Part of the debate – Senedd Cymru am 3:00 pm ar 23 Ionawr 2018.
Wrth gwrs, cymeradwywyd y meddyginiaethau hyn gan NICE neu AWMSG i drin amrywiaeth eang o glefydau. Mae'r rhestr a chwmpas y meysydd therapiwtig yn rhy hir i mi eu rhestru yma, ond mae'n cynnwys meddyginiaethau ar gyfer amrywiaeth eang o driniaethau, gan gynnwys arthritis, sglerosis ymledol, epilepsi, asthma a chyflyrau prin fel clefyd Fabry.
Mae ychydig dros 40 y cant o'r meddyginiaethau a argymhellir yn trin mathau amrywiol o ganser. Nodwyd bod 30 o'r meddyginiaethau a argymhellwyd wrth arfarnu yn cynnig dewis o driniaeth newydd, fwy effeithiol i gleifion, neu'n mynd i'r afael ag angen clinigol nas diwallwyd. Roedd hyn yn cynnwys triniaethau newydd ar gyfer canser, clefyd difrifol sy'n bygwth y golwg, anhwylderau genetig sy'n bygwth bywyd a chlefyd cronig yr ysgyfaint.
Mae'r rhain yn dangos ehangder a chwmpas y gronfa driniaeth newydd. Maen nhw hefyd yn amlygu'r pwysigrwydd y mae Llywodraeth Cymru wedi'i roi ar sicrhau bod yr holl feddyginiaethau a argymhellir ar gyfer pob cyflwr ar gael yn gyflym. Nid hwnnw yw'r dull a ddefnyddir ar draws y ffin yn Lloegr. Mae'r holl glefydau neu gyflyrau yr wyf newydd sôn amdanyn nhw yn cael effaith wirioneddol ar ansawdd bywyd yr unigolyn a'i anwyliaid. Dyna pam, yng Nghymru, rydym yn sicrhau bod y gronfa driniaeth newydd yn trin pob clefyd yn gyfartal ac nid yw'n blaenoriaethu cyllid ar gyfer un clefyd yn hytrach na'r llall. Cyhoeddir y rhestr lawn o'r meddyginiaethau a argymhellir ar wefan AWMSG ac mae'r ddolen wedi ei darparu i'r Aelodau.
Disgwyliaf y bydd cydymffurfiaeth lawn yn cael ei chynnal gydol cyfnod pum mlynedd y Gronfa. Yn ymarferol, mae hyn yn golygu y bydd yn rhaid i'r holl feddyginiaethau a argymhellir fod ar gael heb fod yn hwyrach na dau fis ar ôl cyhoeddi argymhelliad AWMSG neu NICE. Pan adroddais ar y cynnydd cychwynnol ym mis Gorffennaf, rhoddais wybod bod rhywfaint o amrywiad wedi bod o ran argaeledd rhai o'r meddyginiaethau a argymhellwyd yn ystod ychydig fisoedd cyntaf y Gronfa. Ers y materion cynnar hynny ynghylch amrywiad, rwy'n falch o adrodd bod ein GIG wedi gwneud cynnydd cyflym a llawer mwy cyson.
Cyn cyflwyno'r gronfa driniaeth newydd, roedd disgwyl i fyrddau iechyd sicrhau bod y meddyginiaethau a argymhellwyd ar gael heb fod yn hwyrach na thri mis neu 90 diwrnod o gyhoeddiad penderfyniad NICE neu AWMSG. Yn y chwe mis cyntaf o lansio'r gronfa driniaeth newydd, rydym wedi gostwng yr amser a gymerir i feddyginiaethau fod ar gael 81 y cant. Mewn termau real, golygai hynny mai'r amser cyfartalog a gymerwyd gan fyrddau iechyd ledled Cymru i ddarparu meddyginiaethau oedd 17 diwrnod yn ystod chwe mis cyntaf y gronfa driniaeth newydd. Rydym wedi gweld gwelliannau pellach hyd yn oed yn ystod ail gyfnod chwe mis y Gronfa. Mae'r amser a gymerir i sicrhau bod meddyginiaeth ar gael bellach wedi gostwng i 10 diwrnod ar gyfartaledd ledled Cymru. Mae hynny'n cynrychioli gostyngiad o bron 90 y cant ledled Cymru. Bellach dylai meddyginiaeth fod ar gael i'w rhagnodi o fewn cyfnod o ddau fis lle bo hynny'n briodol yn glinigol. Ein nod yw sicrhau bod y meddyginiaethau hyn ar gael cyn gynted â phosibl. Rwy'n falch o nodi bod bron 83 y cant o feddyginiaethau a argymhellwyd wedi bod ar gael ar draws Cymru o fewn 30 diwrnod.
Wrth gwrs, rwy'n croesawu ymdrech a chyflawniad ein GIG wrth wireddu ein hymrwymiad i gleifion ledled Cymru. Mae prif weithredwyr a chadeiryddion y byrddau iechyd yn eglur mai'r disgwyliad yw y byddan nhw'n parhau i ddarparu'n gyson a pharhaus gydymffurfiaeth lawn â gofynion y gronfa driniaeth newydd. Nid yw dinasyddion Cymru yn haeddu llai na hyn. Byddaf, wrth gwrs, yn parhau i graffu ar berfformiad y byrddau iechyd ac ymddiriedolaethau o ran cyflawni eu rhwymedigaethau o dan y gronfa driniaeth ac yn dal prif weithredwyr a chadeiryddion i gyfrif am eu cyflawniad.
Mae sicrhau bod meddyginiaethau newydd ar gael i gleifion yn gofyn am gynllunio manwl o ran seilwaith a llwybr gofal, a gall hynny fod yn heriol yn ariannol, yn arbennig yn y 12 mis cyntaf. Nod y gronfa driniaeth newydd yw cefnogi byrddau iechyd wrth baratoi cynlluniau cynaliadwy ar gyfer cyflwyno meddyginiaethau newydd. Mae diogelwch, wrth gwrs, yn ystyriaeth hollbwysig wrth gyflwyno pob meddyginiaeth newydd. Gall hynny olygu newidiadau angenrheidiol i'r ffordd y mae gwasanaethau clinigol yn gweithredu: er enghraifft, efallai y bydd angen rhagor o fonitro ar gleifion neu eu monitro'n wahanol; efallai y bydd angen profi cleifion, er enghraifft, ar gyfer eu haddasrwydd clinigol. Mae'n hanfodol deall holl ofynion cyflwyno meddyginiaeth yn ddiogel ac yn effeithiol ar gam cynnar, ac mae'nn ganolog i sicrhau argaeledd cyflym a pharhaus.
Ers imi lansio'r gronfa ym mis Ionawr y llynedd, rwyf wedi siarad yn gyson am yr angen i'r diwydiant gweithgynhyrchu fferyllol a GIG Cymru gydweithio'n agosach ar yr agenda hon. Mae Cymdeithas Diwydiant Fferyllol Prydain Cymru yn parhau i fod yn gefnogol o'n dull ni o weithredu'r agenda feddyginiaethau ac yn benodol, egwyddorion ein cronfa driniaeth newydd. Croesawaf y gwaith y maen nhw'n ei wneud gyda rhanddeiliaid GIG Cymru i wella lefel ac amseriad yr wybodaeth a ddarperir gan weithgynhyrchwyr am feddyginiaethau newydd. Mae atgyfnerthu'r rhagolygon ariannol a'r seilwaith cynllunio yn gwneud synnwyr perffaith i bawb. Bydd y diwydiant yn elwa pan gaiff ei gynhyrchion eu mabwysiadu'n gyflym, ac yn bwysicaf oll, bydd cleifion yn elwa o'u cael yn gyflymach.
Mae sefydlu'r gronfa driniaeth newydd yn amcan penodol yn strategaeth genedlaethol Llywodraeth Cymru, 'Ffyniant i bawb'. Yn y flwyddyn lawn gyntaf y bu'r gronfa driniaeth newydd ar waith, rydym wedi llwyddo i leihau'n sylweddol yr amser a gymerir i sicrhau bod meddyginiaethau ar gael hyd at 85 y cant. Gwnaethom addewid i bobl Cymru y byddai ein cronfa driniaeth newydd yn sicrhau y byddai meddyginiaethau newydd, a all newid bywydau ar gyfer pobl cyflwr, ar gael yn gyflymach ac yn fwy cyson. Rydym wedi cadw at ein haddewid, ac mae pob rhan o Gymru nawr yn gweld y budd.