Yn lle gofyn faint y mae mesurau i fynd i'r afael â digartrefedd yn costio, dylem fod yn gofyn faint y mae digartrefedd ei hun yn costio. Mae'r holl ymchwil, yr holl waith modelu ariannol a wnaed ar hyn, yn dod i gasgliadau eithaf trawiadol. Mae bob amser yn rhatach i atal digartrefedd na gadael iddo ddigwydd. Mae bob amser yn rhatach i ddatrys digartrefedd yn gyflym na gadael iddo barhau. Po hiraf y bydd rhywun yn ddigartref, y mwyaf y bydd costau'n codi a bydd anghenion cymorth yn cynyddu. Mae'n rhatach fel arfer i gartrefu a darparu cymorth ar gyfer yr unigolion mwyaf problemus—wyddoch chi, yr unigolyn ystrydebol sy'n gaeth i gyffuriau gydag anghenion cymhleth—nag yw hi i adael iddynt gysgu ar y stryd.

Mae'r ymchwil ar hyn wedi bod yn helaeth iawn, cymaint felly fel y byddai'r Unol Daleithiau—gwlad nad yw'n enwog o bosibl am ei rhwyd ddiogelwch gymdeithasol hael—wedi dod i'r casgliad mai cefnogi prosiectau tai yn gyntaf yw'r ffordd ymlaen, gan gofio bod costau digartrefedd sy'n gysylltiedig ag iechyd yn is yn yr Unol Daleithiau, gan fod yr hawliau i ofal iechyd i rai heb yswiriant lawer yn is. Ond dangoswyd hyn yn dda iawn gan yr awdur Malcolm Gladwell a adroddodd stori un unigolyn digartref, Murray, y dyfynnwyd yr heddlu lleol yn dweud amdano,

Mae'n costio miliwn o ddoleri inni beidio â gwneud rhywbeth am Murray.

Daeth i'r casgliad fod rhoi fflatiau a chymorth i bobl ddigartref yn rhatach na pheidio â chartrefu pobl. Ceir astudiaethau academaidd i gefnogi hynny. Olrheiniodd astudiaeth gan Raglen Gofal Iechyd i'r Digartref yn Boston 119 o'u cleientiaid a oedd yn gyson ddigartref a gwelodd fod pob un ohonynt wedi cael ei dderbyn i'r ward argyfwng 36 gwaith y flwyddyn ar gyfartaledd.

Yn agosach at adref, modelodd Crisis bedair senario a chyfrifo costau datrys pob achos yn erbyn costau peidio â'u datrys a gadael i rywun fynd yn ddigartref. Ym mhob un o'r achosion hynny, roedd yr arbedion yn sgil atal neu ddatrys digartrefedd yn gyflym yn gorbwyso costau gadael iddo ddigwydd o leiaf 3:1 a hyd at gymaint â 14:1.

Bydd manteision ariannol atal digartrefedd wedi eu gwasgaru ar draws y sector cyhoeddus, ond er bod Llywodraeth Leol yn cyfranogi o'r arbedion hynny, mae'n bwysig nodi mewn gwirionedd fod y gost ariannol gychwynnol ar gyfer atal a datrys digartrefedd yn gyflym yn syrthio ar awdurdodau lleol a'r system nawdd cymdeithasol i raddau helaeth. Felly, rhaid inni gydnabod bod rhaid cynorthwyo awdurdodau lleol i atal digartrefedd. Mae arnaf ofn na fydd torri eu cyllidebau'n gweithio; dyna pam, er enghraifft, y mae Plaid Cymru, fel y clywsom gan Leanne Wood, wedi rhoi blaenoriaeth i'r grant Cefnogi Pobl yn y trafodaethau ar y gyllideb ar dri achlysur gwahanol.