Lywydd, nid yw camwerthu inswleiddio waliau ceudod yn fater i chwerthin yn ei gylch i filoedd o bobl sy'n byw gyda chanlyniadau inswleiddio waliau ceudod a wnaed yn amhriodol neu'n wael. Mae proses inswleiddio waliau ceudod yn gymhleth ac yn gweithio'n llwyr yn erbyn y defnyddiwr. Caiff ei werthu fel mater o drefn fel rhywbeth wedi'i 'gefnogi gan y Llywodraeth', pwynt gwerthu allweddol i gwmnïau gosod diegwyddor. Nid yw wedi'i gefnogi gan y Llywodraeth, ac mae angen i Lywodraeth y DU weithredu i wneud hyn yn glir. Mor bell yn ôl â 2014 derbyniodd Corff Cofrestru a Goruchwylio'r Fargen Werdd adroddiadau gan heddluoedd yng Nghymru, yr Alban a Surrey am honiadau o arferion twyllodrus yn y farchnad inswleiddio waliau ceudod, gan gynnwys gweithgaredd twyll ar raddfa fwy ac achosion posibl o wyngalchu arian.

Mae'n ofynnol i'r person sy'n gwerthu inswleiddio waliau ceudod, sy'n aml heb gael fawr iawn o hyfforddiant, asesu addasrwydd eiddo ar gyfer inswleiddio waliau ceudod. Mae llawer o bobl wedi dweud wrthyf pa mor ansylweddol yw'r asesiad hwn. Nid yw ymarfer ticio blychau yn gwneud y tro yn lle asesiad gan weithwyr proffesiynol sydd wedi'u hyfforddi'n briodol. Gyda llaw, nid yw'r rhan fwyaf o bobl yn cael copi o'r ddogfen asesu, ac nid yw ychwaith yn elfen orfodol o broses gwyno CIGA. Mater pellach amlwg iawn yw bod yr asesiad i'w weld yn anwybyddu lleoliad yr eiddo. Mae Cymru i gyd bron wedi'i lleoli yn ardal categori 4 ar gyfer glaw wedi'i yrru gan y gwynt, hynny yw, yn agored i dywydd difrifol. Mewn amgylchiadau o'r fath mae ffibrau mwynau'n gweithredu fel pont i  leithder groesi drwy geudod y wal. Yn 2015 gofynnwyd i Amber Rudd AS, yr Is-Ysgrifennydd Gwladol dros Ynni a Newid Hinsawdd ar y pryd, a ddylid defnyddio inswleiddio waliau ceudod mewn ardaloedd categori 4 o gwbl. Mewn ymateb, dywedodd:

Yn ôl yr hyn a gofiaf, ni ddylid gwneud hynny at ei gilydd.

Felly, pam y mae Llywodraeth y DU yn caniatáu i'r sefyllfa hon barhau? Gallent ymyrryd i roi diwedd ar y camddefnydd hwn. Er enghraifft, pam y mae Llywodraeth y DU yn caniatáu i gyflenwyr ynni gontractio cynifer o gwmnïau gosod amheus? Maent yn creu llanast, yn mynd i'r wal, ac yna'n ailymddangos ar ffurf wahanol gyda'r un cyfarwyddwyr yn eu lle. Pam nad yw Llywodraeth y DU yn sicrhau bod cwmnïau gosod a chyflenwyr ynni yn cadw cofrestr gywir o gartrefi lle maent wedi inswleiddio waliau ceudod? Ar hyn o bryd, nid yw Ofgem hyd yn oed yn gwybod mewn faint yn union o gartrefi y cafodd ei osod.

Pam nad yw Llywodraeth y DU yn mynnu trefn brofi sy'n addas at y diben? Mae Ofgem hyd yn oed yn cydnabod y gall problemau ddigwydd flwyddyn neu fwy ar ôl gosod, felly yn sicr rhaid i hynny gael ei adlewyrchu yn yr amserlen ar gyfer cynnal profion. Nid yw gofyniad Ofgem am archwiliad untro ychydig wythnosau ar ôl gosod yn gwneud synnwyr. Ac yn olaf, pam y mae Llywodraeth y DU, mewn datganiad ym mis Ebrill 2017, wedi derbyn yn llariaidd y sicrwydd gan CIGA fod pob un o'r 3,663 o gwynion gan gartrefi yr effeithiwyd arnynt yng Nghymru wedi'u datrys? Gallaf ddweud wrth Lywodraeth y DU nad yw hynny'n wir o gwbl.

Nawr, gadewch i ni droi at CIGA. Mae llawer o bobl yn fy etholaeth i a ledled Cymru wedi cwyno i CIGA. Mae'n broses drofaus. Yn 2015, adroddodd The Daily Telegraph fod saith o 11 cyfarwyddwr CIGA hefyd yn gyfarwyddwyr cwmnïau sy'n gweithgynhyrchu neu'n inswleiddio waliau ceudod; mae tri yn ymwneud â lobïo Llywodraeth y DU ar gyfraith effeithlonrwydd ynni. Pan fydd CIGA yn colli achos ac yn cytuno i glirio gwaith a wnaed ar inswleiddio waliau ceudod, yn aml mae'n rhoi'r contract i gwmnïau a weithredir gan gyfarwyddwyr CIGA. Naw wfft i annibyniaeth.

Mae'n ymddangos i breswylwyr fel pe bai CIGA yn gwneud popeth yn eu gallu i rwystro hawliadau. Tan yn ddiweddar iawn, mewn rhai achosion, roedd yn gweithredu dwy warant, gydag un ohonynt yn gosod gofynion cynnal a chadw llym ar berchnogion eiddo, gyda llawer ohonynt yn hŷn neu'n anabl. Roedd yn gadael pobl yn y sefyllfa amhosibl o gael eu gwarant wedi'i hannilysu os oeddent yn ymgymryd â gwaith cynnal a chadw, neu fe gaent eu cais wedi'i wrthod os oeddent heb wneud gwaith cynnal a chadw. Yn achos fy etholwr, Mr Morgan, ni ddaeth yn ymwybodol o'r cymal cynnal a chadw hwn hyd nes y gofynnodd am gopi o dystysgrif ei warant—ac nid oes ryfedd, gan fod y dystysgrif wreiddiol yn rhestru saith amod, tra oedd y copi'n cynnwys wyth amod. Roedd yr amod cynnal a chadw ychwanegol wedi'i fewnosod heb yn wybod i Mr Morgan a heb ei ganiatâd.

Mae cyllid CIGA yn hollol annigonol i dalu am yr holl waith adfer sydd ei angen. Yn 2015, adroddwyd bod gan CIGA gronfeydd i dalu am lai na 1,000 o'i 6 miliwn o warantau. A oes unrhyw syndod fod cyfradd wrthod hawliadau CIGA mor uchel? Mae llawer o'r rhai yr effeithiwyd arnynt ar incwm isel, felly mae'n ddealladwy fod y posibilrwydd o gynnal arolwg annibynnol, sy'n costio hyd at £500, yn lladd unrhyw fwriad i wneud cwyn. Yn lle hynny, nid oes ganddynt hwy na'u plant unrhyw ddewis heblaw byw mewn lleithder a llwydni a byw gyda'r clefydau anadlol a mathau eraill o glefyd a ddaw yn sgil hynny.