3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Adolygiad Seneddol o Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:34 pm ar 16 Ionawr 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 3:34, 16 Ionawr 2018

(Cyfieithwyd)

Hoffwn i hefyd gofnodi fy niolch i Ruth Hussey a'i thîm am y ffordd y cynhaliwyd yr adolygiad hwn. Ac rwy’n meddwl ei fod wedi rhoi golwg amserol iawn ar gyflwr iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru. Byddwn yn dweud hynny, gan fod Plaid Cymru wedi gwthio’r agenda o ran cynnal yr adolygiad seneddol hwn, ac rydym wedi bod yn falch iawn o chwarae ein rhan a bod yn rhan o banel trafod, bob hyn a hyn, wrth i'r gwaith fynd rhagddo, i gyrraedd y pwynt lle mae gennym nawr yr adroddiad hwn, sy’n achos meddwl. Ac rwy’n mynd i gadw fy nghwestiynau’n eithaf byr. Ni wnaf ofyn rhestr hir o gwestiynau heddiw, oherwydd rwy’n meddwl bod cyhoeddi'r adroddiad adolygiad seneddol hwn yn ddechrau proses. Nawr bod gennym ffrwyth llafur Ruth Hussey a'i thîm, mae gennym bethau a ffyn mesur y gallwn eu defnyddio i farnu sut y mae'r Llywodraeth yn ymateb.

Rwy’n meddwl mai cryfder ganolog yr hyn sydd gennym yma yw’r datganiad hwnnw yn yr adroddiad hwn nad oes gennym weledigaeth ar gyfer dyfodol iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru. Ac nid gorwneud pwynt gwleidyddol yw dweud ei fod yn ymhlyg, bod hynny’n gondemniad o'r blaid sy’n llywodraethu ac sydd wedi rheoli’r GIG yng Nghymru ers bron i 19 mlynedd ac sy’n dal i fod heb weledigaeth. Mae’r amserlen y mae Ruth Hussey wedi’i nodi ar gyfer ymateb gan y Llywodraeth yn dangos y brys. Mae hi eisiau gweld ymgynghoriad nawr a chyhoeddi gweledigaeth o fewn mater o dri mis.

Felly, y cwestiwn cyntaf yw: a wnewch chi roi syniad inni o lefel yr ymgynghori y bydd y Llywodraeth yn ei ddefnyddio er mwyn llunio’r weledigaeth honno? Ceir rhai elfennau penodol lle mae Ruth Hussey yn dweud yr hoffai weld llais y claf yn cael ei glywed yn llawer cliriach mewn penderfyniadau am ddyfodol gofal iechyd. Yr ail gwestiwn: sut y mae hynny a'r syniad bod yn rhaid mesur profiad y claf yn dda iawn, iawn ac yn ofalus yn cyd-fynd â chynigion y Llywodraeth i ddiddymu cynghorau iechyd cymuned, sef y corff sy'n mesur profiad y claf yn benodol? A wnewch chi, felly, roi’r cynlluniau hynny ar y silff, oherwydd bod yr adroddiad hwn yn rhoi awgrym clir, clir bod yn rhaid dal i fesur profiad y claf yn y dyfodol?

O ran gweithlu, gwnaf y sylw, er ein bod ni yma wedi galw am weledigaeth newydd, y bydd y weledigaeth newydd honno’n cynnwys gwneud pethau y mae llawer ohonom wedi galw amdanyn nhw ers amser, er enghraifft, gwneud yn siŵr ein bod yn hyfforddi digon o feddygon yn ddigonol. Felly, byddai gennyf ddiddordeb yn eich sylwadau ynghylch a fyddwch chi nawr yn cyflymu symudiadau, er enghraifft, tuag at sefydlu canolfan hyfforddiant meddygol ym Mangor, oherwydd mae’r adroddiad hwn yn pwysleisio’r angen i wneud yn siŵr bod gennym ddigon o weithwyr a’u bod wedi'u hyfforddi'n dda.

O ran arian, iawn, doedd ariannu’r GIG ddim yn rhan o’r cylch gwaith, ond rwy’n cofio Plaid Cymru yn cael eu gwawdio cyn yr etholiad diwethaf am awgrymu y gellid arbed gwerth £300 miliwn, os mynnwch chi, drwy ddefnyddio technoleg ac arloesedd yn well o fewn y GIG er mwyn ail-fuddsoddi mewn gwario'r arian hwnnw’n well o fewn y gwasanaeth iechyd. Felly, byddai gennyf ddiddordeb yn eich sylwadau ar hynny.

Felly, mae hwn yn fan cychwyn, ac rwy’n edrych ymlaen at gael gwybod hefyd gan y Llywodraeth sut y gallwn ni fesur a yw'r Llywodraeth yn llwyddo i ymateb i'r adroddiad pwysig hwn. Sut y caiff llwyddiant ei fesur?