Roedd yr wythnos ddiwethaf yn wythnos frawychus iawn, credaf, i wleidyddiaeth Cymru. O dan yr amgylchiadau mwyaf trychinebus, collodd teulu ŵr a thad ymroddedig, collodd Alun a Glannau Dyfrdwy, a'r gogledd, Aelod Cynulliad gweithgar ac effeithiol iawn, a chollais innau, ynghyd â llawer o rai eraill yn y Siambr hon, gyfaill caredig a thyner iawn.

Gallaf gofio cyrraedd yn y Senedd am y tro cyntaf, ar ôl imi gael fy ethol yn ôl yn 2007, a chymryd fy sedd yn y Senedd. Ac, wrth edrych draw at feinciau Llafur, gwelais Carl, a meddyliais ar unwaith y byddai'n fwy addas iddo weithio wrth ddrws clwb nos yn y Rhyl, na bod yn wleidydd. Ond, wyddoch chi, ni allai'r argraffiadau cyntaf hynny fod wedi bod yn fwy anghywir. Roedd yn wleidydd anhygoel. Roedd yn ddyn hyfryd, ac, fel yr ydym eisoes wedi dysgu y prynhawn yma, roedd ei record yn un o gyflawni—ie, ar gyfer Llywodraeth Cymru, ond hefyd ar gyfer y Blaid Lafur, ei etholwyr, a'r pethau yr oedd yn bersonol yn angerddol iawn drostynt. Ac er ei fod yn ymddangos fel ffigwr anghyffredin, am wleidydd, y tu ôl i'r ymddangosiad caled hwnnw roedd ganddo galon garedig iawn a oedd bob amser yn ceisio brwydro dros y gwannaf, pwy bynnag oedd y rhai gwannaf hynny.

Mae Sul y Cofio newydd fod, ac fe'm hatgoffodd nid yn unig am aberth y rhai a fu farw, ond hefyd pa mor wych oedd Carl Sargeant, a oedd â'r portffolio hwnnw, fel hyrwyddwr cymuned y lluoedd arfog a chyn-filwyr ledled Cymru, gan gynrychioli eu barn nhw wrth fwrdd y Cabinet, ac ar draws y wlad. Ac, wrth gwrs, nid oedd yn ffrind i'r lluoedd arfog yn unig, roedd yn ffrind aruthrol i gymunedau ffydd hefyd, ledled Cymru. Gwn fod y cymunedau ffydd, grwpiau ffydd—o bob crefydd—yn gwerthfawrogi'n fawr ei waith a'i ymgysylltiad trwy'r fforwm cymunedau ffydd.

Ac, wrth gwrs, roedd gan Carl wên heintus, a gallai wneud imi chwerthin. Fel cyd- ogleddwr, estynnodd ei gyfeillgarwch ataf, yn enwedig yn fy nyddiau cynnar yn y Cynulliad, a gallaf gofio ef yn gofyn imi un diwrnod, 'Ti'n iawn, bos? Sut wyt ti'n setlo i mewn?' Felly, dywedais wrtho fy mod wedi dod o hyd i fflat yn y bae, fy mod i'n brysur yn paratoi'r fflat, ac roedd yn digwydd bod yn yr un bloc â fflat Carl. 'Mae gen i fatres sbâr os wyt ti ei eisiau', meddai, 'Fe ddof ag e' draw nes ymlaen.' Ac yna dywedodd hyn: 'ni fydd o werth i ti—rwyt ti'n rhy dew.' Yna dywedodd, 'Ond bydd yn iawn i dy blant di.'

Ac roedd achlysur arall, wyddoch chi, yn ystod toriad y Cynulliad, roeddwn wedi dod a fy nheulu i lawr i Gaerdydd. Ac es i â nhw i nofio un bore, yn y bloc lle'r oedd y fflat. Dychmygwch fy syndod y prynhawn hwnnw, pan gefais neges destun gan Carl. Y neges oedd: 'Rwyt ti'n edrych yn ofnadwy yn y siorts nofio yna.' Heb i mi wybod, roedd wedi bod yn gwylio trwy'r ffenestr tra'r oeddwn yn y pwll. Roedd yn llawn direidi, ond roeddwn yn ei garu'n fwy oherwydd hynny.

Ac yna roedd y sgyrsiau. Byddem ni'n cael sgyrsiau, weithiau yn yr ystafell de, weithiau yn y coridor, weithiau yn Mischief's neu yn y Packet am fywyd teuluol. Roedd yn caru ei deulu'n fawr. Roedd yn sôn amdanynt yn aml ac roedd yn hynod falch ohonynt. Rwyf yn dymuno dweud hyn wrth Bernie, Lucy a Jack heddiw: diolch yn fawr am rannu Carl gyda ni, roeddem yn ei garu'n fawr ac rydym yn mynd i'w golli'n fawr.