5. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am y cymorth sydd ar gael ar gyfer plant a phobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol yng Nghymru? OAQ51687

Awdurdodau lleol sy'n gyfrifol am ddarparu addysg briodol i'r holl blant a phobl ifanc, gan gynnwys y rheini ag anghenion dysgu ychwanegol. Trwy ddiwygio'r system bresennol, rydym ni eisiau gweddnewid disgwyliadau, profiadau a chanlyniadau i blant a phobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol.

Prif Weinidog, mae'n debyg eich bod chi wedi clywed bod Afasic Cymru, sef yr elusen sy'n cefnogi rhieni â phlant sydd ag anawsterau dysgu lleferydd ac iaith. Mae'r elusen yn cau ei swyddfa yng Nghaerdydd yfory a bydd yn cau ei swyddfa yn y gogledd ddiwedd mis Mawrth. Mae hon yn elusen sydd wedi bwrw gwreiddiau dwfn iawn yn ne Cymru, a sefydlwyd dros 40 mlynedd yn ôl. Byddwn yn parhau i gael gwasanaeth o'i phencadlys yn Llundain, ond rwy'n bryderus iawn bod polisi cyfredol, sydd wedi lleihau cyllid craidd i sefydliadau allweddol—. Rwy'n deall y rhesymeg y tu ôl i hynny, ond ynghyd â natur dros dro arian Loteri, rydym ni'n colli sgiliau allweddol a rhwydweithiau cymorth hanfodol, ac mae'r elusennau hyn yn wynebu cael gafael ar yr hyn sy'n cyfateb i gymorth gweinyddol gan lawer iawn o gyrff—awdurdodau addysg a byrddau iechyd—ledled Cymru. Mae wir angen strategaeth arnom i sicrhau bod yr arbenigedd hwn yn cael ei gynnal oherwydd ei fod o gymaint o fudd i'r cyhoedd, yn enwedig pan ein bod ni'n diwygio agwedd hanfodol ar y gyfraith.

Rwy'n siomedig o glywed y penderfyniad i gau Afasic Cymru. Rwyf yn deall y bydd Afasic, sy'n elusen wedi'i lleoli yn y DU, yn dal i gynnig cyngor a chymorth i deuluoedd yng Nghymru. Cyfrifoldeb byrddau iechyd, wrth gwrs, yw sicrhau eu bod nhw'n darparu mynediad digonol at wasanaethau therapi, gan gynnwys therapi lleferydd, iaith a chyfathrebu, a darperir therapi lleferydd ac iaith i'r holl blant a phobl ifanc y nodir bod angen arnynt. Byddwn wrth gwrs yn monitro effaith cau Afasic Cymru ar ddefnyddwyr gwasanaeth.

Rwy’n falch i glywed eich bod chi’n mynd i fonitro’r sefyllfa, oherwydd rydym ni hefyd yn gwybod, wrth i gyllidebau nifer o ysgolion lle rydym ni’n llywodraethwyr—nifer ohonom ni, rwy’n siŵr—grebachu, mae hynny’n golygu mai’r unig arbediad gwirioneddol y mae nifer o ysgolion yn gallu ei wneud yw lleihau nifer y staff, a chynorthwywyr dosbarth yn aml iawn yw’r cyntaf i gael eu torri. Yn yr hinsawdd lle mae’r Llywodraeth—. Wrth gwrs, rydym ni’n croesawu’r ffaith eich bod chi wedi deddfu er mwyn cryfhau’r gefnogaeth i ddisgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol. Yn aml iawn, y cynorthwywyr dosbarth yna yw'r rhai sydd yn y rheng flaen ac sy'n rhoi'r gefnogaeth ychwanegol yna. Felly, pa asesiad ydych chi wedi'i wneud o'r effaith y mae crebachu cyllidebau a cholli cynorthwywyr dosbarth yn ei gael ar y Ddeddf newydd a llwyddiant, gobeithio, y Ddeddf honno?

Mae yna becyn cyllido, wrth gwrs, wedi cael ei roi mewn lle—£20 miliwn—i gefnogi'r Ddeddf ei hunan a hefyd y cynlluniau rownd y Ddeddf. Mae hynny'n cynnwys, er enghraifft, datblygu'r gweithlu, sicrhau bod y rheini sydd yn y gweithle â'r sgiliau er mwyn gweithio'n effeithiol yn y system newydd, a hefyd, wrth gwrs, sicrhau bod pethau'n gwella i'r rheini sydd yn dysgu. Felly, mae'r arian yna, ac rŷm ni'n deall pa mor bwysig yw e i gael gweithlu sydd yn effeithiol.