– Senedd Cymru am 2:57 pm ar 23 Ionawr 2018.
Eitem 3 ar yr agenda y prynhawn yma yw'r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: cynnydd ar y gronfa driniaeth newydd. Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol i gyflwyno'r datganiad—Vaughan Gething.
Diolch ichi, Dirprwy Lywydd. Y llynedd, lansiais gronfa driniaeth newydd Llywodraeth Cymru sy'n werth £80 miliwn. Roedd hyn, wrth gwrs, yn un o'r addewidion allweddol i bobl Cymru yn ystod etholiad diwethaf y Cynulliad. Mae fy natganiad heddiw yn tynnu sylw at sut mae'r gronfa driniaeth newydd wedi sicrhau bod meddyginiaethau newydd ar gael yn gyflymach ac yn fwy cyson. Mae hyn yn dynodi blwyddyn weithredol lawn gyntaf cronfa lwyddiannus iawn.
Mae'r buddsoddiad newydd sylweddol hwn yn GIG Cymru yn dangos ymrwymiad Llywodraeth Cymru i sicrhau bod cleifion yn cael y triniaethau diweddaraf a argymhellir yn gyflym, ni waeth ym mhle y maen nhw'n byw yng Nghymru. Egwyddor sylfaenol y gronfa driniaeth newydd yw fod yn rhaid i'r holl feddyginiaethau a argymhellir gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Iechyd a Rhagoriaeth Gofal, neu NICE, a Grŵp Strategaeth Feddyginiaethau Cymru gyfan, neu AWMSG, fod ar gael i gleifion, lle y bo'n glinigol briodol, heb fod yn hwyrach na deufis o gyhoeddiad yr argymhelliad. Mae hyn yn cynrychioli gostyngiad o draean i amserlen ofynnol y gweithrediad.
Mae argymhelliad cadarnhaol gan NICE neu AWMSG yn cadarnhau bod y feddyginiaeth wedi pasio prawf trylwyr clinigol a chost-effeithiolrwydd fel ei gilydd: mae manteision clinigol y feddyginiaeth yn cydbwyso â'r gost y bydd y gwneuthurwr yn ei godi ar y GIG. Mae hyn yn sicrhau gwerth da am arian i'r cyhoedd ac, wrth gwrs, i'n GIG.
Mae'r gronfa driniaeth newydd yn rhoi £16 miliwn y flwyddyn i fyrddau iechyd yng Nghymru er mwyn cefnogi'r ddarpariaeth gyflymach a mwy cyson honno. Hyd yma, rhoddwyd £28 miliwn i fyrddau iechyd ac i Ymddiriedolaeth GIG Felindre i gefnogi'r gwaith o gyflwyno dros 80 o feddyginiaethau newydd.
Wrth gwrs, cymeradwywyd y meddyginiaethau hyn gan NICE neu AWMSG i drin amrywiaeth eang o glefydau. Mae'r rhestr a chwmpas y meysydd therapiwtig yn rhy hir i mi eu rhestru yma, ond mae'n cynnwys meddyginiaethau ar gyfer amrywiaeth eang o driniaethau, gan gynnwys arthritis, sglerosis ymledol, epilepsi, asthma a chyflyrau prin fel clefyd Fabry.
Mae ychydig dros 40 y cant o'r meddyginiaethau a argymhellir yn trin mathau amrywiol o ganser. Nodwyd bod 30 o'r meddyginiaethau a argymhellwyd wrth arfarnu yn cynnig dewis o driniaeth newydd, fwy effeithiol i gleifion, neu'n mynd i'r afael ag angen clinigol nas diwallwyd. Roedd hyn yn cynnwys triniaethau newydd ar gyfer canser, clefyd difrifol sy'n bygwth y golwg, anhwylderau genetig sy'n bygwth bywyd a chlefyd cronig yr ysgyfaint.
Mae'r rhain yn dangos ehangder a chwmpas y gronfa driniaeth newydd. Maen nhw hefyd yn amlygu'r pwysigrwydd y mae Llywodraeth Cymru wedi'i roi ar sicrhau bod yr holl feddyginiaethau a argymhellir ar gyfer pob cyflwr ar gael yn gyflym. Nid hwnnw yw'r dull a ddefnyddir ar draws y ffin yn Lloegr. Mae'r holl glefydau neu gyflyrau yr wyf newydd sôn amdanyn nhw yn cael effaith wirioneddol ar ansawdd bywyd yr unigolyn a'i anwyliaid. Dyna pam, yng Nghymru, rydym yn sicrhau bod y gronfa driniaeth newydd yn trin pob clefyd yn gyfartal ac nid yw'n blaenoriaethu cyllid ar gyfer un clefyd yn hytrach na'r llall. Cyhoeddir y rhestr lawn o'r meddyginiaethau a argymhellir ar wefan AWMSG ac mae'r ddolen wedi ei darparu i'r Aelodau.
Disgwyliaf y bydd cydymffurfiaeth lawn yn cael ei chynnal gydol cyfnod pum mlynedd y Gronfa. Yn ymarferol, mae hyn yn golygu y bydd yn rhaid i'r holl feddyginiaethau a argymhellir fod ar gael heb fod yn hwyrach na dau fis ar ôl cyhoeddi argymhelliad AWMSG neu NICE. Pan adroddais ar y cynnydd cychwynnol ym mis Gorffennaf, rhoddais wybod bod rhywfaint o amrywiad wedi bod o ran argaeledd rhai o'r meddyginiaethau a argymhellwyd yn ystod ychydig fisoedd cyntaf y Gronfa. Ers y materion cynnar hynny ynghylch amrywiad, rwy'n falch o adrodd bod ein GIG wedi gwneud cynnydd cyflym a llawer mwy cyson.
Cyn cyflwyno'r gronfa driniaeth newydd, roedd disgwyl i fyrddau iechyd sicrhau bod y meddyginiaethau a argymhellwyd ar gael heb fod yn hwyrach na thri mis neu 90 diwrnod o gyhoeddiad penderfyniad NICE neu AWMSG. Yn y chwe mis cyntaf o lansio'r gronfa driniaeth newydd, rydym wedi gostwng yr amser a gymerir i feddyginiaethau fod ar gael 81 y cant. Mewn termau real, golygai hynny mai'r amser cyfartalog a gymerwyd gan fyrddau iechyd ledled Cymru i ddarparu meddyginiaethau oedd 17 diwrnod yn ystod chwe mis cyntaf y gronfa driniaeth newydd. Rydym wedi gweld gwelliannau pellach hyd yn oed yn ystod ail gyfnod chwe mis y Gronfa. Mae'r amser a gymerir i sicrhau bod meddyginiaeth ar gael bellach wedi gostwng i 10 diwrnod ar gyfartaledd ledled Cymru. Mae hynny'n cynrychioli gostyngiad o bron 90 y cant ledled Cymru. Bellach dylai meddyginiaeth fod ar gael i'w rhagnodi o fewn cyfnod o ddau fis lle bo hynny'n briodol yn glinigol. Ein nod yw sicrhau bod y meddyginiaethau hyn ar gael cyn gynted â phosibl. Rwy'n falch o nodi bod bron 83 y cant o feddyginiaethau a argymhellwyd wedi bod ar gael ar draws Cymru o fewn 30 diwrnod.
Wrth gwrs, rwy'n croesawu ymdrech a chyflawniad ein GIG wrth wireddu ein hymrwymiad i gleifion ledled Cymru. Mae prif weithredwyr a chadeiryddion y byrddau iechyd yn eglur mai'r disgwyliad yw y byddan nhw'n parhau i ddarparu'n gyson a pharhaus gydymffurfiaeth lawn â gofynion y gronfa driniaeth newydd. Nid yw dinasyddion Cymru yn haeddu llai na hyn. Byddaf, wrth gwrs, yn parhau i graffu ar berfformiad y byrddau iechyd ac ymddiriedolaethau o ran cyflawni eu rhwymedigaethau o dan y gronfa driniaeth ac yn dal prif weithredwyr a chadeiryddion i gyfrif am eu cyflawniad.
Mae sicrhau bod meddyginiaethau newydd ar gael i gleifion yn gofyn am gynllunio manwl o ran seilwaith a llwybr gofal, a gall hynny fod yn heriol yn ariannol, yn arbennig yn y 12 mis cyntaf. Nod y gronfa driniaeth newydd yw cefnogi byrddau iechyd wrth baratoi cynlluniau cynaliadwy ar gyfer cyflwyno meddyginiaethau newydd. Mae diogelwch, wrth gwrs, yn ystyriaeth hollbwysig wrth gyflwyno pob meddyginiaeth newydd. Gall hynny olygu newidiadau angenrheidiol i'r ffordd y mae gwasanaethau clinigol yn gweithredu: er enghraifft, efallai y bydd angen rhagor o fonitro ar gleifion neu eu monitro'n wahanol; efallai y bydd angen profi cleifion, er enghraifft, ar gyfer eu haddasrwydd clinigol. Mae'n hanfodol deall holl ofynion cyflwyno meddyginiaeth yn ddiogel ac yn effeithiol ar gam cynnar, ac mae'nn ganolog i sicrhau argaeledd cyflym a pharhaus.
Ers imi lansio'r gronfa ym mis Ionawr y llynedd, rwyf wedi siarad yn gyson am yr angen i'r diwydiant gweithgynhyrchu fferyllol a GIG Cymru gydweithio'n agosach ar yr agenda hon. Mae Cymdeithas Diwydiant Fferyllol Prydain Cymru yn parhau i fod yn gefnogol o'n dull ni o weithredu'r agenda feddyginiaethau ac yn benodol, egwyddorion ein cronfa driniaeth newydd. Croesawaf y gwaith y maen nhw'n ei wneud gyda rhanddeiliaid GIG Cymru i wella lefel ac amseriad yr wybodaeth a ddarperir gan weithgynhyrchwyr am feddyginiaethau newydd. Mae atgyfnerthu'r rhagolygon ariannol a'r seilwaith cynllunio yn gwneud synnwyr perffaith i bawb. Bydd y diwydiant yn elwa pan gaiff ei gynhyrchion eu mabwysiadu'n gyflym, ac yn bwysicaf oll, bydd cleifion yn elwa o'u cael yn gyflymach.
Mae sefydlu'r gronfa driniaeth newydd yn amcan penodol yn strategaeth genedlaethol Llywodraeth Cymru, 'Ffyniant i bawb'. Yn y flwyddyn lawn gyntaf y bu'r gronfa driniaeth newydd ar waith, rydym wedi llwyddo i leihau'n sylweddol yr amser a gymerir i sicrhau bod meddyginiaethau ar gael hyd at 85 y cant. Gwnaethom addewid i bobl Cymru y byddai ein cronfa driniaeth newydd yn sicrhau y byddai meddyginiaethau newydd, a all newid bywydau ar gyfer pobl cyflwr, ar gael yn gyflymach ac yn fwy cyson. Rydym wedi cadw at ein haddewid, ac mae pob rhan o Gymru nawr yn gweld y budd.
Ysgrifennydd y Cabinet, diolch yn fawr iawn ichi am eich datganiad. Rwy'n falch iawn o weld bod y gronfa driniaeth newydd yn gwneud cystal. Mae rhaid ei bod yn erchyll i fod yn rhywun sy'n dioddef o gyflwr ofnadwy y mae taer angen triniaethau arloesol a radical ar ei gyfer, a gorfod poeni a yw ar gael i chi neu beidio drwy eich bwrdd iechyd. Ymddengys bod hyn yn llenwi'r bwlch yn y broses gynllunio, ac rwy'n ei wirioneddol groesawu. Mae gennyf ychydig o gwestiynau, a byddwn yn gofyn ichi yn yr ysbryd, efallai, y gallwch fynd ar eu trywydd rywbryd eto a sicrhau ein bod yn cael y gorau posibl o'r gronfa hon.
Rwy'n nodi bod adroddiadau gan Grŵp Strategaeth Feddyginiaethau Cymru gyfan a'r gronfa driniaeth newydd yn dangos, yn ystod y 12 mis diwethaf, fod nifer y meddyginiaethau a argymhellir wedi disgyn o 24 gydag wyth meddyginiaeth wedi'u disodli yn 2016, i 21 o feddyginiaethau gyda dwy wedi'u disodli yn 2017. Ysgrifennydd y Cabinet, a allech chi amlinellu'r rhesymau dros hyn? Ai'r rheswm yw bod nifer y meddyginiaethau yn y gronfa driniaeth newydd yn llai er mwyn sicrhau bod meddyginiaethau ar gael yn gyflymach? Neu, a yw'n fwy oherwydd, unwaith y byddan nhw yn y system, fod y feddyginiaeth honno'n dod oddi ar y llyfrau ac, yn sgil hynny, fod yna obaith disgwyliedig y bydd y rheini sy'n ymgeisio am driniaethau o'r gronfa yn edwino i niferoedd llai o lawer? Ai dyma'r feddylfryd y tu ôl i wneud gronfa driniaeth newydd wirioneddol yn rhaglen bum mlynedd?
Ysgrifennydd y Cabinet, yr ydych yn dweud yn eich datganiad bod £16 miliwn y flwyddyn yn cefnogi meddyginiaethau sydd i fod ar gael yn gyflymach ac yn fwy cyson. Byddai'n ddiddorol, er hynny, i weld data'r cleifion ac argaeledd, i benderfynu pa mor eang y mae byrddau iechyd yn defnyddio'r meddyginiaethau newydd sydd ar gael. Yr wybodaeth fwyaf sylfaenol a roddwyd y tro diwethaf ar ddata argaeledd oedd nad oedd pob Bwrdd Iechyd yn cymryd yr 17 o feddyginiaethau—17 oedd y rhif bryd hynny—sydd ar gael o'r newydd, ond o ran cyrraedd y claf nid oedd manylion i'w cael. Credaf y byddai hynny'n helpu gyda'n dealltwriaeth ni o ran sicrhau bod y meddyginiaethau ar gael yn gyson i bawb ledled Cymru, ni waeth ble maen nhw'n digwydd byw yn ein gwlad.
Yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, o ystyried yr ymrwymiad i ragweld trwyddedu a mabwysiadu triniaethau arloesol, a ydych yn hyderus y bydd byrddau iechyd yn gallu edrych tua'r gorwel yn effeithiol, a thrwy hynny wella cynlluniau seilwaith fel y bydd modd manteisio i'r eithaf ar ddatblygiadau arloesol newydd, ac y bydd cymorth priodol a gwasanaethau hefyd yn eu lle? Nodais hynny yn eich sylwadau am yr ABPI. Eto i gyd, er enghraifft, mae achos dan sylw yn ymwneud â chyffuriau newydd i drin hepatitis C, sydd bellach ar gael drwy'r gronfa driniaeth newydd—fe'i croesawyd yn fawr iawn gan gleifion a lobïwyr fel ei gilydd. Serch hynny, o gofio mai dileu hepatitis C oedd y nod, ac o ystyried nad oes unrhyw strategaeth hepatitis C ar waith, a dim ond canllawiau newydd ar gael, a ddylid mabwysiadu dulliau arloesol, fel—rwy'n gobeithio fy mod wedi ynganu hyn yn iawn—glecaprevir, yn rhan o'r fath strategaeth? Oherwydd—mae hyn ynghlwm wrth fy nghwestiwn cynharach am argaeledd meddyginiaethau i gleifion—mae'n anodd iawn cyrraedd rhai pobl, ond gyda'r cyffuriau newydd hyn, gallwn wneud cynnydd syfrdanol i wella ansawdd bywydau pobl. Ond nid mater o gyffur yn unig yw hi yn achos rhywbeth fel y cyffur hep C; mewn gwirionedd mae angen y gwasanaethau cymorth, cwnsela, allgymorth a newidiadau i ffordd o fyw er mwyn gwneud y gwahaniaeth sylweddol hwnnw. Rhan o hynny'n unig yw'r cyffur. Felly, tybed a wnewch chi roi ychydig sylwadau ar hynny hefyd, diolch.
Gwnaf. Ar y pwynt diwethaf yna am ddileu hepatitis C, nid wyf i'n credu mewn gwirionedd ei fod yn ymwneud â'r cyffuriau sydd ar gael. Rydym yn hynod ffodus yng Nghymru fod gennym strategaeth genedlaethol, ac o fewn y gymuned glinigol, mae'r grŵp o glinigwyr yn falch iawn o gael dull gweithredu cenedlaethol. Dim ond oherwydd bod y ganolfan yng Nghaerdydd—. Mae'n ddull gwirioneddol genedlaethol y mae pobl yn buddsoddi ynddo, ac i fod yn deg, mae clinigwyr ar draws y ffin o'r farn ein bod ni'n iawn hefyd. Nid ydych yn clywed hynny'n yn aml, ond mewn gwirionedd, mae pobl yn Lloegr yn edrych ar yr hyn yr ydym wedi'i wneud, sut yr ydym wedi gwneud hynny a pham—ac yn wir, ni fu cynnydd arwyddocaol mewn costau. Ond nid yw'r pwynt am ddileu yn ymwneud â'r cyffuriau sydd ar gael yn awr. Mewn gwirionedd, mae'n ymwneud â chyrraedd y bobl sy'n fwy anodd eu cyrraedd ac nad ydyn nhw bob amser yn defnyddio'r gwasanaethau. Felly, rydym yn cydnabod mai'r bobl sy'n dal i ddioddef o hepatitis C yw'r bobl hynny sy'n llai tebygol o ddefnyddio'r gwasanaethau iechyd fel y cyfryw. Mewn gwirionedd mae a wnelo hyn â'r allgymorth, yn hytrach na'r arloesi a'r cyffuriau newydd.
Rwy'n falch o glywed eich bod yn croesawu ein dull ni o ymdrin â meddyginiaethau cymeradwy, sy'n ddull a arweinir gan dystiolaeth. Nid oes unrhyw gwtogi ar feddyginiaethau newydd y mae'r gronfa driniaeth newydd yn eu darparu neu'n eu hawgrymu mewn gwirionedd. Yn wir, mae'n ymwneud â sut a phryd y caiff meddyginiaethau eu datblygu. Felly, mae a wnelo â'r datblygiad dan arweiniad y diwydiant. Rwy'n mynd i ymdrin nesaf â'ch pwynt chi am edrych tua'r gorwel. Dyna rai o'r pethau'r ydym—. Mewn gwirionedd rydym wedi llwyddo i sicrhau gwelliant o ran cysylltiadau ymarferol. Rydw i wedi cyfarfod ag ABPI Cymru i gael sgwrs gyda nhw am ddull gweithredu'r diwydiant ac, fel yr eglurais, mae'n rhaid inni weld ymgysylltu gwell â'r system gofal iechyd yng Nghymru. Felly, mewn gwirionedd, mae sgyrsiau gwell wedi digwydd â'r diwydiant am sicrhau gwybodaeth gynharach am y meddyginiaethau hynny y mae'n debygol—neu'n fwy tebygol—y byddant yn dod i'r farchnad ac yn mynd i broses arfarnu, a bydd cyfle cynharach i fyrddau iechyd gynllunio ar gyfer potensial eu gweithredu.
Yn wir, dyna un o'r pwyntiau y mae'r ABPI eu hunain yn eu gwneud yn eu datganiad i'r wasg heddiw, sy'n croesawu'r gronfa, y sefydliad ac, yn wir, y pwynt penodol hwnnw am allu cydweithio yn aeddfetach gyda'r gwasanaeth iechyd. Unwaith eto, mae'n tynnu sylw at y ffaith o gael dull gweithredu a arweinir gan dystiolaeth, ac yna'n cyfeirio'n benodol at y ffaith bod y gronfa hon yn cwmpasu pob cyflwr, yn hytrach na dim ond un parsel o amodau yn cael eu cynnwys o fewn cyllideb a bod meddyginiaethau ar gael yn gyflymach ac yn fwy cyson.
Gallaf ddweud wrthych pa mor eang yw'r defnydd: diben y gronfa driniaeth newydd yw bod y triniaethau ar gael lle maen nhw'n glinigol briodol, ac yna mae'n fater o benderfyniad priodol a wneir rhwng y gweithiwr gofal iechyd proffesiynol a'r claf am yr hyn sydd ar gael. Felly, o'r 82 o feddyginiaethau sydd ar gael, fy nealltwriaeth i yw bod tua 4,000 o bobl yng Nghymru wedi llwyddo i'w cael yn gyflymach. Felly, rwy'n hapus iawn i ddod yn ôl i'r Siambr neu i'r pwyllgor yn y dyfodol i drafod nifer y meddyginiaethau ac ehangder a chyrhaeddiad y gronfa driniaeth newydd. Wrth inni gael mwy o ddata, rwy'n hapus iawn i'r data hynny fod ar gael i'r Aelodau a'r cyhoedd.
Yn gyntaf, dylid croesawu unrhyw dystiolaeth fod pobl yn ei chael hi'n haws erbyn hyn i gael cyffuriau y mae ganddyn nhw'r hawl iddynt, ond dyma ychydig o gefndir: efallai y cofiwch chi, yn 2014, fod Plaid Cymru wedi cyhoeddi polisi o geisio cael cronfa driniaeth newydd a'i bwriad yn benodol oedd ariannu cyffuriau a gafwyd drwy geisiadau cyllido cleifion unigol. Rwy'n falch iawn ein bod gam ymlaen bellach, o ganlyniad i gytundeb rhwng y Llywodraeth a Phlaid Cymru ar ddileu eithriadoldeb. Rwy'n falch bod hynny wedi digwydd. Yna, yn 2016, cyhoeddodd Llafur ei chronfa driniaeth newydd, a oedd y wahanol. Roeddem ni o'r farn—ac mae'n bwysig inni nodi hyn—na ddylai fod angen cronfa i gymell byrddau iechyd lleol i wneud y pethau y dylen nhw eu gwneud beth bynnag dan y gyfraith, ni waeth pa mor dderbyniol fo'r cronfeydd ychwanegol.
Felly, y cwestiwn cyntaf i chi yw hyn: yn y cyfryngau y bore yma, fe adroddwyd, yn flaenorol, fod swyddogion yn awgrymu y gallai gymryd mwy na 100 niwrnod i gyflwyno meddyginiaeth gymeradwy. A yw hynny'n gyfaddefiad fod y canllawiau gweinidogol cynharach, sef y dylai triniaethau fod ar gael o fewn tri mis i'w cymeradwyo, yn cael eu hanwybyddu? Ac, oes, mae arian yn dod drwy'r gronfa driniaeth newydd i fyrddau iechyd lleol ar gyfer talu am driniaethau ychwanegol, ond mae'n werth inni ofyn hyn hefyd: a ydych chi'n credu bod perygl, yn sgil y polisi hwn, y bydd byrddau iechyd lleol yn disgwyl cael arian ychwanegol i weithredu'r cyfarwyddiadau gweinidogol eraill y dylen nhw fod yn glynu atynt beth bynnag o dan y gyfraith?
Gan symud ymlaen at yr hyn yr oeddech yn cyfeirio atyn nhw fel cynlluniau cynaliadwy ar gyfer cyflwyno meddyginiaethau newydd, efallai y gwnewch chi ymhelaethu ychydig ar hynny; sef, sut yr ydych am sicrhau bod y cynllunio hwn yn digwydd, ac nad yw cleifion yn cael eu gadael yn y sefyllfa lle nad yw'r cyffur ar gael iddynt yn y dyfodol?
Ac yn olaf —mae hwn yn bwynt yr wyf wedi'i godi sawl tro yn y gorffennol—nid meddyginiaethau yn unig sy'n gwella canlyniadau i gleifion. Gall technolegau iechyd eraill a newidiadau syml i ganllawiau ar sut i ddefnyddio meddyginiaethau wneud gwahaniaeth i gleifion. Gall hyd yn oed godi ymwybyddiaeth o gyflwr arwain at ganlyniadau gwell, a cheir rhwystrau yma i'r defnydd o arfer gorau ledled y GIG; er enghraifft, y diffyg amser ar gyfer datblygiad proffesiynol parhaus. A yw hyn yn rhywbeth y byddech yn mynd i'r afael ag ef hefyd?
Byddaf yn ymdrin â'ch pwynt olaf yn gyntaf. Yn ddiweddar, lansiais Dechnoleg Iechyd Cymru, sydd yn ffordd o edrych ar feddyginiaethau nad ydynt yn gyffuriau ar gyfer edrych ar dechnoleg o fewn y gwasanaeth iechyd ac ar gyfer ei fabwysiadu'n gyflymach. Mae gennym wahanol ffyrdd o geisio gwneud hynny yn y gorffennol—mae'r rhaglen effeithlonrwydd trwy dechnoleg wedi bod yn llwyddiannus o fod ag amrywiaeth o bethau ar fyrder a graddau ledled ein gwasanaeth. Mae mwy o hynny i ddod yn y dull gweithredu bras. Ond ffordd yw Technoleg Iechyd Cymru o arfarnu technoleg newydd a rhoi dealltwriaeth inni o'r hyn y dylem ei wneud wedyn, a sut y dylem geisio gweld hynny'n cael ei ddarparu ledled y gwasanaeth. Bydd gennyf ragor i'w ddweud ar Dechnoleg Iechyd Cymru gan y bydd gennym fwy o amser i ddeall pam ei fod wedi dod i fodolaeth, ac yna ei effaith ledled y system iechyd a gofal yn ei chyfanrwydd. Wrth gwrs, dyna un o'r heriau a osodwyd i ni gan yr arolwg seneddol, ar sut yr ydym yn darparu rhagor o arloesi ar gyflymder ac ar raddfa eang.
Mae rhywbeth yn y fan hon am y gronfa driniaeth newydd, ac mae'n werth atgoffa pob un ohonom mai busnes yw gwleidyddiaeth lle dylai fod gennym rai egwyddorion a rhai gwerthoedd a daliadau, ond hefyd, yn y pen draw, mae'n fusnes ymarferol. Nid wyf yn ymddiheuro o gwbl am gydnabod y man lle'r oeddem ni, pan nad oedd rhai meddyginiaethau a argymhellwyd yn cael eu cyflwyno mor gyflym nac mor gyson ag y dylent. Gallem fod wedi dweud naill ai, 'Byddwn yn mynd ar ôl y byrddau iechyd ac yn ceisio disgyblu pobl, ac yn mynd ar eu holau nhw', neu, 'Sut mae gwneud yn siŵr ein bod y meddyginiaethau hyn ar gael yn gyflymach?' Rydym wedi penderfynu gwneud nifer o bethau mewn gwirionedd, ac mae'r gronfa driniaeth newydd yn amlwg yn rhan o hynny. Mae hefyd wedi bod yn rhan o newid yn y ffordd y mae'r byrddau iechyd yn cynllunio ar gyfer cyflwyno meddyginiaethau newydd. Rhan o'r rheswm y cawson nhw anhawster oedd y gallu i wneud dewis ariannol yn y flwyddyn gyntaf o gyflwyno triniaeth newydd. Mewn gwirionedd, ar ôl y flwyddyn gyntaf honno, mae'n llawer haws wedyn i barhau i gyflawni o fewn y fframwaith cyllidebol. Felly, mae hyn yn cydnabod y man cyfyng sy'n bodoli wrth ddechrau sicrhau bod meddyginiaeth newydd ar gael, a pham hefyd—mae'r pwynt a godais wrth ymateb i Angela Burns am y berthynas well gyda'r diwydiant ei hun yn bwysig iawn i ni hefyd. Mae pob un o'r pethau hynny'n cyfrif yn yr hyn yr ydym wedi'i wneud, ac rwy'n falch iawn fod yr addewid a wnaethom i'r bobl wedi'i chadw. Roedd hon yn addewid maniffesto a wnaeth fy mhlaid i, a da o beth yw ein bod yn gallu dweud bod yna adegau pan mae'r gwleidyddion yn gwireddu eu haddewidion. Ac, yn wir, cadwyd at ein haddewid yn ein cytundeb gyda Phlaid Cymru, ond hefyd yr ymgysylltiad trawsbleidiol, ar geisiadau cyllido cleifion unigol. Felly, rydym yn gwneud cynnydd gwirioneddol yn y meysydd hyn, ac rwy'n gobeithio, gyda diwygiadau ehangach yn y gwasanaethau iechyd a'r cyfleoedd i wneud gwahaniaeth, y gallwn ni barhau i ddefnyddio'r dull aeddfed hwnnw o wleidydda wrth wneud hynny.
Diolch ichi am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Fel y dywedais i pan wnaethoch chi ei chyhoeddi, mae'r gronfa driniaeth newydd yn ychwanegiad i'r GIG sydd i'w groesawu'n fawr iawn gan ei bod yn gallu cyflymu'r triniaethau hanfodol sydd ar gael i bob claf, ac nid dim ond pobl sy'n dioddef diagnosis o ganser. Rwy'n croesawu'r newyddion bod rhai meddyginiaethau wedi cymryd 17 diwrnod yn unig i fod ar gael o dan y gronfa driniaeth newydd, ac mae hyn yn newyddion gwych i gleifion. Er hynny, fel gyda chynlluniau o'r fath, mae'r cythraul yn y manylion. Nid yw'r cyflawni byth yn cyfateb i'r dylunio. Nid yw pob bwrdd iechyd lleol mor effeithlon â'i gilydd wrth gyflwyno triniaethau newydd, ac rwy'n croesawu'r camau a gymerwyd gennych i fonitro cydymffurfiaeth. Ysgrifennydd y Cabinet, a wnewch chi ein diweddaru ar sut y mae pob bwrdd iechyd lleol yn cydymffurfio â'r gofyniad i roi triniaethau o fewn yr amserlenni gofynnol?
Croesawaf y ffaith fod 82 o gyffuriau newydd ar gael bellach o dan y cynllun, yn trin popeth o arthritis i acromegali. Mae'n rhaid imi gyfaddef y bu raid i mi fynd i chwilio am ystyr y cyflwr hwnnw, ond newyddion gwych yw bod pobl sy'n dioddef o'r anhwylder gwanychol hormonaidd hwn bellach yn gallu cael eu trin yng Nghymru. Mae hyn yn amlygu'r gwelliant enfawr yn y gronfa driniaeth newydd o'i chymharu â'r gronfa cyffuriau canser yn Lloegr. Gall y cynllun hwn fod o fudd i bob claf yng Nghymru, yn ogystal â'r rhai sy'n dioddef o ganser. Byddwn yn ddiolchgar, Ysgrifennydd y Cabinet, pe gallech amlinellu nifer y cleifion sydd wedi elwa ar y gronfa yn ystod y 12 mis diwethaf.
Wrth gwrs, mae'r gronfa driniaeth newydd ond yn cefnogi’r gwaith o gyflwyno triniaethau newydd am y 12 mis cyntaf. Rhaid i'r byrddau iechyd ddarparu ar gyfer y driniaeth barhaus o fewn eu cyllidebau presennol. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, a wnewch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni ar sut y mae byrddau iechyd yn cynllunio i ddarparu ar gyfer y gwariant ychwanegol ar y triniaethau newydd hyn yn ystod y flwyddyn ariannol nesaf?
Croesawaf hefyd y newyddion bod eich Llywodraeth yn parhau i weithio gyda'r diwydiant fferyllol a'ch bod yn gweithio gydag ABPI Cymru ar y gronfa driniaeth newydd. Byddwn yn ddiolchgar, Ysgrifennydd y Cabinet, pe gallech amlinellu'r hyn sy'n cael ei wneud i wella'r gwaith o sganio'r gorwel o fewn y GIG fel ein bod yn fwy parod i fanteisio i'r eithaf ar driniaethau yn y dyfodol.
Yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, cronfa driniaeth yw hon, ac er fy mod yn croesawu 82 o feddyginiaethau newydd yn fawr iawn, nid yw'r gronfa'n gyfyngedig i ymyriadau fferyllol. Felly, a gawn ni edrych ymlaen at weld y gronfa yn cael ei defnyddio i gyflwyno ymyriadau therapiwtig newydd yn y 12 mis nesaf?
Croesawaf eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet, a'r newyddion y gall cleifion yng Nghymru dderbyn triniaethau gwell yn gynharach, weithiau ddyddiau'n unig ar ôl eu cymeradwyo. Edrychaf ymlaen at weithio gyda chi dros y 12 mis nesaf i sicrhau bod y triniaethau newydd hyn ar gael i bob claf sydd eu hangen, ble bynnag yng Nghymru y maent yn byw. Diolch yn fawr.
Diolch am y gyfres o bwyntiau a chwestiynau. Fe geisiaf fod mor fyr â phosibl, gan gynnwys y pwyntiau hynny yr wyf yn credu fy mod i wedi ceisio eu hateb yn y cwestiynau blaenorol.
Rwy’n croesau’r gydnabyddiaeth gan y tair plaid arall yn y Siambr bod y gronfa triniaeth newydd wedi cyflawni gwelliant sylweddol o ran mynediad. Yn y chwe mis cyntaf roedd yr amser ar gyfartaledd yn 17 diwrnod—dim ond i nodi, yn yr ail chwe mis, ei fod wedi dod i lawr i 10 diwrnod ar gyfartaledd i ddarparu triniaethau newydd.
Fel y dywedais wrth Angela Burns, rydym yn meddwl bod yr 82 meddyginiaeth a ddarparwyd o ganlyniad i ddyfodiad y gronfa triniaethau newydd o fudd i tua 4,000 o gleifion, a nodais hefyd mewn ymateb i Rhun ap Iorwerth fod hyn, a dweud y gwir, yn fater o ddeall yr her yr oeddem yn gwybod ei bod yn bodoli yn y 12 mis cyntaf o gynllunio meddyginiaethau newydd a’u darparu, ac, ers hynny, bod gan fyrddau iechyd hanes llawer gwell o reoli o fewn eu cyllideb adnoddau ar gyfer cyffuriau.
Fe’i gwnes yn glir yn fy ymateb i Angela Burns—o leiaf ceisiais i—bod sganio'r gorwel wedi gwella ac mae datganiad Cymdeithas Diwydiant Fferyllol Prydain ei hun wedi cydnabod hynny, ac mae hynny'n waith i barhau i adeiladu arno hefyd; dydw i ddim yn meddwl bod y gwaith hwnnw wedi’i orffen. Yn ogystal â hynny, fe'i gwnes yn glir i Rhun ap Iorwerth bod Technoleg Iechyd Cymru yno i’n helpu i ddeall sut i fanteisio ar driniaethau newydd nad ydynt yn feddyginiaethau hefyd.
Ond, o ran eich pwynt ynghylch cydymffurfio, ceir system fonitro fisol. Mae fy swyddogion, ynghyd â Chanolfan Therapiwteg a Thocsicoleg Cymru Gyfan, yn monitro pa mor gyflym mae byrddau iechyd yn rhoi triniaethau newydd ar eu ffurflen, a fydd yn golygu eu bod ar gael i glinigwyr eu rhagnodi. Mae hwnnw'n faes y byddwn yn parhau i edrych arno i weld a yw’r cydymffurfiad hwnnw’n cael ei gynnal drwy’r gronfa i gyd. Mae hwnnw’n ddisgwyliad clir iawn gennyf fi a’r Llywodraeth o’r gronfa triniaethau newydd—nid yw yma i gyflawni yn ystod ei blwyddyn gyntaf yn unig; mae yma i gyflawni drwy gydol tymor y Llywodraeth hon.
Diolch yn fawr iawn, Ysgrifennydd y Cabinet.