Yn ychwanegol at y cwestiynau a godwyd eisoes, credaf ei bod yn bwysig tanlinellu bod Ynys Bŷr yn fan pererindod ac yn noddfa, sydd wedi bod yn rhan o'r traddodiad Cristnogol ers dros 1,600 o flynyddoedd yng Nghymru, a bydd pobl yn parhau i fynd yno. A'r mynaich sydd yno ar hyn o bryd, er nad ydynt wedi chwarae rhan uniongyrchol yn y sgandal, sy'n etifeddu'r traddodiad yno ac felly hwy yw ceidwaid y fflam, yn llythrennol, o ran y safonau sydd angen eu cynnal ar yr ynys.

Yr hyn sy'n peri pryder i mi o'r hyn a glywais ac a ddarllenais yn y wasg, a'ch ymateb heddiw, yw bod y rheolau a oedd ar waith bryd hynny, hyd yn oed ar yr adeg y cafodd y gŵyn wreiddiol ei gwneud—bryd hynny hyd yn oed; rydych wedi sôn am y gwelliannau ers hynny, ond bryd hynny hyd yn oed—yn golygu y dylai'r gŵyn fod wedi ei chyfeirio at yr heddlu. Ni ddigwyddodd hynny, a chafodd y mater ei guddio gan yr abad ar y pryd i bob pwrpas—nid yr abad cyfredol, ond yr abad ar y pryd. Mae hwn yn batrwm o ymddygiad rydym wedi'i weld yn ehangach, nid yn yr Eglwys Gatholig yn unig, ond mewn sefydliadau eglwysig—ym mhob sefydliad, gadewch i ni fod yn onest; mae'n beth sefydliadol.

Felly, er eich bod wrth ymateb i Aelodau eraill wedi sôn am y comisiynydd plant yn ysgrifennu i sicrhau bod gweithdrefnau ar waith, yr hyn yr hoffwn ei glywed gennych heddiw yw y bydd Llywodraeth Cymru yn gwneud hynny, ac yn ddelfrydol, eich bod yn gallu rhoi sicrwydd yma yn y Siambr heddiw eich bod naill ai wedi gweld neu wedi cael sicrwydd ynglŷn â'r gweithdrefnau amddiffyn, nid yn unig ar gyfer plant, ond oedolion agored i niwed hefyd, ar Ynys Bŷr, a bod y gweithdrefnau hyn nid yn unig ar waith, ond eu bod yn cael eu dilyn yn weithredol, a bod yr hyfforddiant cywir wedi'i roi ar waith i sicrhau y buasai'r sefyllfa'n cael ei datrys pe bai unrhyw beth yn digwydd heddiw. Nid mater hanesyddol yn unig ydyw, nid yw'n ymwneud â'r ffaith bod y gweithdrefnau'n wael yn y gorffennol; ni chawsant eu dilyn hyd yn oed. Cafodd pethau eu cuddio'n fwriadol, ac nid oedd mor bell â hynny'n ôl, ac mae'n rhaid i ni gael sicrwydd na all ddigwydd eto.