3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Adolygiad Seneddol o Iechyd a Gofal Cymdeithasol yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:24 pm ar 16 Ionawr 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Angela Burns Angela Burns Conservative 3:24, 16 Ionawr 2018

(Cyfieithwyd)

Hoffwn innau groesawu'r adroddiad hwn heddiw. Roedd yn adroddiad grymusol ac addysgiadol i’w ddarllen, a hoffwn ddiolch i Dr Ruth Hussey ac aelodau ei thîm am yr holl waith caled y maent wedi’i wneud, ond hefyd am gynnig ymgysylltu â mi a'm cyd-Aelodau Ceidwadol Cymru wrth gyflwyno syniadau a meddyliau, ac argymell pobl i fynd i siarad â nhw i gael y gwir am y mater.

Does dim amheuaeth bod iechyd a gofal cymdeithasol yn wynebu heriau enfawr dros y blynyddoedd nesaf hyn—mwy o alw, cyffuriau a thechnoleg newydd a datblygu dealltwriaeth well a mwy cyfannol o beth yw lles, ac mae’n rhaid inni ymdrin â hynny i gyd yn wyneb disgwyliadau cynyddol gan y cyhoedd. Mae’r achos dros newid yn gymhellol, ac mae croeso mawr i’r dadansoddiad hwn o'r heriau sy’n ein hwynebu. Mae'n gwbl onest ac mae’n galw am ddiwygio cyflym, ac rwy’n meddwl mai un o'r rhesymau pam mae angen inni wneud y diwygiad hwn, Ysgrifennydd y Cabinet, yw fy mod yn meddwl ei bod yn glir iawn nad oes gennym weledigaeth ar gyfer y GIG ar hyn o bryd, ac na fu digon o sylw i sut i gyflawni’r weledigaeth honno, sut i newid pethau a sut i wneud arferion gorau yn arferion cyffredin.

Rwy’n nodi eich bod yn bwriadu cyhoeddi cynllun hirdymor yn y gwanwyn, a byddwn yn eich annog yn gryf i beidio â chael eich arwain ar gyfeiliorn gan yr hyn yr wyf i’n ei alw’n 'stwff lefel isel' a’r lobïo yr wyf yn siŵr y byddwch yn dechrau ei weld, oherwydd mae hyn yn ymwneud â chyfeiriad strategol y gwasanaeth iechyd yn y dyfodol. A fyddech chi'n gallu dweud wrthym pa mor hir ar ôl cyhoeddi'r cynllun yr ydych yn bwriadu cychwyn rhaglen o drawsnewid? Bydd unrhyw un sydd wedi ymwneud ag unrhyw fath o newid busnes yn gwybod na all newid bara am rhy hir. Mae angen gwthio rhaglenni trawsnewid ar gyflymder. A wnewch chi ymrwymo yn y cynllun i adolygu’r cyfnodau efallai bob blwyddyn, bob dwy flynedd, bob pum mlynedd, i wneud yn siŵr ein bod ar y trywydd iawn ac yn gwneud yr hyn y mae angen inni ei wneud?

Rwy'n meddwl bod yr adroddiad yn rhoi sylw i gymhwysedd, ac rwy’n meddwl bod pryder gwirioneddol yn dod i'r amlwg ar y panel ac ymysg rhanddeiliaid eraill nad oes gennym ddigon o bobl â’r profiad a’r sgiliau perthnasol i gynnal rhaglen newid mor uchelgeisiol. Sut ydych chi'n bwriadu unioni hyn, Ysgrifennydd y Cabinet? A fyddwch chi'n dechrau recriwtio’r bobl hynny cyn bo hir? Fel arall, bydd unrhyw rhaglen newid y gallech ei chyflwyno yn y gwanwyn yn cymryd mwy fyth o amser i’w chychwyn.

Ym maes iechyd, mae gennym sector annibynnol, sef meddygon teulu. Ym maes gofal cymdeithasol, mae gennym sector annibynnol, sef ein darparwyr cartrefi gofal gwerthfawr. Rydym yn gweld y tensiwn heddiw rhwng y sector cyhoeddus a'r sectorau annibynnol hynny. Ysgrifennydd Cabinet, sut ydych chi'n bwriadu ymdrin â hynny wrth lunio eich cynllun strategol a sicrhau cefnogaeth y bobl hynny i sicrhau bod hwn yn ymgysylltu â’r GIG cyfan a’r sector gofal iechyd cyfan?

Sut ydych chi'n bwriadu sicrhau cefnogaeth y cyhoedd? Roedd Dr Ruth Hussey yn sôn llawer am y cyhoedd yn yr adolygiad hwn, a hoffwn ddeall pa mor bwysig yw hynny i chi.

Mae bwrw ymlaen yn gyflym yn mynd i fod yn anodd. Mae angen inni sicrhau cefnogaeth y staff iechyd a gofal. Mae angen inni sicrhau bod gennym hyfforddiant a llwybr clir ymlaen i’r bobl hynny i ddeall sut y byddan nhw'n cymryd rhan yn y broses o adeiladu eu GIG nhw a’n GIG ni. A ydych chi'n bwriadu sefydlu—mae'n ddrwg gennyf, dyma fy nghwestiwn olaf, Dirprwy Lywydd—a ydych chi'n bwriadu sefydlu tîm trawsnewid strategol o unigolion profiadol â sgiliau trawsbynciol a chydweithredol, a rhoi iddyn nhw'r awdurdod i arwain y gwaith trawsnewid ar draws pob un o'n byrddau iechyd, ac a fyddan nhw hefyd yn y pen draw yn gallu edrych ar y cwestiwn hollbwysig—yr eliffant yn yr ystafell na all neb sôn amdano neu nad oes neb wedi sôn amdano—sef sut y byddwn ni'n ariannu hyn i gyd, gan fod yr arian yn eithriadol o bwysig? Rwy’n deall nad oedd yn rhan o'r adolygiad, ond heb ddeall faint o arian sydd gennym i'w wario yn y dyfodol ar iechyd a gofal cymdeithasol, gallai fod yn anodd iawn cyflawni rhai o'r amcanion rhagorol hyn.

Adolygiad da, Ysgrifennydd y Cabinet; peidiwch â gadael iddo eistedd ar silff yn rhywle yn Llywodraeth Cymru heb fynd i unman, oherwydd mae hwn yn stwff da iawn. Rwy’n falch iawn o’i weld.