Dangosodd inni fod pobl hŷn, fel y nodwyd yn y sylwadau agoriadol, yn arbennig o agored i unigrwydd ac arwahanrwydd, a dof yn ôl at hynny mewn eiliad. Mae pawb ohonom yn gweld hynny, gyda llaw, fel Aelodau Cynulliad unigol ac mewn ffrindiau a chymdogion ac o fewn ein cymunedau ein hunain, felly byddaf yn dychwelyd at hynny. Gwyddom o'r asesiad fod nifer gynyddol o bobl hŷn â dementia, a rhagwelir y bydd yn codi. Ceir eiddilwch cynyddol, afiechyd cynyddol. Gwelwn hyn—pobl hŷn ag anghenion cymhleth ac yn aml â phroblemau cydafiachedd cymhleth hefyd. Mwy o gwympiadau—gall pethau syml fel hynny effeithio'n fawr ar ansawdd bywyd unigolyn os na ddarparir y cymorth a'r cyfarpar cywir iddynt allu osgoi cwympo yn y cartref. Sut rydych chi'n byw'n annibynnol heb hynny? Rydym yn gwybod bod angen i bobl hŷn gael eu cynorthwyo i fyw'n annibynnol yn eu cartrefi eu hunain, fod angen i bobl hŷn sydd ag anghenion mwy cymhleth gael eu cefnogi mewn gofal preswyl a gofal nyrsio priodol yn ogystal a bod pobl hŷn yn fwy tebygol o ddatblygu nam ar eu golwg a'u clyw ac ati ac ati. Dyma'r heriau—rhai o'r heriau.

Fel Llywodraeth Cymru, rydym wedi ymrwymo i fynd i'r afael â'r heriau hyn a diogelu hawliau pobl hŷn a sicrhau urddas ar ôl ymddeol a diogelwch pobl hŷn. Rwyf am droi at rai o'r ffyrdd yr ydym eisoes yn gwneud hyn cyn edrych ar ffyrdd y gallwn fwrw ymlaen yn y dyfodol. Drwy ein deddfwriaeth bresennol, ymgorfforir hawliau pobl hŷn yn Neddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014, Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a Deddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016. Cymerodd yr Aelodau yma ran yn y dadleuon hynny, ac ymgorfforir hawliau pobl hŷn yn yr holl ddeddfwriaeth honno, a'r hyn y mae hynny'n ei olygu, wrth gwrs, i'r corff cyhoeddus ac i'r unigolion yr effeithir arnynt gan y ddeddfwriaeth honno. Felly, mae ein Deddf gwasanaethau cymdeithasol yn ei gwneud yn ofynnol i unrhyw unigolyn sy'n arfer swyddogaethau o dan y Ddeddf i roi sylw dyledus i egwyddorion y Cenhedloedd Unedig ar gyfer pobl hŷn a dangos ei fod wedi cydymffurfio â'r egwyddorion mewn ffordd ystyrlon. Nawr, ceir 18 o'r egwyddorion hynny, ond y pum thema yw: annibyniaeth, cyfranogiad, hunangyflawniad, gofal ac urddas. Lluniwyd y ddeddfwriaeth hon i sicrhau bod llesiant a hawliau yn ganolog i bolisïau a chynlluniau allweddol a chaiff ei disgrifio mewn ffordd sy'n adlewyrchu lleisiau pobl hŷn a'r materion sydd o bwys iddynt.

Ond mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi dangos ymrwymiad go iawn i gefnogi, hyrwyddo a diogelu hawliau pobl hŷn, felly mae'r datganiad hawliau pobl hŷn sydd eisoes yn bodoli yn anfon neges glir at gyrff statudol a darparwyr gwasanaethau yng Nghymru, yn ogystal ag at bobl hŷn eu hunain, ynglŷn â'r disgwyliad ynghylch darparu cymorth a gwasanaethau i alluogi pobl hŷn i fyw bywydau annibynnol a llawn. Drwy'r datganiad hwnnw, caiff pobl hŷn eu cynorthwyo i ddeall yr hawliau sy'n berthnasol iddynt, sut i fynnu eu hawliau'n fwy effeithiol a sut y maent yn berthnasol i'r gyfraith bresennol ac i gyfraith cydraddoldeb a hawliau dynol yn ogystal. Ac rydym wedi gweithio'n agos gyda swyddfa'r comisiynydd pobl hŷn i ddatblygu'r datganiad hwnnw. Cymru oedd y wlad gyntaf yn y DU i sefydlu comisiynydd pobl hŷn. Rydym yn rhoi pwys mawr, fel y dywedais, ar y rôl hon a'i hannibyniaeth. Adlewyrchir hyn yn ein hymrwymiad i raglen Heneiddio'n Dda, sy'n cael ei darparu mewn partneriaeth â Chomisiynydd Pobl Hŷn Cymru. Os edrychwch ar y rhaglen Heneiddio'n Dda yng Nghymru, mae'n dod ag unigolion, cymunedau a'r sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol at ei gilydd i ddatblygu a hyrwyddo ffyrdd arloesol ac ymarferol o wneud Cymru yn genedl sydd o blaid pobl hŷn.

Mae cymunedau sydd o blaid pobl hŷn yn ganolog i'r strategaeth genedlaethol ar gyfer pobl hŷn. Yng ngoleuni'r ddeddfwriaeth ddiweddar y cyfeiriais ati, rydym wedi ymrwymo i ddiweddaru'r strategaeth er mwyn sicrhau ei bod yn parhau'n berthnasol ac yn uchelgeisiol i ysgogi'r gwelliannau i les pobl hŷn yng Nghymru.