2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am wasanaethau rheilffyrdd yng Nghanolbarth a Gorllewin Cymru? OAQ51454

Ers 2011, mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi tua £200 miliwn mewn rhaglen o welliannau i'r rheilffyrdd, gan gynnwys gwell seilwaith a gwasanaethau rheilffordd ychwanegol yn y canolbarth a'r gorllewin.

Prif Weinidog, rwyf i wedi derbyn nifer fawr o gwynion gan deithwyr rheolaidd ar reilffordd y Cambrian a weithredir gan Drenau Arriva Cymru. Bu nifer fawr o achosion o ganslo neu ganslo rhannol heb ddarparu unrhyw wasanaeth bws amgen, gan adael teithwyr mewn twll llwyr. Mae'r canslo yn aml yn digwydd funudau cyn bod y trên i fod i adael, sydd, wrth gwrs, yn ei gwneud bron yn amhosibl i deithwyr i wneud trefniadau eraill. Mae un o'm hetholwyr, Christopher Banks, yn fyfyriwr sy'n byw yn y Drenewydd, yn astudio yn Amwythig, a dywed mewn e-bost i mi:

Effeithiodd penderfyniadau i ganslo'r gwasanaeth 7.38 ym mis Tachwedd arnaf i ar y trydydd ar ddeg, yr ail ar bymtheg, yr ugeinfed, yr unfed ar hugain, y seithfed ar hugain a'r nawfed ar hugain.

A gaf i ofyn, Prif Weinidog, a ydych chi'n credu bod hyn yn dderbyniol, ac, os nad ydych, a wnewch chi godi'r mater hwn, fel yr wyf i wedi ei wneud, gyda Threnau Arriva Cymru?

Nac ydy, nid yw'n dderbyniol. Wrth gwrs, mae hwn yn wasanaeth nad yw wedi ei ddatganoli. Bu rhai gwasanaethau a ganslwyd ar reilffordd y Cambrian am amryw o resymau: mae rhai oherwydd prinder cerbydau, sydd, pan fydd y fasnachfraint newydd yn dechrau, yn rhywbeth yr ydym ni eisiau ei weld yn dod i ben, a bu problemau trwsio yr wyf i'n eu deall. Ond, na, gallaf ddeall y rhwystredigaeth ddwys a deimlir gan gwsmeriaid ar y gwasanaethau rheilffyrdd, ac mae'n rhaid i Drenau Arriva Cymru sicrhau eu bod yn gwneud yr hyn a allant i osgoi achosion o ganslo ac, os bydd achosion o ganslo, cynnig cludiant arall. Dyna'r hyn y byddai pobl yn ei ddisgwyl, a dyna'r math o wasanaeth y byddem yn eu hannog i'w ddarparu.

Wrth gwrs, fe fydd y gwasanaeth yn cael ei ddatganoli cyn bo hir a byddwch chi'n gyfrifol am y fasnachfraint newydd. Gan fod Arriva ei hunan wedi tynnu allan o'r broses yna, pa sicrwydd medrwch chi ei roi i'r bobl yn y gorllewin a'r canolbarth, drwof fi, fod y buddsoddiad staff presennol yn mynd i aros, o safbwynt yr orsaf trwsio a chadw a chynnal sydd ym Machynlleth, ac, wrth gwrs, y staff yn y gorsafoedd ar draws y rheilffordd? Rydw i'n gwybod bod cwsmeriaid yn gwerthfawrogi'r ffaith bod staff ar gael ar y rheilffordd fel hyn ac, wrth gwrs, yn ei dro, mae hynny wedi arwain at fwy o ddefnydd o'r rheilffordd.  

Byddem ni'n erfyn, wrth gwrs, i Arriva sicrhau eu bod nhw'n cadw at delerau'r franchise tra'u bod nhw'n gyfrifol amdani, ac na fyddwn ni'n gweld unrhyw fath o leihad yn y gwasanaeth, o ran y gwasanaeth trenau na lefelau staff, tra'u bod nhw yn gyfrifol.  

Prif Weinidog, mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i sicrhau bod y gwasanaeth o Lynebwy i Gaerdydd yn cael ei ddyblu o un trên yr awr i ddau. A all y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf—

Gwn ei bod hi'n Nadolig, ond, hyd yn oed yn ysbryd y Nadolig, nid wyf yn siŵr y gallaf ganiatáu i gwestiwn am y canolbarth a'r gorllewin gynnwys rheilffordd Glynebwy i Gaerdydd.

Gallaf geisio ei gysylltu, Llywydd.

Ceisiwch ei droi ac rwy'n siŵr y cewch chi ateb. [Chwerthin.]

Ydych chi eisiau i mi barhau?

Ie, ewch ymlaen.

Diolch. A all y Prif Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf i bobl Islwyn ar hynt y gwaith sy'n cael ei wneud gan Network Rail a phryd y disgwylir i'r gwaith sydd wedi ei drefnu gael ei gwblhau? [Chwerthin.]

Ie, rydym ni'n gwybod pa mor bwysig yw hi i allu teithio ar draws Cymru gyfan—[Chwerthin.]—gan gynnwys Islwyn a chan gynnwys, wrth gwrs, y canolbarth a'r gorllewin. Mae'n bwysig dros ben bod pobl yn gallu defnyddio'r rhwydwaith rheilffyrdd i deithio rhwng y gogledd a'r de ac i lawr ac ar draws ein gwlad. Rydym ni eisiau gwneud yn siŵr, wrth gwrs, yn rhan o'r fasnachfraint y cytunir arno o'r gwanwyn y flwyddyn nesaf ymlaen, y darperir gwasanaethau ar lefel uwch o lawer ar gyfer ei hetholaeth hi, ac yn wir y canolbarth a'r gorllewin.