Part of the debate – Senedd Cymru am 5:37 pm ar 10 Ionawr 2018.
Rwy'n croesawu'r ddadl hon heddiw'n fawr, fel y mae eraill wedi'i wneud, oherwydd mae digartrefedd a chysgu ar y stryd yn faterion o bwys mawr sydd wedi dod i'r amlwg yn ddiweddar. Rydym wedi gweld rhai newidiadau yn y ffordd y mae Llywodraeth Cymru yn ceisio mynd i'r afael â'r problemau, ac mae angen inni werthuso'r rheini ac ystyried beth arall sydd ei angen os ydym i wneud y cynnydd rwy'n siŵr y byddai pawb yn hoffi ei weld.
Credaf fod y rhai ohonom sydd â thai sefydlog, diogel, o ansawdd da fel sylfaen ar gyfer mwynhau bywyd ohoni, fel sylfaen i fentro allan oddi arni, ym mhob agwedd ar fywyd, yn ffodus iawn o'u cymharu â rhai nad oes ganddynt sylfaen o'r fath. Dylai pawb sy'n byw yng Nghymru gael sylfaen o'r fath mewn gwirionedd, ond yn anffodus, ac yn amlwg, nid felly y bo. Felly, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn, Ddirprwy Lywydd, ein bod yn troi ein meddyliau fwyfwy i edrych ar sut y darparwn dai sefydlog a diogel o ansawdd da i bawb yn ein gwlad.
Ychydig fisoedd yn ôl, euthum ar daith frecwast y Wallich yng Nghasnewydd, profiad a oedd yn addysgiadol iawn. Maent yn darparu bwyd a diodydd poeth, yn atgyfeirio at amrywiaeth o wasanaethau ar gyfer rhai sy'n cysgu ar y stryd mewn gwahanol rannau o Gymru. Yn amlwg, euthum o amgylch Casnewydd gyda hwy. Roedd yn galonogol gweld ansawdd y berthynas roeddent wedi'i meithrin â'r rhai a oedd yn cysgu ar y stryd a'r ffordd roeddent yn ymgysylltu â dinasyddion yn gyffredinol. Felly, os oedd pobl yn gweld pobl yn cysgu ar y strydoedd yn gyson dros rai dyddiau, gallent roi gwybod am hynny ar wefan. Byddai'r Wallich wedyn yn gwneud y cysylltiad ac yn darganfod pa wasanaethau y gallent eu darparu i'r bobl hynny—gan gynnwys bwyd poeth, diod boeth, dillad, lloches ar ffurf pebyll, sachau cysgu ac ati—a'u hatgyfeirio at ymarferwyr cyffredinol lleol yr oedd y Wallich wedi gwneud trefniadau â hwy; ynghyd ag amrywiaeth o wasanaethau eraill, gan gynnwys, wrth gwrs, ceisio eu symud tuag at y llety sefydlog a diogel o ansawdd da a fyddai'n darparu atebion hirdymor. Felly, roedd yn addysgiadol iawn, ac roedd yn dda gwybod bod sefydliadau fel y Wallich allan yno'n gwneud y gwaith gwerthfawr hwn.
Aethom o amgylch canol y ddinas. Ceir llawer iawn o broblemau yno, fel mewn rhannau eraill o Gymru y byddwn yn darllen amdanynt yn rheolaidd rwy'n siŵr—pobl yn cysgu ar y stryd, yn cardota ar y strydoedd, y problemau y mae hynny'n eu creu i bobl yn yr amgylchiadau mwyaf enbyd, ond hefyd i fywiogrwydd a chynaliadwyedd canol ein dinasoedd.