Part of 4. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:39 pm ar 24 Ionawr 2018.
Nodir y newid yr hoffem ei weld ym maes iechyd a gofal yn yr adolygiad. Bydd rhai gwasanaethau arbenigol yn cael eu crynhoi ar nifer lai o safleoedd er mwyn darparu gwell gofal. Bydd hynny'n golygu pellter teithio hirach at rai o'r gwasanaethau hynny. Y cyfaddawd pendant yn hynny o beth yw y bydd mwy o ofal yn cael ei ddarparu yn nes at y cartref—rydym yn gweld hynny eisoes. Mae nifer eang o wasanaethau yn cael eu darparu o fewn y gymuned, a gofal iechyd lleol a fyddai wedi cael ei ddarparu o dan amodau theatr o'r blaen. Felly, rydym yn gweld newid ledled y wlad i gyd o ran y ffordd y caiff gofal ei ddarparu.
Ein her yn y dyfodol o ran iechyd a gofal, nid yn unig yn Sir Benfro, nid yn unig yng ngorllewin Cymru, ond ym mhob cwr o'r wlad, fydd sut rydym yn newid ac yn diwygio er mwyn diogelu dyfodol gwasanaethau iechyd a gofal, yn hytrach nag aros tan y bydd rhywbeth wedi torri go iawn cyn ei gyweirio, gan nad yw peidio â newid o gwbl yn opsiwn, ac nid oes modd peidio â bod yn onest ynglŷn â hynny. Dyna un o negeseuon craidd yr adolygiad seneddol. Yr her yw sut rydym yn cydnabod y ffordd rydym yn anfon ac yn darparu gwasanaethau iechyd a gofal ar hyn o bryd, sut rydym yn cydnabod ein gwendidau a'n cryfderau er mwyn ceisio mynd i'r afael â'n gwendidau, yn ogystal ag adeiladu ar ein cryfderau, ac mewn gwirionedd, mae heriau gwirioneddol yn wynebu pob bwrdd iechyd o ran gwariant ar asiantaethau a gwasanaethau locwm. Mae rhai o'n gwasanaethau yn wynebu gwir heriau ariannol o ran y ffordd y caiff arian ei wario. Dyna pam fy mod wedi cymryd camau ar y bil cyflog, mewn gwirionedd, o ran gwariant ar wasanaethau locwm yn arbennig dros yr ychydig fisoedd diwethaf. Mae cap cyflog wedi'i gyflwyno ar wariant ar wasanaethau locwm ar y telerau a oedd ar gael ym mis Tachwedd y llynedd, gan fod angen inni fynd i'r afael â rhai o'r costau hynny, neu byddwn yn tanseilio cynaliadwyedd y gwasanaeth hwnnw. Mae hynny'n effeithio ar recriwtio i'r gwasanaethau ym mhob rhan o'r wlad.
Yng ngorllewin Cymru, yn benodol, rwy'n dal i ddisgwyl i'n hymgyrch 'Hyfforddi, Gweithio, Byw' werthu nid yn unig y cyfle i weithio yn y gwasanaeth iechyd gwladol yng Nghymru, ond i fyw yma hefyd. Ac mewn gwirionedd, credaf fod gan orllewin Cymru gryn dipyn i'w gynnig i bobl fel lle i weithio, ond yn sicr fel lle i fyw hefyd, a'r cyfleoedd hyfforddi ochr yn ochr â hynny.
Nid oes modd cael sgwrs hawdd ynglŷn â thrawsnewid unrhyw ran o'r gwasanaeth iechyd gwladol. Bydd barn resymol i'w chael bob amser—yn enwedig ar lefel leol ac unigol—ynghylch pam na ddylai newid ddigwydd; byddwch yn gweld hynny ym mhob rhan o'r wlad. Ond os nad oes lle i staff y gwasanaeth iechyd a'r cyhoedd gael sgwrs onest ynglŷn â rhesymau dros geisio newid y gwasanaeth er mwyn gwella ansawdd y gofal ac ansawdd y canlyniadau, ni fyddwn yn cyrraedd pwynt lle y gallwn fod yn sicr ac yn hyderus ynghylch dyfodol y gwasanaeth iechyd gwladol, ac yn sicr, dyna yw safbwynt yr adolygiad seneddol. Dyna sut rwy'n disgwyl i bob bwrdd iechyd ymddwyn gyda'u poblogaethau eu hunain, ond hefyd wrth weithio gyda'i gilydd ar nifer o heriau sy'n ein hwynebu o ran y ffordd y caiff gwasanaethau eu cynllunio a'u darparu.
Fel y dywedaf, fe fyddaf mor agored ac mor onest ag y gallaf, gan warchod, wrth gwrs, y realiti y gallai fod yn rhaid i mi wneud penderfyniadau. Ni allaf drafod rhai o'r manylion yn y cwestiynau a ofynnwyd gennych, oherwydd, fel arall, buaswn yn rhoi fy hun mewn sefyllfa lle y gallwn danseilio'r ymgynghoriad nad yw wedi agor i'r cyhoedd eto—bydd hynny'n digwydd yn y gwanwyn. Ac nid yw hyn yn fater o un rhan o Gymru yn cael y sgwrs hon; mae sgwrs genedlaethol i'w chael a rhai dewisiadau cenedlaethol gwirioneddol anodd sy'n rhaid inni eu gwneud.