Diolch i chi, Ddirprwy Lywydd, a gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei datganiad y prynhawn yma? Mae'r datganiad hwn yn arbennig o amserol oherwydd y bore 'ma cynhaliais frecwast ffermdy blynyddol Undeb Amaethwyr Cymru yn y Pierhead, a roddodd gyfle gwych i Aelodau flasu brecwast Cymreig sylweddol a thrafod rhai o'r cyfleoedd a'r heriau sy'n wynebu sector bwyd a diod Cymru.

Nawr, rydym ni ar yr ochr hon o'r Siambr yn rhannu uchelgais Ysgrifennydd y Cabinet i dyfu'r sector wrth 30 y cant erbyn 2020, ac mae'n braf gweld yn natganiad heddiw fod y sector yn parhau i dyfu. Wrth gwrs, mae hynny hefyd yn golygu, fel y mae Prydain yn paratoi i adael yr Undeb Ewropeaidd, ei bod hi'n gwbl hanfodol bod llywodraethau ar bob lefel yn cydweithio i flaenoriaethu ein diwydiant bwyd a diod a sicrhau bod ein marchnad ddomestig yn dal yn gryf.

Rwy'n sylweddoli y bu Llywodraeth Cymru yn adolygu ei chefnogaeth allforio i fusnesau bwyd a diod Cymru, ond efallai y gallai Ysgrifennydd y Cabinet roi ychydig mwy o fanylion i ni ynglŷn â gwaith Llywodraeth Cymru yn y maes hwn, yn y tymor byr ac yn fwy hirdymor, fel y gallwn ni ddeall yn well amcanion strategol y Llywodraeth. Mae'n hollbwysig bod cynhyrchwyr yng Nghymru yn cyrraedd marchnadoedd newydd, ac mae'r datganiad heddiw yn cyfeirio at BlasCymru, sydd wedi bod yn llwyddiant. Fodd bynnag, byddwn yn ddiolchgar pe gallai Ysgrifennydd y Cabinet roi ychydig mwy o fanylion ynglŷn â sut mae BlasCymru wedi nodi datblygiadau technolegol yn y diwydiant bwyd a diod a phontio busnesau Cymru â sefydliadau academaidd a darparwyr ymchwil gyda'i gilydd.

Nawr, rwy'n siŵr y byddai pob aelod yn cytuno ei bod hi'n bwysig y gellid ac y dylid gwneud mwy i hyrwyddo cynnyrch o Gymru, nid yn unig dramor, ond yma gartref hefyd, gan mai ein marchnad fwyaf pwysig yw'r DU. Yn wir, mae ymchwil a gynhaliwyd gan Bwyd a Diod Cymru yn dangos bod gwerth Cymreictod yn cynyddu ac y byddai'n well gan fwy a mwy o bobl ledled Cymru brynu mwy o gynnyrch Cymreig, ond maent yn cael eu rhwystro gan argaeledd. Yng ngoleuni'r adroddiad 'Gwerth Cymreictod' diweddar, a allai Ysgrifennydd y Cabinet gadarnhau pa ymagweddau newydd sy'n cael eu hystyried i sicrhau y gwneir cynnyrch o Gymru ar gael yn haws i ddefnyddwyr cartref? A allai hi ddweud wrthym ni hefyd pa drafodaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cael gydag archfarchnadoedd a manwerthwyr ynglŷn â ffyrdd y gallan nhw helpu i hybu cynnyrch Cymru yn fwy lleol?

Nawr, un o gamau gweithredu allweddol y cynllun gweithredu bwyd a diod yw mynd i'r afael â bylchau sgiliau ar draws y gadwyn gyflenwi bwyd drwy ddyfeisio ac adolygu'r rhaglen gyfredol hyfforddiant a sgiliau. Nawr, mae datganiad heddiw yn cyfeirio at gynllun cyflogadwyedd a sgiliau ar gyfer y diwydiant, a sylwaf y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn gwahodd trafodaeth ynglŷn â mesurau drafft mewn cynhadledd ddilynol y mis nesaf. Fel y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ymwybodol eisoes, rwyf ers amser wedi cefnogi'r angen i ddangos canlyniadau mesuradwy yn y maes hwn, felly efallai y gwnaiff ymrwymo yn awr i gyhoeddi'r ystadegau creu gwaith ochr yn ochr â chyhoeddi'r cynllun penodol hwn.

Erbyn hyn, mae'n hanfodol bod pob rhan o Gymru yn cael arian ar gyfer prosiectau bwyd a diod, ac nad yw arian yn cael ei groni mewn rhannau penodol o Gymru—rhaid i brosiectau a chynhyrchwyr o bob cwr o Gymru deimlo eu bod yn cael eu cefnogi gan Lywodraeth Cymru. Felly, gan hynny, a wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ymrwymo i gyhoeddi faint o arian Llywodraeth Cymru a ddyrannwyd i'r diwydiant bwyd a diod fesul awdurdod lleol, fel y gall Aelodau fod yn hyderus bod yr holl ffrydiau ariannu yn dryloyw a bod pob rhan o Gymru yn cael ei chyfran deg o unrhyw gyllid Llywodraeth Cymru?

Rwy'n falch bod y datganiad heddiw yn cydnabod bod strategaeth fwyd gref yn rhan annatod o amcanion iechyd cyhoeddus Llywodraeth Cymru, a bod Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg wedi darparu arian ychwanegol yn y maes penodol hwn. Mae'n hanfodol bod Llywodraeth Cymru yn datblygu diwylliant bwyta ffordd o fyw a bwyta'n iach mewn ysgolion, gan gynnwys prosiectau sy'n ymwneud â thyfu, paratoi a choginio bwyd, yn ogystal â dysgu am gydbwyso deiet ac ymarfer corff. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallai Ysgrifennydd y Cabinet ddweud wrthym ni ychydig mwy am yr ymdrechion a wnaed i gyflawni'r amcan penodol hwn, fel y gallwn ddeall cynnydd Llywodraeth Cymru yn well yn y maes hwn.

Ac, yn olaf, Ddirprwy Lywydd, rwy'n falch iawn bod y cynllun bwyd a diod wedi cynnig y dylid datblygu cymdeithas gŵyl fwyd, a gobeithiaf y bydd Ysgrifennydd y Cabinet wrth ymateb yn amlinellu mwy am y camau penodol ac yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf inni ynglŷn â gwaith y gymdeithas gŵyl fwyd.

Felly, wrth gloi, a gaf i unwaith eto ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei datganiad? Edrychaf ymlaen at glywed mwy am gynlluniau Llywodraeth Cymru i ddiogelu cynaliadwyedd sector bwyd a diod Cymru yn y tymor byr a'r tymor hwy. Diolch i chi.