proffesiwn addysgu. Felly, lle’r oedd dealltwriaeth Llywodraeth Cymru o'r mater pan luniwyd y canllawiau hynny? Mae'n ymddangos bod methiant difrifol a hirdymor wedi bod yn y cyfathrebu rhwng yr undebau addysgu a'r Blaid Lafur, byddwn i’n awgrymu.
Rwy'n falch eich bod wedi penderfynu gweithredu'r ddau argymhelliad a wneir gan yr adroddiad. Fodd bynnag, mae'n siomedig, oni bai am yr adroddiad hwn, na fyddai gennych unrhyw awgrymiadau ar gyfer ymdrin â'r broblem ac mae hynny'n rhywbeth sy'n peri pryder imi a dylai bryderu rhieni pob plentyn oedran ysgol yng Nghymru. Ar wahân i weithredu'r ddau argymhelliad a wnaed yn yr adroddiad, beth ydych chi'n ei wneud i fynd i'r afael ag achos sylfaenol y broblem, nad yw o reidrwydd yn ysgolion yn cofrestru’r myfyrwyr ar gyfer arholiadau'n gynnar, ond y straen a’r pwysau gormodol y maent yn ceisio eu hosgoi trwy wneud hynny?
Felly, er fy mod yn croesawu'r syniadau hyn sydd wedi dod gan Cymwysterau Cymru, mae’n amlwg nad ydynt ond yn ymdrin â symptomau salwch sylfaenol ac annymunol diamheuol yn system addysg Cymru, nid gwraidd yr achos ei hun, sef diffyg gweledigaeth sy’n cyd-fynd, yn anffodus, â diffyg dadansoddi a chynllunio gan Lywodraeth Cymru. Mae Cymwysterau Cymru wedi cadarnhau bod rhai ysgolion yn cymryd camau i beidio â blaenoriaethu buddiannau addysgol ein plant er gwaethaf y ffaith nad ydynt yn dymuno gwneud hynny. Maent yn cael eu gorfodi gan y Llywodraeth i wneud hynny. Tybed a ydych chi’n cytuno â mi, Ysgrifennydd y Cabinet, ei bod yn gyhuddiad damniol ar y Llywodraeth hon ei bod wedi creu system addysg lle nad yw’n blaenoriaethu addysg plant Cymru. Beth fyddai'r Democratiaid Rhyddfrydol wedi ei wneud yn wahanol, neu a yw eich plaid chi yn hapus â safbwynt Llafur sy'n gwneud i ysgol boeni'n fwy am ei henw da ar bapur na’r cyfleoedd bywyd y mae'n eu rhoi i’w disgyblion? Diolch.