Rwy'n ddiolchgar i Ysgrifennydd y Cabinet hefyd am ganiatáu i'w swyddog ddod i gyfarfod a drefnwyd gennyf yr wythnos diwethaf gyda rhanddeiliaid. Roedd y cyfarfod yn fwy technegol mae'n debyg o ran pa ardaloedd y dylid eu cynnwys a phwy ddylai reoli bargen, oherwydd credaf ei bod ychydig bach yn rhy gynnar efallai i fynd i fanylu.

Wrth gwrs, mae bargeinion dinesig eisoes yn ail-lunio blaenoriaethau datblygu economaidd de Cymru, ac mae dull rhanbarthol newydd Llywodraeth Cymru a amlinellir yn 'Ffyniant i Bawb: y Cynllun Gweithredu ar yr Economi' yn cefnogi hyn. Fel pwyllgor, cyflawnwyd yr ymchwiliad hwn oherwydd bod arnom eisiau gweld pa effaith yr oedd y bargeinion hyn yn eu cael, sut roeddent yn datblygu a chymharu'r bargeinion yng Nghymru â'r hyn sy'n digwydd mewn rhannau eraill o'r DU. Mae bargeinion yn destun trafod mynych fel sbardun allweddol i weithgarwch economaidd yng Nghymru yn y dyfodol, felly mae angen inni sicrhau eglurder ynghylch yr hyn sy'n digwydd, pwy sy'n gyfrifol am y cynlluniau a beth sy'n digwydd os na chyrhaeddir y targedau. 

Rhoddaf un enghraifft. Roeddem yn teimlo bod angen mwy o sicrwydd y gellir cyflawni ymgyrch Llywodraeth y DU i gynyddu cynnyrch domestig gros ac uchelgeisiau Llywodraeth Cymru ar gyfer economi gynaliadwy ar yr un pryd.

Tra oeddem ni yng Nghymru yn edrych ar ein bargeinion dinesig, yn Senedd yr Alban mae'r Pwyllgor Cymunedau a Llywodraeth Leol wedi bod yn gwneud rhywbeth tebyg iawn. Mae eu hadroddiad, a gyhoeddwyd bythefnos yn ôl, yn dod i lawer o'r un casgliadau â ninnau, a chredaf fod hynny'n galonogol. Yn ddiddorol, teimlent hefyd fod tensiwn rhwng amcanion y Llywodraethau datganoledig a Llywodraeth y DU.

Mae eu hadroddiad yn dweud, mae angen eglurhad pellach ynglŷn ag a ddylai'r ffocws fod ar dwf economaidd pur neu dwf cynhwysol.

Felly, mae'n amlwg fod hwn yn fater nad yw wedi'i datrys yn llawn mewn unrhyw un o'r bargeinion datganoledig hyd yn hyn, ac yn yr un modd, mae'n amlwg fod angen iddo fod.

Datgelodd ein hymchwiliad bryderon ynglŷn ag a fyddai effeithiau cadarnhaol unrhyw fargeinion yn cyrraedd y mwyaf difreintiedig yn yr ardal, ac a allai cystadleuaeth rhwng rhanbarthau olygu bod rhai mannau yn ffynnu ar draul eraill. Mae'n galonogol gweld bod arweinwyr y bargeinion yn ymwybodol o'r materion hyn, a bod rhywfaint o dystiolaeth o gydweithredu rhwng rhanbarthau Cymru, ond nid yw'n glir a fydd hynny'n ddigon i sicrhau y gall bargeinion osgoi creu enillwyr a chollwyr.

Sylwaf fod y pwyllgor llywodraeth leol yn yr Alban hefyd yn sôn yn fanwl am y risg y bydd gweithgarwch economaidd yn cael ei adleoli o un ardal i ardal arall. Fel ninnau, maent yn poeni y gallai ardaloedd nad ydynt wedi eu cynnwys mewn bargen dwf fod ar eu colled mewn dwy ffordd. Yr hyn rwy'n ei olygu yw eu bod ar eu colled unwaith drwy beidio â chael bargen eu hunain, ac eilwaith drwy weld eu busnesau cynhenid yn symud i ardal arall sydd â bargen dwf. Nid yw hyn, wrth gwrs, ond yn atgyfnerthu ein dadl y dylai pob rhan o Gymru gael bargen.

Mae'r un maes lle mae'r Gweinidog wedi gwrthod argymhellion y pwyllgor yn ymwneud â'r hyn a alwn yn 'ffiniau aneglur'. Ein nod yn yr argymhelliad hwn oedd sicrhau bod gan awdurdodau lleol neu bartneriaid eraill hyblygrwydd i gyfrannu at fwy nag un ardal sydd â bargen dwf. Enghraifft o hynny, efallai, yw bod Gwynedd a Sir Benfro yn rhannu rhai o elfennau gwledig Powys a Cheredigion, a buaswn yn annog y Gweinidog i ailedrych ar hyn.

Yn yr Alban, mae nifer o ardaloedd awdurdodau lleol yn rhan o fwy nag un fargen. Felly, nid oes unrhyw reswm pam na allai trefniadau tebyg weithio'n effeithiol yma yng Nghymru. Pe bai awdurdodau lleol yn dewis dilyn y trywydd hwnnw, rwy'n derbyn yn llwyr y byddai cwestiynau'n codi o ran atebolrwydd ac eglurder, a byddai angen eu datrys.

Mae'r bargeinion ar gam cynnar iawn wrth gwrs ac mae'r teilwra ar gyfer anghenion lleol sy'n ganolog i'r bargeinion yn ei gwneud yn anodd dysgu gwersi pendant o fannau eraill. Ond un broblem gyson yw'r angen am bartneriaeth a gweledigaeth gytûn ar gyfer y rhanbarth. Mae'r elfen hon o fargen ddinesig de Cymru wedi digwydd, ond bydd angen ei chynnal. Efallai fod y symiau ariannol sydd dan sylw yn y bargeinion hyn yn llai sylweddol nag y maent yn ymddangos ar yr olwg gyntaf, oherwydd eu bod, wrth gwrs, ar gyfer cyfnod hir o amser. Ond credaf fod modd i'r hyn y gellid ei ennill drwy gydweithio rhwng sectorau, a datblygu nodau datblygu strategol, fod yn garreg sylfaen ac yn etifeddiaeth barhaus i ddull y fargen ddinesig o weithredu.

Felly, edrychaf ymlaen at y ddadl hon y prynhawn yma ac rwy'n gobeithio y bydd yn ddadl ddiddorol. Gobeithio y byddwn yn clywed gan Aelodau nad ydynt yn rhan o'r pwyllgor hefyd, a gobeithio, yn gyffredinol, y bydd consensws ynglŷn â rhai o'r argymhellion a wnaeth adroddiad y Pwyllgor.