Bu'r polisi hawl i brynu yn hynod lwyddiannus ledled y DU, ac yn enwedig yng Nghymru, oherwydd ei fod yn ymateb i ddyheadau pobl ar incwm is i brynu eu cartrefi eu hunain. Fel yr wyf wedi dadlau yn gyson, mae problemau gyda'r farchnad dai wedi codi oherwydd diffyg cyflenwad tai, ac yn arbennig yng Nghymru—nid oherwydd y 300 neu 400 o gartrefi sydd ar hyn o bryd yn cael eu gwerthu bob blwyddyn o dan y cynlluniau hawl i brynu. Gwerthwyd rhyw 139,000 o gartrefi cyngor a chartrefi chymdeithasau tai yng Nghymru ers cyflwyno'r hawl i brynu yn 1980 o dan Lywodraeth Geidwadol Margaret Thatcher —139,000 o gartrefi yng Nghymru; polisi hynod o lwyddiannus. Sut y gellid cael gwell prawf o berthnasedd a llwyddiant polisi?

Ceisiodd y Ceidwadwyr Cymreig, Dirprwy Lywydd, gynnig syniadau synhwyrol i ddiwygio'r polisi poblogaidd hwn fel y gellid osgoi diddymu. Nid yw Llywodraeth Cymru wedi bod yn fodlon gwrando, er mawr ofid inni. Gwnaethom wedyn geisio gwneud diddymu'r Bil hawl i brynu hwn yn decach. Gwnaethom geisio darparu canlyniad tecach ar gyfer y tenantiaid hynny yn yr ardaloedd sydd wedi eu hatal ar hyn o bryd, er mwyn iddyn nhw, hefyd, gael cyfle olaf i brynu eu heiddo—a wrthodwyd iddynt.

Fe wnaethom hefyd gynnig gwelliant gyda'r bwriad o gyfyngu gweithrediad y Ddeddf i 10 mlynedd, ac ar ôl hynny caiff Gweinidogion Cymru osod rheoliadau yn cynnig bod y bwriad i diddymu'n cael ei wneud yn barhaol. Gwnaethom hyn oherwydd i Lywodraeth Cymru ei gwneud yn glir yn y Pwyllgor nad oedd yn erbyn yr hawl i brynu mewn egwyddor. Felly, profais y pwynt hwn—ond yn anffodus, unwaith eto, gwrthodwyd. Ni chafwyd ymateb.

Gwrthodwyd gwelliant arall a fyddai wedi sicrhau na fyddai diddymu'r hawl i brynu a'r hawliau cysylltiedig wedi dod i rym tan o leiaf ddwy flynedd yn dilyn Cydsyniad Brenhinol i'r Bil er gwaethaf y ffaith mai dyna a ddigwyddodd yn yr Alban i ganiatáu cyfnod pontio didrafferth. Gosodwyd y gwelliannau hyn mewn ymateb i farn tenantiaid ledled Cymru sydd eisiau i ragor o dai gael eu hadeiladu a byddai'n well iddyn nhw weld atebion amgen i ddiddymu parhaol. Yn hytrach, mae'r Bil hwn yn bwriadu cymryd eu dyhead i fod yn berchen ar dŷ oddi arnynt am byth.

Dirprwy Lywydd, pe byddem ni'n cael y cyfle, nod y Ceidwadwyr Cymreig fydd ailgyflwyno'r polisi hawl i brynu gyda strwythur diwygiedig ar gyfer y sefyllfa tai cyfoes. Byddai'r diwygiadau hyn yn cynnwys clustnodi derbyniadau hawl i brynu er mwyn eu hailfuddsoddi mewn stoc tai cymdeithasol newydd a chael gwared ar berthnasedd hawl i brynu i stoc tai newydd hyd nes y bydd wedi ei rhentu gan denant cymdeithasol am nifer penodol o flynyddoedd.

I gloi, nid yw'r Bil hwn yn gwasanaethu pobl Cymru'n dda. Mae'n gwasanaethu yn hytrach ideoleg adain chwith gul, sy'n anwybyddu'r holl dystiolaeth a degawdau o lwyddiant wrth weithredu'r polisi. Byddwn ni'n parhau i adlewyrchu dyheadau llawer o denantiaid. Hyd yn oed ar y cam hwn, rwy'n annog yr Aelodau i wrthod y Bil hwn.