Part of the debate – Senedd Cymru am 6:35 pm ar 10 Ionawr 2018.
Hoffwn ddiolch i Janet Finch-Saunders am gyflwyno'r cysyniad hwn, a buaswn yn eich annog i'w ystyried, Weinidog, oherwydd ddoe ddiwethaf cawsom ddadl ynglŷn â chael gwared ar amddiffyniad cosb resymol. Roeddem yn sôn am barch, a pharch at blant, ac weithiau rydym yn anghofio bod pobl hŷn hefyd yn haeddu'r parch a'r goddefgarwch hwnnw, oherwydd credwn eu bod wedi wynebu troeon yr yrfa, eu bod yma, eu bod oll yn rhan o bethau. Gadewch i mi roi un enghraifft o sut y mae angen inni newid yr iaith a ddefnyddiwn wrth siarad â phobl hŷn. Adrannau damweiniau ac achosion brys, maent yn orlawn—nid o bobl hŷn drwy'r amser, ond o blant ifanc gyda bronciolitis a phob math o bethau eraill. Ond beth rydym yn ei glywed o hyd? Blocio gwelyau—'hen bobl yn blocio gwelyau a bod yn y ffordd'. Mae bod yn hen yn rhywbeth i'w ddathlu. Mae'n wych i fyw bywyd hir. Yr hyn sydd angen inni ei wneud yw rhoi urddas i bobl sy'n mynd yn hŷn.
Yn fy etholaeth i, mae gennym nifer uwch na'r cyfartaledd o bobl hŷn yn yr etholaeth, ac mae llawer o bethau y gellid eu gwneud i wella eu bywydau, ond yn hytrach, rydym yn dileu gwasanaethau. Rydym yn anghofio meddwl sut y mae person hŷn yn ymdopi â'u diwrnod, yn ymdopi â'u hwythnos, yn ymdopi â'u bywydau. Pe bai gennym siarter o'r fath a'i bod yn cael ei hymgorffori, byddai o leiaf yn ein gorfodi i ystyried sut y mae person hŷn yn byw eu bywyd, yr heriau sy'n rhaid iddynt eu hwynebu, eu gallu i ddefnyddio trafnidiaeth, gofal iechyd a rhyngweithio cymdeithasol. Oherwydd, fel y mae Janet wedi ei ddweud, unigedd ac arwahanrwydd cymdeithasol yw un o'r prif bethau sy'n lladd pobl hŷn. Gallai hon fod yn ffordd ymlaen—