Part of the debate – Senedd Cymru am 4:52 pm ar 5 Rhagfyr 2017.
Os caf i ymateb yn gyntaf i Steffan Lewis, a ddewisodd beidio â chymryd ymyriad gennyf yn gynharach. Pan oeddwn i'n gwrando arno, roedd yn siarad yn hyderus iawn am beth fydd yn digwydd yn 2020, neu beth fydd yn anochel yn digwydd yn 2021. Rwy’n meddwl bod angen iddo ystyried y ffaith ei fod yn cyfeirio at ragolygon, a does dim ots pa mor fawreddog yw’r cyrff hynny, y Trysorlys neu’r OECD neu’r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol, dim ond rhagolygon ydyn nhw. Mae'r Swyddfa Cyfrifoldeb Cyllidebol eu hunain yn cyfaddef mai dim ond 90 y cant yw eu sicrwydd y bydd twf ar yr adeg honno rywle rhwng 1 y cant a 4 y cant, a dywedodd yr OECD a'r Trysorlys y mae’n eu dyfynnu, wrth gwrs, wrthym y byddai dirwasgiad difrifol ar unwaith pe byddem yn pleidleisio i adael yr Undeb Ewropeaidd. Nid yw hynny wedi digwydd.
Fodd bynnag, byddwn yn ei longyfarch ef a Phlaid Cymru am allu dylanwadu ar Lywodraeth Cymru i’r fath raddau drwy ddefnyddio eu rhifau yma. Yr unig drueni yw nad ydynt wedi defnyddio eu rhifau yn San Steffan i roi cymorth i Lywodraeth y DU yno yn gyfnewid am arian ychwanegol i Cymru; rhywbeth yr wyf i'n siŵr y byddai wedi cael croeso ar draws y Siambr hon.
Rwyf hefyd yn nodi, pan mae'n sôn am oblygiadau’r posibilrwydd o adael y farchnad sengl i’r gyllideb, y byddai ei farn ef a'm barn i’n wahanol iawn, ond yr hyn nad oeddwn i wedi’i ystyried yw bod barn y Prif Weinidog yn wahanol iawn yn y sesiwn gynharach. Unwaith eto, ar y pwnc hwn, mae wedi ei wrth-ddweud ei hun wrth ateb cwestiynau. Wrth ymateb i Leanne Wood, cadwodd at ei ffurf arferol—ac roedd yn ymateb yn Saesneg—ei fod eisiau mynediad llawn a dilyffethair i’r farchnad sengl, yr ymadrodd hwnnw y mae wedi’i saernïo a’i ddatblygu'n ofalus iawn. Nid wyf erioed wedi ei glywed yn dweud yn Saesneg ei fod eisiau aros yn y farchnad sengl. Mae wedi bod yn ofalus iawn i beidio â dweud hynny. Eto, wrth ateb Rhun ap Iorwerth yn y Gymraeg, roedd y cyfieithiad a glywais i yn fy nghlustffonau ar y pryd, ac rwyf wedi cadarnhau hyn gyda'r cyfieithwyr ers hynny, yn glir iawn. Dywedodd:
'Beth yw'r ateb? Wel, mae'n eithaf clir: dylai'r Deyrnas Unedig aros o fewn y farchnad sengl'.
Yna aeth yn ei flaen i ddweud ei fod am adael yr UE mewn ffordd
'sy’n ein cadw yn y farchnad sengl'.
Pam mae’r Prif Weinidog yn dweud un peth yn Gymraeg a rhywbeth arall yn Saesneg? Ai oherwydd ei fod am guddio i ba raddau nad yw’n parchu canlyniad y refferendwm? Dim ond wrth inni ystyried y gyllideb heddiw, mae’r Prif Weinidog yn dweud, 'Rydym yn parchu canlyniad y refferendwm, ond—.' Heddiw mae wedi gollwng y gath o'r cwd ac wedi datgelu mai gwir safbwynt y Blaid Lafur yw yr hoffen nhw aros o fewn y farchnad sengl, er gwaethaf canlyniad y refferendwm hwnnw.
Ysgrifennydd y Cabinet, dyma'r gyllideb gyntaf lle mae gennych bwerau i drethu a newid trethi, ac rwyf am ganolbwyntio gweddill fy sylwadau ar y trefniadau trethu i Gymru yr ydych chi wedi'u cyhoeddi heddiw. Rydych chi wedi pwysleisio'r egwyddorion blaengar sydd gennych a sut yr ydych yn cymhwyso’r rhain drwy’r dreth trafodiadau tir—drwy’r trothwyon a'r cyfraddau preswyl ond hefyd, byddwn yn pwysleisio, drwy roi mwy o faich ar brynu eiddo masnachol ar y gyfradd uwch nag sy’n digwydd yn Lloegr nac yn yr Alban. Gan fod strategaeth economaidd Llywodraeth Cymru yn dibynnu cymaint ar y bargeinion dinesig ac ardaloedd menter, mae angen lefel benodol o fuddsoddiad preifat, yn aml o’r tu allan i Gymru, ac felly rwy’n bryderus bod egwyddorion Ysgrifennydd y Cabinet yn groes i strategaeth economaidd ehangach y Llywodraeth. Nid yw pennu cyfradd eiddo masnachol band uwch 1 y cant yn uwch nag yn Lloegr ac 1.5 y cant yn uwch nag yn yr Alban yn mynd i’n helpu i sicrhau buddsoddiad sector preifat. Gallai droi'r penderfyniad i fuddsoddi yng Nghymru o gymharu â rhannau eraill o'r DU. A yw'r Ysgrifennydd Cabinet hwn am dagu’r twf mewn eiddo masnachol yng Nghaerdydd y mae ei gyfaill Ken Skates yn ceisio ei gefnogi gydag ardal fenter? Mae’n ymddangos bod yma ddiffyg meddwl cydgysylltiedig rhwng y ddwy adran, ac o bosibl bod eu strategaethau’n gwrthwynebu ei gilydd yn uniongyrchol.
Nawr, heddiw synhwyrais wahaniaeth, o leiaf o ran tôn Ysgrifennydd y Cabinet, i’w ymatebion blaenorol imi ar fater treth stamp a phrynwyr tro cyntaf. Cyn hyn, roeddwn o dan yr argraff ei fod yn ystyried sut ac i ba raddau y gallai ymateb i gyhoeddiad y DU ynglŷn â phrynwyr am y tro cyntaf ac, yn benodol, a fyddai'n caniatáu consesiwn tebyg, o bosibl—efallai ddim mor fawr, ond consesiwn serch hynny—o fewn Cymru. Ac fel yr wyf wedi’i ddweud, unwaith eto, mae hwn yn fater penodol i brynwyr am y tro cyntaf yn Sir Fynwy, sy'n agos at y ffin. A wnaiff e' egluro ei safbwynt ar hynny, neu a yw, yn y bôn, wedi penderfynu ei fod yn dymuno cadw’r cyfraddau treth trafodiadau tir a oedd ganddo cynt?
Mae’n nodi’n briodol y bydd swm y grant bloc yn cael ei addasu a’i gywiro ar gyfer unrhyw gynnydd posibl yn nifer y prynwyr tro cyntaf sy’n cael eu hannog yng Nghymru drwy hyn, a thybed beth y bydd yn ei wneud â’r arian ychwanegol y gallai ei gael ar gyfer y dyfodol, ac rwy’n gofyn iddo o leiaf ystyried eto y cynnydd hwnnw i 6 y cant yn y gyfradd treth stamp masnachol honno, dim ond oherwydd yr hyn y gallai hynny ei wneud i anghymell buddsoddi mewnol yng Nghymru. Y perygl mwyaf, efallai, fodd bynnag, yw pe byddai Cymru yn dangos agwedd debyg at dreth incwm yn y dyfodol, mae arnaf ofn bod y bydd egwyddorion blaengar Ysgrifennydd y Cabinet yn golygu y bydd yn caniatáu, i gadw ei ddwylo ar y llyw, cynnydd mewn trethiant o ganlyniad i hynny, a fyddai'n tanseilio cystadleurwydd Cymru ac yn ein cadw yn y lôn araf economaidd.