Part of the debate – Senedd Cymru am 5:17 pm ar 28 Tachwedd 2017.
Diolch, Llywydd, ac rwy'n cynnig gwelliant 6. Byddaf yn siarad am y gwelliannau eraill.
Cyflwynwyd gwelliant 6 gyda'r bwriad o gyfyngu ar weithrediad y Ddeddf i 10 mlynedd, pryd y caiff Gweinidogion Cymru wedyn osod rheoliadau yn cynnig bod y diddymu yn cael ei wneud yn barhaol. Byddai'r Rheoliadau hyn yn cael eu gwneud yn amodol ar y weithdrefn penderfyniad cadarnhaol, ac felly byddai angen pleidlais gan y Cynulliad.
Mae'r ddau welliant 13 a 2 yn ganlyniadol i'r prif welliant a'i weithredu.
Llywydd, mae Ceidwadwyr Cymru wedi cyflwyno nifer o ddewisiadau amgen ac adeiladol i ddiddymu'r hawl i brynu, oherwydd rydym yn cydnabod y cyfleoedd y mae'r hawl i brynu wedi'u rhoi, ac yn dal i'w rhoi, i gannoedd o deuluoedd ledled Cymru. Ond, fel yr awgrymais yn gynharach, nid ydym yn fyddar i rai o'r pryderon y mae pobl wedi'u mynegi am agweddau ar y polisi hawl i brynu. Mae dewisiadau amgen o'r fath wedi cynnwys diwygio system y derbynebau fel ei bod yn gweithredu ar sail gyfatebol, neu ddiwygio'r hawl i brynu fel bod adeiladau newydd wedi'u heithrio rhag y polisi hyd nes eu bod wedi bod yn denantiaethau wedi'u rhentu'n gymdeithasol am gyfnod penodol o amser.
Yn anffodus, nid wyf wedi llwyddo i berswadio'r Llywodraeth o'r dewisiadau amgen hyn, ac rwyf yn gresynu hynny'n fawr. Fel y dywedais yn gynharach, rhaid inni gyfaddef bod yr egwyddor wedi'i derbyn. Felly, diben y gwelliant hwn yw annog y Llywodraeth i fyfyrio ar y polisi ar ôl cyfnod o 10 mlynedd o leiaf. Byddai'r gwelliant hwn hefyd yn ategu cyhoeddiadau diweddar o ran mwy o fuddsoddi yn y cyflenwad o dai cymdeithasol, yr ydym wedi clywed sydd mor bwysig. Addawodd y Prif Weinidog yn ddiweddar i fuddsoddi £2 biliwn ychwanegol mewn tai fforddiadwy dros ddwy flynedd o 2019, a disgwylir i'r rhan fwyaf o hynny fod yn dai cyngor. Rwy'n mawr obeithio y byddwn yn gweld y math hwnnw o uchelgais a pholisi yn dod i'r amlwg yng Nghymru gyda Llywodraeth Cymru hefyd.
Felly, mwy o fuddsoddi mewn tai cymdeithasol ac mae'r opsiwn o hawl diwygiedig i brynu yn dod yn fwy hyfyw, yn fy marn i, hyd yn oed ym meddyliau'r beirniaid. Wedi'r cyfan, ni wnaeth Llywodraeth Cymru, fel y deallaf, wrthwynebu'r hawl i brynu mewn egwyddor. Os felly—a dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet hynny yn nhrafodion Cyfnod 1 a 2—ni ddylai'r gwelliant hwn achosi unrhyw anhawster i'r Llywodraeth. Nid yw'n mynd yn erbyn eu bwriad sylfaenol yn y Bil. Wedi'r cyfan, os yw'r sefyllfa, yn eu barn nhw, yn ddim gwell ymhen 10 mlynedd, yna gallant ddarbwyllo'r Siambr hon i ddiddymu'r hawl i brynu yn barhaol. Byddai hynny'n cael ei ganiatáu dan y gwelliant yr wyf yn ei wneud.
A gaf i ddweud, Llywydd, y bu symudiad cyfan i'r gwaith craffu ar ôl deddfu mewn dadleuon gwleidyddol ar draws y byd? Mewn sawl ffordd, mae'r gwelliant hwn yn cwmpasu'r egwyddorion hynny. Dywedodd Pwyllgor Cyfansoddiad Tŷ'r Arglwyddi na ddylai cyfrifoldeb y Senedd ar gyfer deddfwriaeth ddod i ben ar ôl i'r Bil ddod yn Ddeddf. Credaf y gall y Cynulliad adlewyrchu hynny drwy gael y math hwn o ddarpariaeth, sef mynd yn ôl ac edrych ar Fil ar ôl 10 mlynedd, ac yna cael pleidlais ar p'un a ddylai barhau.
Byddwn yn dweud bod gan dull o'r math hwn—o bleidlais gadarnhaol arall ar ôl cyfnod o amser—flaenoriaeth gadarn ar ddarnau sylfaenol o ddeddfwriaeth sy'n ymwneud â hawliau pobl. Mae'r Senedd wedi defnyddio'r mecanwaith hwnnw, a chredaf felly ei fod y peth rhesymegol inni ei wneud. Felly, gobeithio y bydd y Siambr yn derbyn y ffordd arloesol hon o ddod i ryw fath o gyfaddawd, ac efallai gynnal y gobaith i'r rhai sydd mewn gwirionedd yn credu ei fod yn fater cyflenwad, ac yn y bôn y gall yr hawl i brynu fodoli mewn polisi tai rhesymol sydd â thai cymdeithasol a rhagoriaeth tai cymdeithasol wrth ei wraidd. Felly, cynigiaf y gwelliant.