Part of the debate – Senedd Cymru am 6:36 pm ar 6 Chwefror 2018.
Diolch ichi am y cwestiynau hynny. Ar eich pwynt olaf, rwy'n credu fy mod i wedi ateb y rhan fwyaf o'r pwyntiau hynny wrth ymateb i Rhun ap Iorwerth, ond, fel rwy'n ei ddweud, rwy'n disgwyl i'm holl swyddogion—os nad fi fy hun, yna bydd fy swyddogion yn cyfarfod â Choleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol a phwyllgor meddygon teulu Cymdeithas Feddygol Prydain er mwyn deall y camau ymarferol y bydd angen inni eu cymryd wrth gyflwyno'r system newydd, yn ogystal â rhoi esboniad llawnach pan fo modd am y rhesymau dros y dewis a wnaed yn dilyn y broses gaffael.
Ar eich pwynt ynghylch y gweithlu—sut yr ydym ni'n datblygu ac yn cynnal gweithlu—mae rhywbeth yn y fan yma ynghylch yr union beth hwnnw: beth fydd y gweithlu yn ei wneud? Faint o'r gweithlu fydd eu hangen i gynnal ein systemau presennol ac i'w cynnal nhw a faint fydd angen i ni ei wneud i ddatblygu cynhyrchion newydd yn ogystal, ac wedyn sut y byddwn ni'n asesu'r cynhyrchion sy'n cael eu datblygu y tu allan i'r gwasanaeth iechyd? Mae gennym lawer o enghreifftiau o wahanol gwmnïau o Gymru sy'n gallu datblygu cynhyrchion a allai ac a ddylai helpu'r gwasanaeth. Mae her o ran pa mor gyflym yr ydym yn asesu hynny. Felly, dylai Technoleg Iechyd Cymru allu ein helpu i asesu effeithiolrwydd rhywfaint o hyn. Yna mae angen inni fynd ymlaen, yn llawer cyflymach, i weld sut yr ydym ni wedyn yn mabwysiadu'r dechnoleg honno a gwneud dewisiadau ar draws y wlad hefyd.
Rydym ni wedi buddsoddi tua £10.5 miliwn yn ddiweddar, yn y flwyddyn ariannol hon. Rwyf i wedi cymeradwyo hynny i gyflymu rhai o'n systemau cenedlaethol. Dylai hynny roi mwy o gadernid wrth ymdrin ag ymosodiadau seiber. Nid oedd y toriad yn ddiweddar yn ymwneud ag ymosodiadau seiber, mewn gwirionedd, ond mae'n amlygu'r angen i barhau i wella ein systemau hefyd yn hytrach na chymryd yn ganiataol os nad yw wedi torri bydd popeth yn iawn. Mae rhywbeth yno am y neges fwy cyffredinol ar gyfer ein systemau gofal iechyd yn ogystal ag ynghylch peidio ag aros i rywbeth fynd o'i le cyn inni geisio ei gwella. Unwaith eto, mae hynny'n rhan o'r hyn y mae'r datganiad hwn i fod i'w nodi.
O ran gallu pobl i archebu presgripsiynau ar-lein, dydw i ddim yn meddwl bod a wnelo hynny mewn gwirionedd â Dewis Fferyllfa. Mae a wnelo hynny mewn gwirionedd â defnydd priodol o Fy Iechyd Ar-lein neu gynnyrch sy'n ei olynu, ac ystyried pa mor hawdd ydyw i ddinasyddion unigol ei defnyddio, a hefyd ar gyfer y practis. Cawsom tua 220,000 o bobl yn cofrestru i ddefnyddio Fy Iechyd Ar-lein ond, mewn gwirionedd, mewn gwlad o 3.1 miliwn o bobl, nid yw hynny'n ddigon. Nid yw'n gyfran ddigon mawr sy'n gallu ei ddefnyddio a manteisio arno ac ar yr un pryd i wneud yn siŵr bod ein meddygfeydd teulu yn gallu ac yn barod i ddefnyddio'r system gyfan yn briodol. Mae rhywbeth hefyd ynghylch, er enghraifft, mwy o ddefnydd o negeseuon testun a phethau eraill, pethau syml sydd mewn gwirionedd wedi gwella ymwybyddiaeth pobl o'r hyn sy'n mynd ymlaen, ac mewn gwirionedd maen nhw, ond yn gwneud yn siŵr nad ydym yn colli amser yn y ffordd y mae ein hapwyntiadau a'n seilwaith yn gweithio hefyd. Mae llawer o wastraff ac aneffeithlonrwydd yn hynny, a bydd technoleg ddigidol yn ein helpu i fod yn rhan o'r ateb i geisio lleihau hynny. Dylai hynny olygu gwell defnydd o amser gweithwyr gofal iechyd proffesiynol.
Rydym wedi sôn o'r blaen am ddefnyddio telefeddygaeth a theleofal, ac mae'n fater i ofal mewn ysbytai a gofal iechyd lleol fel ei gilydd—nid yn unig y sylwadau a wnaeth Lee Waters, ond wrth feddwl am y cyfle i roi cyngor, cyfarwyddyd, gofal a thriniaeth gyda gweithiwr gofal iechyd proffesiynol yn ogystal â gwneud yn siŵr ein bod yn symud gwybodaeth o amgylch ein system i sicrhau ei bod yn cyrraedd y gweithwyr gofal iechyd proffesiynol priodol i'w helpu i wneud dewis, i gael sgwrs ddeallus â dinesydd unigol. Rwy'n credu bod hyn yn mynd yn ôl at bwyntiau Angela Burns ar y dechrau hefyd ar rannu data yn ddiogel a defnyddio data yn effeithiol. Yr hyn sy'n galonogol yw ein bod mewn gwirionedd wedi gosod ein hunain ar lwybr lle'r ydym yn ceisio gwneud hynny'n haws ei wneud, ei gwneud yn haws i rannu'r data hwnnw ar draws ein system iechyd a gofal, a pheth calonogol arall yw fy mod yn credu ein bod ni wedi troi'r gornel. Ychydig o flynyddoedd yn ôl—wel, yn sicr pan ddeuthum i'n Aelod Cynulliad am y tro cyntaf, roedd llawer mwy o amharodrwydd rhwng grwpiau iechyd a gofal proffesiynol i rannu data a gwybodaeth. Rwy'n credu ein bod mewn sefyllfa wahanol erbyn hyn. Nid yn unig hynny ond mae'r cyhoedd ar y blaen o'i gymharu â ni, ac ar y blaen o ran gweithwyr proffesiynol, yn fy marn i. Maen nhw eisiau ac maen nhw'n disgwyl inni allu rhannu'r wybodaeth honno, i'w helpu i wneud dewisiadau, i wneud yn siŵr nad oes yn rhaid iddyn nhw ailadrodd gwybodaeth i fwy nag un person, ac oherwydd eu bod eisiau i ni fod yn fwy cydgysylltiedig. Dyna ble maen nhw eisiau inni fod. Felly, nid galluogwr yn unig yw hwn, mae'n hanfodol i gyflawni'r weledigaeth ar gyfer y dyfodol. Mae rhywfaint ohono yn digwydd nawr, a dylem ddathlu a chydnabod hynny. Yr her, heddiw fel erioed, yw faint mwy y gallem ni ac y dylem ni ei wneud i ddarparu gofal gwell, canlyniadau gwell ac, mewn gwirionedd, gwell gwerth i bob un ohonom ni drwy ein system iechyd a gofal.