Mae ansawdd yr aer yn sicr yn fater pwysig ar gyfer iechyd y cyhoedd, a hefyd ar gyfer yr amgylchedd. Rwy'n credu ein bod eisoes wedi clywed rhai themâu pwysig iawn y mae angen mynd i'r afael â nhw yn llawn os ydym ni am wneud y math o gynnydd yr wyf yn siŵr yr hoffai pawb ohonom ei weld.

Ydy, mae'n her fawr mewn ardaloedd trefol yng Nghymru, yn ein dinasoedd a'n trefi, yn ogystal â mewn mannau eraill. O ran y trefi a'r dinasoedd, mae Casnewydd yn un o'r dinasoedd sydd â heriau sylweddol, ac rwy'n credu bod y math o faterion sydd eisoes wedi eu codi heddiw wrth wraidd gwneud y cynnydd angenrheidiol yr hoffwn i ei weld yng Nghasnewydd ac yn wir ei weld ledled Cymru.

Rwyf i'n credu bod ein Deddf Teithio Llesol (Cymru) 2013 yn gyfle pwysig i wneud cynnydd angenrheidiol. Mae gennym awdurdodau lleol yn cyflwyno eu mapiau llwybrau integredig ar hyn o bryd, ac mae angen i ni ymgysylltu â'r ddeddfwriaeth honno, y Ddeddf ei hun, ac yn wir y cynlluniau gweithredu, gydag ymrwymiad a brwdfrydedd. Os byddwn yn gwneud hynny'n effeithiol, Dirprwy Lywydd, byddwn yn cymryd camau bras i fynd i'r afael â'r defnydd o gerbydau, sydd wrth wraidd llawer o'r problemau ansawdd aer gwael hyn.

Gwyddom, yn y blynyddoedd i ddod, y gallem ni weld datblygiadau pwysig a fydd yn ein helpu o ran yr agenda hon—er enghraifft, cerbydau trydan. Ond nid dyna'r stori gyfan, gan fod llawer o'r problemau o ran mater gronynnol 2.5, sy'n llai na lled blewyn dynol, yn dod o frêcs a theiars cerbydau. Gellid ymdrin â nhw drwy newid technolegol, ond mae hynny yn rhan o'r ddadl ynghylch cerbydau trydan.

Felly, mae angen inni ostwng y defnydd o gerbydau, a cheir cyfle pwysig i wneud hynny drwy'r ddeddfwriaeth teithio llesol. Felly, wyddoch chi, mae gwir angen inni weld ymrwymiad a brwdfrydedd parhaus wedi'i ailfywiogi gan Lywodraeth Cymru, awdurdodau lleol, a phawb yng Nghymru ar yr agenda honno.

Credaf hefyd, unwaith eto, fel y crybwyllwyd eisoes, y gallasem ni wneud llawer mwy o ran gwyrddu amgylcheddau trefol. Rwy'n cytuno â Simon Thomas bod hyn hefyd am y math iawn o goed, oherwydd ein bod wedi gweld enghreifftiau pan fo coed wedi'u plannu mewn ardaloedd trefol a'u bod wedi creu problemau nas rhagwelwyd, neu os y'u rhagwelwyd ni chymerwyd camau ar eu cyfer, ac yna flynyddoedd yn ddiweddarach mae'r coed hynny wedi eu tynnu oddi yno. Mae angen inni wneud hyn mewn modd cynaliadwy ac mae angen inni wneud ein gwaith cartref ymlaen llaw.

Fflydoedd tacsi—rwy'n credu fy mod wedi crybwyll hyn o'r blaen, a gwn bod eraill wedi gwneud hynny hefyd—mae'n enghraifft ymarferol iawn o rywbeth y gellid ei wneud. Maen nhw'n cyfrannu'n sylweddol at y problemau cerbydau trafnidiaeth ffyrdd yn ein hamgylchedd trefol. Os, er enghraifft, y byddai fflydoedd tacsi yn cael eu trosi i LPG, gyda costau y gellid eu hadennill ar gyfartaledd o fewn dwy flynedd, gallai hynny, yn y tymor byr, cyn inni gael cerbydau trydan a datblygiadau eraill defnyddiol, helpu i fynd i'r afael â'r problemau llygredd trefol hyn o gerbydau. Gallem weithredu menter ymarferol yn hynny o beth a fyddai'n talu ar ei ganfed.

Ac yn ehangach wrth gwrs, mae angen inni symud yn gyflymach ac yn fwy effeithiol o ran trafnidiaeth integredig. I mi, yn y de, mae llawer o hyn yn ymwneud â'r system metro, ac mae dewisiadau pwysig i'w gwneud yn hynny o beth o ran y buddsoddiad a allai wneud hynny yn llwyddiant yn gyflymach ac yn fwy helaeth o'i gymharu â mathau eraill o ddefnydd o arian cyfalaf sydd ar gael.

Felly, rwy'n cytuno â llawer o'r themâu y mae'r Aelodau eisoes wedi tynnu sylw atynt yn y datganiad hwn heddiw, Dirprwy Lywydd. Rwy'n credu bod ffiniau'r ddadl hon a'r camau a allai ddigwydd yn eithaf hysbys ac mae'n debyg bod consensws eithaf cryf y tu ôl i'r hyn y mae llawer ohonom ni'n gredu y dylai ddigwydd yng Nghymru. Yr her yn amlwg yw bwrw ymlaen a gwneud hynny, i gymryd y camau ymarferol hyn. A pan fyddwch yn ystyried y materion iechyd cyhoeddus a'n hamgylchedd, mae brys gwirioneddol y tu ôl iddo, ac rwyf yn meddwl bod angen i ni weld y mesurau ymarferol hynny yn digwydd mor gyflym ac mor effeithiol â phosibl.