9. Dadl Fer: Galw am siarter ar gyfer urddas wrth ymddeol a diogelwch pobl hŷn

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:38 pm ar 10 Ionawr 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 6:38, 10 Ionawr 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd. Yn gyntaf oll, a gaf fi ddiolch i Janet am ddod â'r ddadl hon ger ein bron heddiw, a hefyd i'r Aelodau eraill sydd wedi cyfrannu, a'r rhai sydd wedi aros yma i wrando ar y ddadl bwysig hon hefyd, ar bwnc pwysig iawn? Hefyd rwy'n dechrau drwy dalu teyrnged i'r comisiynydd pobl hŷn, Sarah Rochira, y cyfarfûm â hi yn gynnar yn fy swydd fel Gweinidog, a byddaf yn parhau i gyfarfod â hi'n rheolaidd. Y peth pwysig am rôl y comisiynydd pobl hŷn yw ei hannibyniaeth, a'r ffaith ei bod hi'n teimlo y gall siarad yn rymus dros hawliau pobl hŷn, a bydd yn gwneud hynny'n aml, a'i bod yn teimlo'n rhydd i feirniadu polisi Llywodraeth, lle bo'n briodol—a bydd hefyd, rhaid i mi ddweud, yn teimlo'n rhydd i gydnabod lle mae'r Cynulliad hwn a'r Llywodraeth hon wedi gwneud camau breision. Gwn nad oedd honno'n nodwedd fawr o'r cyfraniad agoriadol, ond mae hi mewn gwirionedd—a gallaf weld yr Aelod yn nodio—wedi cydnabod bod Cymru wedi gwneud llawer o bethau da yn y maes hwn ac wedi arwain y ffordd. Yn ysbryd y ddadl a'r ffordd y cafodd ei chynnig, rwy'n credu mai dyna lle mae angen inni gadw ffocws—ar Gymru yn arwain y ffordd. Felly, rwy'n croesawu'r ddadl hon heddiw.

Credaf fod pawb ohonom yn sylweddoli mai'r unig ffordd i wneud gwahaniaeth go iawn i fywydau pobl hŷn yw drwy weithio gyda'n gilydd. Ymrwymiad a rennir ar draws y sector statudol, ond hefyd y sector preifat—ac rydym yn aml yn anghofio'r trydydd sector hefyd—yw llunio a darparu gwasanaethau sy'n sensitif i anghenion unigol pobl hŷn yng Nghymru. A rhaid i bob un o'r gwasanaethau hynny weithio i helpu pobl i fyw'n annibynnol cyhyd ag y bo modd a chyhyd ag y maent yn dewis gwneud hynny, a gwneud hynny, fel y nodwyd, gydag urddas a pharch. Nid yw pawb ohonom yn mynd i gyrraedd oed Methwsela, a oedd yn 969 rwy'n credu, yn cael plant wrth i chi droi'n 100 a 200 a 300 oed, ond byddwn yn byw bywydau hwy, ac mae gallu gwneud hynny yn iach ac yn dda a byw gydag urddas ac yn ddiogel yn rhan bwysig o'r ffordd rydym yn bwrw ymlaen â'r agenda hon yng Nghymru. Gyda llaw, dyna pam y mae'r asesiadau o anghenion poblogaeth a gyhoeddwyd yn ddiweddar mor bwysig fel arwydd o faint yr her a sut y mae angen inni ymateb i'r her honno. Cyhoeddwyd yr adroddiadau asesu poblogaeth cyntaf y llynedd. Maent yn darparu sylfaen dystiolaeth glir a phenodol er mwyn llunio ystod o benderfyniadau cynllunio a gweithredu, ac rwyf am droi yn awr at rai o'r heriau hynny a'u maint.