Part of the debate – Senedd Cymru am 3:25 pm ar 22 Tachwedd 2017.
A gaf fi ddweud pa mor falch wyf fi o fod wedi cymryd rhan yn y broses o gynhyrchu'r adroddiad hwn a thynnu sylw hefyd at y ffordd gymwys iawn y mae'r Cadeirydd wedi ein harwain drwy'r gweithdrefnau angenrheidiol? Mae adroddiad y Pwyllgor Economi, Seilwaith a Sgiliau ar seilwaith digidol yn codi nifer o gwestiynau, ond yn gyntaf hoffwn gydnabod y cynnydd rhagorol y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud mewn perthynas ag ehangu lefelau cysylltedd ar raddfa fawr yng Nghymru gyda'i phrosiect band eang cyflym iawn. Ond dywedodd Ysgrifennydd blaenorol y Cabinet, mewn tystiolaeth i'r pwyllgor economi a seilwaith—rwy'n dweud 'blaenorol'; mae gennyf ofn fy mod yn gweld eich bod yn dal i eistedd gyda ni ac y byddwch yn dal i ateb y cwestiynau, Weinidog.
Ond dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet, mewn tystiolaeth i'r pwyllgor economi a seilwaith fod posibilrwydd go iawn y gallai BT fethu ei derfyn amser ym mis Rhagfyr ar gyfer gweithredu ei gylch gwaith yn llawn, ac roedd hi'n ymddangos bod peth dryswch ynglŷn â sut i fwrw ymlaen â gweithrediad y cytundeb i gael gwared ar y mannau gwan sydd ar ôl. Buasai o gymorth pe gallem gael eglurder llwyr ynglŷn â sut a phryd a pha ffurf fydd i'r broses gaffael hon.
Clywsom hefyd nad yw'r nifer sy'n manteisio ar fand eang cyflym, pan fo ar gael, cymaint â'r disgwyl. Daethpwyd i'r casgliad mai'r rheswm am hynny o bosibl yw diffyg gwybodaeth gan BT, a Llywodraeth Cymru i ryw raddau, am y manteision y gall band eang cyflym iawn eu cynnig i'r sector busnes. Unwaith eto, ymddengys bod llawer iawn o ddryswch wedi bod ynglŷn â phryd a ble yn union y mae band eang cyflym iawn ar gael. Roedd hyn yn arbennig o rwystredig i'r sector busnes. Buasai'n fuddiol gwybod a yw'r mater wedi cael sylw digonol bellach ac a oes tystiolaeth ar gael i ddangos bod niferoedd defnyddwyr wedi gwella dros y misoedd diwethaf.
Rydym yn nodi ac yn cydnabod bod Llywodraeth Cymru wedi sefydlu cronfa ddatblygu, wedi'i dwyn ynghyd o nifer o ffynonellau ac wedi'i chynllunio i helpu busnesau i ymgysylltu â'r dechnoleg newydd hon a bydd yn ddiddorol gweld a fydd y gronfa'n cyflawni ei hamcanion. Ar ddiwedd y cytundeb rhwng Cyflymu Cymru a BT, amcangyfrifir y bydd tua 4 y cant o'r wlad heb fand eang cyflym iawn. Rydym yn cydnabod y bydd llenwi'r bwlch hwn yn ddrutach o lawer fesul cysylltiad nag o dan y cytundeb diwethaf, ond rydym yn annog Llywodraeth Cymru i fwrw ymlaen â'r cynnydd ardderchog y mae wedi'i wneud hyd yma a darparu band eang cyflym iawn drwy Gymru gyfan, ac wrth wneud hynny, sicrhau bod Cymru yn un o arweinwyr y byd mewn perthynas â mynediad ar-lein.
Gan droi at signal ffonau symudol, rydym unwaith eto'n cydnabod y cynnydd a wnaed hyd yn hyn, ond nodwyd nifer o rwystrau gan gyflenwyr ffonau symudol sy'n cyfeirio at bethau fel oedi ym maes cynllunio, mynediad i dir, anawsterau gyda chyflenwad trydan, a threfniadau angenrheidiol i darfu ar draffig. Rydym yn annog Llywodraeth Cymru i ddefnyddio ei holl bwerau i liniaru'r rhwystrau hyn er mwyn i gefn gwlad Cymru hyd yn oed fod yn rhydd o boendod mannau gwan—sefyllfa sydd wedi cael ei nodi fel un o'r prif ffactorau sy'n rhwystro twf busnes yn ein cymunedau gwledig.
Unwaith eto, hoffem gydnabod y cynnydd rhagorol a wnaed yn y maes hwn gan Lywodraeth Cymru a chynnig ein cefnogaeth gyda'i weithredu ymhellach.