Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar sut y mae technoleg ddigidol yn gwella gofal sylfaenol. Galwaf ar yr Ysgrifennydd Cabinet i wneud y datganiad—Vaughan Gething.

Diolch ichi, Llywydd. Mae'r ffordd yr ydym ni'n darparu gwasanaethau gofal sylfaenol, wrth gwrs, yn newid. Mae technoleg ddigidol yn gweddnewid y ffordd y mae dinasyddion yn defnyddio eu gofal iechyd lleol. Mae gwneud mwy o ddefnydd o dechnoleg ddigidol yn agwedd allweddol ar ein gweledigaeth i ddarparu'r gofal cywir, ar yr adeg gywir, ac yn y lle cywir, mor agos i'r cartref â phosibl.

Un o'r ffyrdd yr ydym ni'n cyflawni hyn yw drwy gyflwyno system gwasanaeth atgyfeirio cleifion Cymru. Mae'r gwasanaeth hwn wedi bod ar waith ers 2015, felly gall meddygon teulu anfon atgyfeiriadau i ofal eilaidd yn electronig erbyn hyn, sy'n golygu y gall yr atgyfeiriad gael ei brosesu mewn llai nag awr. Mae hyn yn wahanol i'r diwrnodau neu'r wythnos y mae'n ei gymryd i atgyfeiriadau papur gael eu prosesu, sy'n golygu bod cleifion yn cael gofal arbenigol cyflymach. Mae meddygon teulu yn defnyddio'r dechnoleg ddigidol hon i sicrhau bod bron i 20,000 o atgyfeiriadau yn cael eu blaenoriaeth bob mis. Mae'r gwasanaeth hefyd yn galluogi meddygon ymgynghorol i ofyn am wybodaeth ychwanegol oddi wrth y meddyg teulu sy'n atgyfeirio. Yn y dyfodol, bydd hyn yn cael ei ddatblygu ymhellach i ganiatáu deialog, gan rymuso meddygon teulu i reoli eu hachosion yn lleol ac, wrth gwrs, i osgoi atgyfeiriadau diangen.

Wrth gwrs, mae mwy i'r tîm gofal iechyd lleol na'n meddygon teulu diwyd. Er enghraifft, mae gan fferyllwyr cymunedol swyddogaeth hanfodol wrth ddiwallu anghenion pobl yn lleol. Mae Llywodraeth Cymru, wrth gwrs, wedi buddsoddi'n sylweddol yn y cyfrwng technoleg gwybodaeth Dewis Fferyllfa i gynorthwyo fferyllwyr cymunedol i ddarparu gwasanaethau a fyddai yn draddodiadol wedi eu darparu gan feddygon teulu. Mae hyn yn osgoi'r angen i gleifion aros am apwyntiad â meddyg teulu, ac mae'n cynnwys y gwasanaeth mân anhwylderau, brechu rhag y ffliw tymhorol a gwasanaeth adolygu meddyginiaethau rhyddhau. Mae gweithio'n ddigidol yn caniatáu i fferyllwyr cymunedol weld cofnodion cryno y meddyg teulu ar y claf, gan gynnwys gwybodaeth am alergeddau, a sicrhau bod meddyginiaethau yn cael eu rhagnodi'n ddiogel ac yn briodol. Ers i'r gwasanaeth hwn ddechrau ym mis Medi 2013, mae ein fferyllwyr cymunedol wedi cynnal dros 22,000 o ymgynghoriadau anhwylderau cyffredin ac wedi darparu 30,000 o frechiadau rhag y ffliw yn y tymor hwn yn unig.

Mae'r cyfrwng Dewis Fferyllfa hefyd yn ei gwneud yn bosibl trosglwyddo gwybodaeth rhyddhau o ysbyty yn electronig i sicrhau bod yr wybodaeth berthnasol am feddyginiaeth unigolyn yn cael ei rhannu'n briodol rhwng gofal sylfaenol a gofal eilaidd, ac rwy'n disgwyl inni wneud mwy o ran gwneud y defnydd gorau un o Dewis Fferyllfa. Mae hyn, ynghyd â mynediad at gofnodion cryno'r claf, yn sicrhau y gall fferyllwyr cymunedol ddarparu eu gwasanaethau â'r wybodaeth lawn am drefn feddyginiaeth yr unigolyn, er mwyn sicrhau bod y claf hwnnw'n derbyn y feddyginiaeth gywir ac i'w helpu i ddeall ei feddyginiaeth—nid dim ond defnyddio fferyllfa i roi hyn a hyn o feddyginiaeth, ond i fynd ati o ddifrif i wella ansawdd y gofal a'i hwylustod. 

Ac mae technoleg ddigidol yn gwella sut yr ydym ni'n darparu gofal yn y gymuned hefyd. Mae system wybodaeth gofal cymunedol Cymru, yr ydych efallai wedi clywed pobl yn ei alw yn WCCIS mewn ymweliadau o gwmpas y wlad neu ardaloedd, wedi bod yn fyw ers mis Ebrill 2016. Ac mae'n ysgogi cydweithio rhwng sefydliadau GIG Cymru a'n hawdurdodau lleol. Mae'n enghraifft ragorol o'r cydweithio hwnnw. Mae'n ei gwneud yn bosibl i rannu gwybodaeth yn ddiogel rhwng iechyd a gofal cymdeithasol drwy system sy'n helpu i ddarparu gwell gofal a chymorth i bobl ledled Cymru. Cyflawnir hyn drwy ganiatáu i staff iechyd a gofal, gan gynnwys nyrsys cymunedol, timau iechyd meddwl, gweithwyr cymdeithasol a therapyddion ddefnyddio un system, i gael mynediad at gofnodion electronig a rennir am ofal y claf. Ac, i'r claf, dylai hynny sicrhau bod y system iechyd a gofal yn fwy cydgysylltiedig. Bydd yn osgoi gorfod ailadrodd gwybodaeth, a bydd yn rhoi hyder iddynt y bydd y gweithwyr proffesiynol y maen nhw'n cyfarfod â nhw yn deall eu hanghenion gofal a thriniaeth.

Mae naw awdurdod lleol yng Nghymru yn fyw ar system wybodaeth gofal cymunedol Cymru ar hyn o bryd, ynghyd â Bwrdd Iechyd Addysgu Lleol Powys. Mae nifer o'n hawdurdodau lleol sy'n ei gweithredu'n gynnar yn cynnwys gweithwyr iechyd rheng flaen sy'n gweithio mewn timau gofal integredig lleol. I gefnogi hyn, mae'r gronfa gofal integredig yn ariannu darparu dyfeisiau symudol i nyrsys cymunedol ledled Cymru.

Er bod tystiolaeth glir o'r defnydd cynyddol o dechnoleg ddigidol i ddarparu gofal yn lleol, nid yw'n digwydd ar y raddfa y byddwn yn ei disgwyl hyd yn hyn. Felly, mae'n bwysig bod pobl yn gallu dod o hyd i wybodaeth a chyngor cyfredol, dibynadwy ar y gofal cywir yn y lle cywir, ac ar yr adeg gywir, a bydd cyfrwng ar-lein arfaethedig ar gyfer iechyd a lles, a datblygu cyfeiriadur integredig o wasanaethau ar gyfer iechyd, gwasanaethau cymdeithasol a'r trydydd sector yn galluogi dinasyddion unigol i ddod o hyd i'r wybodaeth hon ar-lein mewn un man. Ac mae'r cyfeiriadur hwnnw o wasanaethau eisoes wedi'i ddatblygu a'i ddefnyddio i gefnogi'r gwasanaeth 111 lle y mae eisoes wedi'i gyflwyno yng Nghymru.

Bydd defnyddio profion pwynt gofal, lle cynhelir profion diagnostig y tu allan i labordy, yn cynyddu, a bydd hynny'n golygu y bydd mwy o brofion yn cael eu cynnal yn agos at gartref y claf, neu yng nghartref y claf. Rydym ni'n ariannu dwy astudiaeth sy'n cynnwys darparu dyfeisiau arbenigol i 100 o bractisau meddygon teulu a recriwtio cleifion i ymgymryd â hunan-brofi a rheoli yn y cartref.

Rydw i eisoes wedi egluro rhai o fanteision y dechnoleg ddigidol ym mhroses atgyfeirio meddygon teulu. Yn y flwyddyn nesaf hon, o fis Ebrill ymlaen, nod Llywodraeth Cymru yw cyflwyno system atgyfeirio electronig debyg ym maes deintyddiaeth ac optometreg. Yn y pen draw, dylai hyn alluogi mwy o bobl i gael triniaeth a gofal yn lleol. Dylai hynny leihau'r galw am wasanaethau mewn gofal eilaidd a rhoi gwell profiad i'r person ei hun.

Ond dylem sylweddoli maint yr heriau sy'n ein hwynebu o ran cyflawni ein gweledigaeth ddigidol ar gyfer gofal iechyd lleol. Mae angen inni sicrhau bod gan y gweithlu y sgiliau a'r gallu i ddefnyddio technoleg ddigidol yn llwyddiannus. Mae'r ffordd y darperir gofal a chymorth iechyd yn lleol yn newid, ac mae cyfathrebu â'r cyhoedd yn hanfodol i hyn. Mae'r GIG a gofal cymdeithasol ledled Cymru eisoes yn casglu amrywiaeth eang o ddata a gwybodaeth. Po fwyaf yr ydym yn gweithio'n ddigidol, y mwyaf hanfodol ydy hi i ddefnyddio'r data hwnnw i wella cyfranogiad y cyhoedd mewn gwasanaethau iechyd a gofal, a'u profiad ohonyn nhw. Dyna pam, fis Hydref diwethaf, yr amlinellais gynlluniau i ddatblygu fframwaith polisi clir i gefnogi rhannu a defnyddio data iechyd a gofal yn effeithiol, yn effeithlon ac yn ddiogel. Ochr yn ochr â hyn, mae angen inni gael sgwrs genedlaethol â'r cyhoedd i sicrhau eu bod yn deall y ffordd yr ydym yn defnyddio ac yn rhannu data yn well, ac egluro sut yr ydym yn diogelu ac yn defnyddio'r data hwnnw mewn ffordd gyfrifol i hybu a gwella eu profiad eu hunain o ofal a thriniaeth.

Mae ymgysylltu'n effeithiol, wrth gwrs, â'n gweithwyr iechyd a gofal proffesiynol yn hanfodol i hyn. Mae angen inni greu amgylchedd lle rhoddir amser iddyn nhw i lywio a hyrwyddo datblygiadau yn y dyfodol. Mae ein cynlluniau ni i fanteisio ar botensial technoleg ddigidol i wella gofal, gyda gweithwyr iechyd a gofal proffesiynol lleol yn cyfathrebu fel mater o drefn ag arbenigwyr i wneud diagnosis, trin a gofalu am bobl yn eu cartrefi neu'n agos at eu cartrefi, yn eang ac yn uchelgeisiol. Ond, fel yr oedd arolwg seneddol yn ei gydnabod, mae gennym fwy i'w wneud, a mwy i'w elwa. Mae gwneud mwy o ddefnydd a defnydd gwell o dechnoleg ddigidol yn rhan hanfodol o ddyfodol ein system iechyd a gofal, ac edrychaf ymlaen at adrodd ar gynnydd pellach sydd i'w wneud.

Daeth y Dirprwy Lywydd i’r Gadair.

A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am gyflwyno'r datganiad heddiw? Rwy'n credu mai ailadrodd gwybodaeth yw un o gasbethau cleifion ac mae'n achosi cwynion yn aml, ac rwy'n credu y bydd technoleg ddigidol, os caiff ei defnyddio yn y ffordd iawn, yn sicr yn helpu i ddod â'n gwasanaeth iechyd i'r unfed ganrif ar hugain. Rwy'n credu bod mwy a mwy o bobl eisiau perchnogi eu data gofal iechyd eu hunain, ac roeddwn yn falch iawn, Ysgrifennydd y Cabinet, i ddarllen yn eich datganiad am lwyddiant system atgyfeirio cleifion Cymru i helpu meddygon teulu. Fodd bynnag, rydych chi hefyd yn cyfeirio yn eich datganiad—rydych chi'n nodi,

'er bod tystiolaeth glir o'r defnydd cynyddol o dechnoleg ddigidol i ddarparu gofal yn lleol, nid yw'n digwydd ar y raddfa y byddwn yn ei disgwyl hyd yn hyn'.

A wnewch chi roi rhagor o fanylion inni ynglŷn â beth yr ydych chi yn ei ddisgwyl, beth yw'r oedi, beth sydd heb ddigwydd a beth yw'r gwersi sydd wedi'u dysgu hyd yma wrth fwrw ymlaen â hynny?

Rwy'n nodi â diddordeb yr awydd i gyflwyno cynllun atgyfeirio tebyg i ddeintyddiaeth ac optometreg, ac rwy'n edrych ymlaen i weld sut y mae hynny'n gweithio. Hoffwn ddeall pa reolaethau allai fod ar waith i sicrhau bod byrddau iechyd ledled Cymru yn hyfforddi eu staff yn briodol ac yn dda, oherwydd y ddolen wannaf mewn llwybr data, mewn gwirionedd, yw, yn llythrennol, y ddolen wannaf, a gall achosi i'r data fod yn ddiffygiol, i gael ei gamddefnyddio'n anfwriadol, ac mae angen inni wneud yn siŵr bod pobl yn deall y cyfrifoldeb sydd ganddyn nhw tuag at sicrhau bod data cleifion yn gwbl gywir. A wnewch chi, os gwelwch yn dda, roi trosolwg inni, efallai, o sut yr ydych chi'n mynd i ddiogelu'r holl ddata hyn yr ydym yn ei gasglu, a sicrhau bod yna ddiogelu data digonol?

Rwy'n nodi bod yr arolwg seneddol wedi dweud bod hyn yn rhywbeth hynod o bwysig, ac rwy'n credu y bydd yn gwneud darpariaeth gofal iechyd yn llawer mwy effeithlon, ac ni fydd yn rhaid i ni bellach, efallai, fel Aelodau Cynulliad, wrando ar gleifion sydd wedi ysgrifennu atom â straeon o fynd i weld meddyg ymgynghorol ar ôl aros am nifer o fisoedd dim ond i ddarganfod nad oes unrhyw waith dilynol wedi'i wneud ar eu nodiadau, neu ar eu sganiau pelydr-x, neu ganlyniadau'r profion gwaed, oherwydd mae'n wastraff enfawr o'u hamser ac amser y GIG.

Hoffwn ddeall pa mor radical yr ydych chi'n bwriadu bod, Ysgrifennydd y Cabinet. Rwyf wedi cynnig y syniad eisoes bod cleifion yn rheoli eu data. Hoffwn weld pob claf yng Nghymru yn cael cerdyn credyd sy'n cynnwys eu holl ddata GIG. Fel rhywun a fu'n ymweld â'r GIG yn aml, yn anfwriadol, am 18 mis arswydus, gallaf ddweud wrthych chi y byddai yn sicr wedi fy helpu i gael gafael ar fy nata, deall beth oedd y problemau, deall beth oedd wedi digwydd, deall beth oedd heb ddigwydd, ac, yn bwysicach, i fedru mynd â'r data hwnnw i'r holl bobl eraill a oedd yn ymwneud â'r gofal rhagorol a gefais gan y GIG. Sut ydych chi'n mynd i wneud yn siŵr bod pobl wedi eu grymuso fel nad oes yn rhaid iddynt ysgrifennu a gofyn am eu gwybodaeth GIG mwyach a'n bod ni'n deall mai eu gwybodaeth nhw ydyw a bod ganddynt yr hawl absoliwt iddo?

Yn olaf, hoffwn ofyn pa mor eofn yr ydych chi'n bwriadu bod o ran digideiddio'r GIG yn wirioneddol. Os ydych chi'n edrych ar Ewrop, mae llawer o wledydd Ewrop—yr Almaen a Ffrainc, er enghraifft—nad oes ganddynt drywydd papur yn eu hysbytai. Mae popeth yn mynd yn syth i liniaduron, cyfrifiaduron llechi, ac, wrth gwrs, mantais fawr hynny, pan fo rhywun yn ei godi i nodi sylwadau rhywun, yw y gallant weld ar unwaith a yw'r claf hwnnw i fod i gael meddyginiaeth benodol ar amser penodol, neu os oes angen gwybodaeth allweddol arno.

Fe orffenna' i, os caf i, Dirprwy Lywydd, â stori fach ysgafn, er efallai nad oedd mor ddoniol â hynny ar y pryd, pan oeddwn yn gorwedd yno yn yr ysbyty, a daeth meddyg eithaf pwysig i mewn ar ddydd Sul i wneud rownd o'r ward, a chododd fy ffeil nad oedd yn ansylweddol, mae'n rhaid i mi gyfaddef, a oedd yn eistedd ar waelod fy ngwely a brysiodd drwyddi, ac yna dywedodd, 'O, Mrs Burns, sut aeth y llawdriniaeth, felly?', ac atebais, 'Dydw i ddim wedi cael llawdriniaeth; rwyf i yma'n gwella ar ôl cael sepsis.' Dim ond gêm oedd hi, chi'n gwybod: 'Gadewch i ni edrych arno', doedd dim defnydd go iawn iddo. Gadewch i ni wneud y data hwn yn ddefnyddiol iawn a gwneud yn siŵr na wneir camgymeriadau, bod gwybodaeth yn cyrraedd y lle cywir ar yr adeg gywir, a byddwn i yn eich cefnogi chi, Ysgrifennydd y Cabinet, i fod mor uchelgeisiol â phosibl i wneud yn siŵr ein bod yn defnyddio hyn fel modd o wneud ein GIG a'n system gofal cymdeithasol mor effeithiol ag y gall fod.

Diolch. Rwy'n cytuno'n gyffredinol â'r lle yr hoffech chi fod, ac nid wyf yn credu y bydd llawer o wahaniaeth rhwng y pleidiau o ran lle'r ydym ni eisiau cyrraedd o ran gweledigaeth o fod â chofnodion cleifion gwirioneddol electronig, a bod â chysylltiad  priodol rhwng gwahanol rannau o ofal iechyd, oherwydd o fewn gofal sylfaenol, sef yr hyn y mae'r datganiad hwn, i raddau helaeth, yn canolbwyntio arno, mae gennych chi feddygon teulu, mae gennych chi amrywiaeth o staff yn y gymuned, mae gennych chi sector fferylliaeth gymunedol, mae gennych chi optometreg a deintyddiaeth, mae gennych chi ystod o feysydd lle'r ydym ni i gyd yn cydnabod bod gwasanaethau'n cael eu darparu, ac rydym ni eisiau gwneud yn siŵr ein bod yn lleihau'r posibilrwydd y bydd gwall yn digwydd neu fod y cofnodion yn cael eu colli, a dyna un o'r pwyntiau a wnaethoch chi, ond hefyd dylid ystyried hynny yn gyfle i wella triniaeth a gofal.

Felly, mae gennyf ddiddordeb yn adroddiad Swyddfa Archwilio Cymru, ac rwy'n siŵr y byddwn yn clywed mwy am hynny yn nes ymlaen—rwy'n edrych ar fy nghydweithiwr, yr Aelod dros Lanelli. Maen nhw'n cydnabod bod yna weledigaeth y maen nhw o'r farn sy'n glir ynglŷn â chael mynediad at y cofnod hwnnw, a'i fod ar gael a bod modd cael gafael arno yn gyson, ond nid ydym ni wedi symud mor gyflym ag y dymunwn. Mae rhywfaint ohono wedi bod oherwydd rhai o'n heriau wrth gael gwahanol bartneriaid i fynd i'r un cyfeiriad ar yr un pryd, felly mae'n ymwneud â rhai o'n grwpiau staff ac mae'n ymwneud hefyd â rhai o'n rhwystrau sefydliadol hefyd. Dyna pryd y byddaf yn sôn am beidio â bod wedi symud ar y cyflymder yr wyf am ei weld. Byddwn wedi dymuno i ni fod mewn sefyllfa lle mae rhannu cofnodion wedi datblygu'n gynt ac wedi gwneud mwy o gynnydd nag a wnaed hyd yma. Byddwn i eisiau i ni fod mewn sefyllfa lle gall pobl gael gafael ar eu gwybodaeth eu hunain yn haws—un o'r pwyntiau a wnaethoch chi sawl gwaith yn eich sylwadau.

Mae rhywbeth ynglŷn â hynny, mae yna rai pobl sydd am fod â mwy o berchenogaeth o'u gwybodaeth iechyd eu hunain, a byddai hynny yn eu helpu i wneud gwelliannau eraill wrth reoli a chynnal eu gofal iechyd eu hunain. Dyna hefyd pam fod y buddsoddiad, dydyn ni ddim yn ei wneud yn y cyfrwng TG mewn fferyllfeydd yn unig, ond mewn gwirionedd mae'n ymwneud â'r cyngor y dylid ei roi. Mewn gwirionedd, rydym ni'n talu am ansawdd y gofal a ddarperir yn y fferyllfa, ac nid yw'n ymwneud â rhoi cyffuriau ar bresgripsiwn yn unig. Dylai hefyd olygu, mewn gwirionedd, ein bod ni'n gallu prosesu pobl yn gyflymach drwy ein system. Felly, rhan o'r her sydd gennym mewn gwasanaeth rhyddhau o'r ysbyty yw a yw pobl yn aros i'r fferyllfa yno, pan gellid mewn gwirionedd eu gweld, drwy gyfrwng trosglwyddiad electronig, yn eu fferyllfa eu hunain neu gallai'r feddyginiaeth honno gael ei hanfon i gartref rhywun hefyd. Felly, mae yna lawer o fuddion i hyn, a nifer o enghreifftiau o pam y byddwn i yn dymuno inni symud yn gynt nag yr ydym wedi gwneud. 

Ac, yn ddiddorol, pan fyddwch chi'n meddwl am eich her o ran, 'Beth ydych chi eisiau ei wneud yn gynt?', mae optometreg yn enghraifft dda iawn. Mae angen inni gytuno ar system i'w defnyddio ac i wneud yn siŵr bod gennym system unwaith ar gyfer Cymru, fel nad oes gennym wahanol fyrddau iechyd, fel sydd wedi digwydd yn y gorffennol, â gwahanol gynhyrchion y mae clinigwyr yn eu defnyddio, ac wedyn pan ydych chi'n ceisio cael system gyson ar draws ein gwasanaeth iechyd gwladol, heb sôn am gysylltiad â gofal cymdeithasol, mae gennych chi wahanol systemau nad ydynt o reidrwydd yn gydnaws â'i gilydd, ac mae'n rhaid ichi drosglwyddo pobl i symud i system wahanol. Mae hynny'n cymryd amser, egni ac ymdrech, a byddai'n dda gen i pe na byddai. 

Yn ddiddorol, mae fy nghyd-Aelod Julie James yn yr ystafell yn awr, oherwydd mae gennym fwrdd gwybodeg cenedlaethol sy'n cyfarfod i ystyried sut allwn ni gael ymagwedd fwy cyson ar draws y Llywodraeth. Felly, bydd Julie James bellach yn treulio rhywfaint o'i hamser gyda'r bwrdd gwybodeg hwnnw er mwyn ceisio gwneud yn siŵr bod yna weledigaeth ddigidol gyson, a bod iechyd a gofal yn rhan fawr o hynny.

A, wyddoch chi, eich pwynt am ddarparu cofnodion ar draws ein system, mae a wnelo hyn â mwy na chofnodion y meddyg teulu yn unig; mae'n cynnwys pethau fel delweddau hefyd, mewn gwirionedd. Rydym ni wedi gwneud llawer o ran gofal llygaid lle gallwch chi mewn gwirionedd drosglwyddo cofnodion o optometryddion stryd fawr i'r sector ysbytai hefyd, ac mae hynny'n enghraifft dda o le y gallwch chi wella gofal hefyd. Felly, enghreifftiau da iawn, ond nid yw'r cysondeb, cyflymder a'r raddfa cystal ag y mae angen iddynt fod, ond rydym wedi gwneud cynnydd go iawn. Y cam nesaf yw gwneud llawer mwy, oherwydd fel arall ni fyddwn yn ateb yr her y mae'r arolwg seneddol yn ei gosod inni, i wireddu potensial digidol er mwyn cael yr holl fudd iechyd sydd eto i'w gyflawni, a'r ffordd y mae dinasyddion, a dweud y gwir, eisoes yn byw eu bywydau.

Rwy'n meddwl eich bod chi'n hollol iawn, Ysgrifennydd Cabinet—ychydig iawn o wahaniaeth ddylai fod rhwng unrhyw un yn y Siambr yma o ran ein dyhead ni i gyd i symud tuag at sefyllfa lle mae ein gwasanaeth iechyd ni yn gwbl ddigidol, lle mae systemau yn cydweithio efo'i gilydd er lles y cleifion. Ac eto, yng nghyd-destun Brexit, mae parodrwydd pobl i fod eisiau troi'r cloc yn ôl yn gwneud i rywun feddwl buasai'n bosib yn well gan rai pobl i fynd yn ôl at feddygon yn cadw cofnodion ar lechi, ond rydw i'n gobeithio mai lleiafrif fyddai o'r farn honno.

Mi ydych chi wedi rhedeg drwy sawl elfen o'r dechnoleg sydd yn ac wedi cael ei chyflwyno o fewn y gwasanaeth iechyd—the Welsh patient referral service system. Mae'n bwysig iawn cael hwn yn iawn, a'r platfform telegyfathrebu ar gyfer Choose Pharmacy, wrth gwrs, yn bwysig iawn. Rydych chi'n dweud bod technoleg ddigidol yn trawsnewid y ffordd mae pobl yn cael mynediad at ofal iechyd; yn sicr mae o i fod i. Fy mhryder i ydy ein bod ni'n dal yn methu ennill tir yn rhai o'r ardaloedd mwyaf allweddol.

Rydym ni wedi cael trafodaeth yn ddiweddar, yn anffurfiol, ynglŷn â system ddigidol sydd i fod i helpu nyrsys i wneud eu gwaith yn haws ar wardiau, ac arafwch yn y system i allu sicrhau bod honno'n cael ei rholio allan drwy Gymru. Rydw i, yng nghyd-destun fferylliaeth, yn siarad yn aml iawn am rwystredigaeth fferyllwyr nad oes yna system darllen ac ysgrifennu—read-write system, felly—sy'n caniatáu cyfathrebu go iawn yn effeithiol rhwng fferyllwyr a meddygon, fel bod y system gofal sylfaenol yn wirioneddol yn gallu gweithredu fel un. Mae yna'n dal ormod o gleifion yn gadael yr ysbyty efo darn o bapur wedi ei sgrwnsio yn eu pocedi y maen nhw i fod i'w roi i feddyg ar ôl cyrraedd adre, ac mae'r papur yn mynd ar goll, ac mae'r systemau'n torri i lawr. Mi fyddai rhywun yn gobeithio y byddem ni'n gallu symud at system llawer mwy sefydlog o fewn ein gwasanaeth iechyd ni.

Mi hoffwn i ganolbwyntio fy nghwestiynau, serch hynny, ar un newid sydd wedi cael ei gyhoeddi gan y Llywodraeth o fewn y dyddiau diwethaf. Mae hyn yn rhoi rhybudd clir i ni ynglŷn â'r pwysigrwydd o gael pethau yn iawn, o ddod â systemau i mewn sydd ag elfen gref o futureproofing ynddyn nhw, er mwyn osgoi problemau lawr y lôn. Sôn ydw i am y penderfyniad ynglŷn â newid, yn dilyn proses gaffael, newid y system glinigol sy'n cael ei defnyddio gan feddygfeydd teulu ar draws Cymru. Mae nifer o feddygfeydd wedi cysylltu efo fi, nid gymaint yn siomedig ond mewn panig, bron, ynglŷn â'r penderfyniad i gymryd cytundeb EMIS Web, neu i beidio â chaniatáu EMIS Web i fod yn system i gael ei defnyddio mewn gofal sylfaenol yn y dyfodol. Nid yw'r system yma ond yn cael ei gweithredu ers rhyw dair neu bedair blynedd. Mae yna fuddsoddiad sylweddol wedi mynd i mewn i gyflwyno'r system yma mewn meddygfeydd ar draws Cymru, a rŵan mae'r meddygfeydd hynny'n clywed bod y system yna yn mynd i gael ei dileu, ac y bydd yn rhaid cyflwyno system newydd. Mae 89 o'r 118 o feddygfeydd yr effeithir arnyn nhw yn fan hyn yn y gogledd, felly mae yna fater arbennig o acíwt yn y rhan o Gymru rydw i'n byw ynddi hi. Mae meddygfeydd wedi gorfod buddsoddi mewn caledwedd a meddalwedd i gyd-fynd ag EMIS Web, wedi gorfod cael peiriannau ECG newydd, peiriannau monitro'r gwaed newydd i gleifion ar warfarin, ac offer arall er mwyn cael offer sydd yn rhyngweithio efo'r system EMIS. Mi wnaf i ddarllen i chi beth mae meddygfa arall wedi'i ddweud:

Bydd hanner y practisau yng Nghymru yn cael eu gorfodi i newid eu system glinigol. Ni ymgynghorwyd â phractisiau. Ni roddwyd rheswm i bractisiau. Dywedir wrthym bod EMIS wedi methu â chyrraedd safonau. Yr hyn sy'n amlwg yw nad oes gan bwy bynnag a wnaeth y penderfyniad hwn unrhyw syniad o gwbl o'r drafferth y bydd hyn yn ei achosi i bractisiau sydd eisoes o dan bwysau.

Nawr, rwy'n bryderus iawn am effaith y newid hwn. A gaf i ofyn, yng nghyd-destun eich datganiad heddiw am yr angen i wneud digidol yn iawn ym maes gofal sylfaenol, pa gymorth y bydd Llywodraeth Cymru yn ei roi i feddygfeydd i'w cefnogi drwy'r newid hwn, gan gynnwys cymorth ariannol? Oherwydd mae buddsoddiad wedi'i wneud mewn caledwedd i gydfynd â system a gyflwynwyd yn y tair neu bedair blynedd diwethaf yn unig. Beth y mae hynny'n ei ddweud wrthych chi, Ysgrifennydd y Cabinet, am yr angen, wrth inni gyflwyno digidol newydd ar draws y GIG, i'w wneud yn iawn a'i ddiogelu at y dyfodol oherwydd ni allwn weithredu mewn ffordd nad yw'n strategol? Mae'n gostus ac mae'n golygu na allwn ni gael system sy'n gweithio ar gyfer staff y GIG ac i gleifion.

Diolch ichi am y sylwadau a'r cwestiwn sylweddol ar y diwedd am y system TG mewn meddygfeydd teulu. Rwy'n cydnabod yr hyn a ddywedasoch chi ynghylch y system amserlennu a threfnu nyrsys yn Wrecsam. Rwy'n dal i fod â diddordeb yn honno ac rwyf eisiau gweld honno'n cael ei datblygu yn briodol yn y gwasanaeth ysbytai. Mae'n debyg o ran rhyddhau o'r ysbyty, mae hynny'n ymwneud â rhyddhau o ofal eilaidd yn ôl i ofal sylfaenol. Yn sicr, mae mwy y gallem ni ei wneud ac y dylem ni ei wneud, a bydd gennyf fwy i'w ddweud gan ein bod yn bwriadu gwneud mwy o waith treialu yn y maes hwnnw.

Ond gan fod y cwestiynau sylweddol ynghylch yr hyn sydd wedi digwydd â'r system TG meddygon teulu, ac yn benodol â EMIS, na fu'n llwyddiannus yn yr ymarfer tendro diweddar, rwyf i, fel y dywedais yr wythnos diwethaf, wedi fy nghyfyngu o ran yr hyn y gallaf ei ddweud. Heddiw yw diwrnod olaf y cyfnod 10 diwrnod o her gyfreithiol bosibl, felly os na wneir yr her honno, yna mae mwy y gallwn ni ei ddweud, ond rwyf wedi fy nghyfyngu o ran yr hyn y gallaf ei ddweud. Ond rwy'n cydnabod natur ymarferol iawn yr her ar gyfer y practisiau hynny sydd wedi dechrau defnyddio EMIS fel system.

Codwyd hyn gyda mi yn ystod fy ymweliad diweddar â'r gogledd pan gyfarfûm â meddygon yn y practis ym Methesda. Maent yn bractis EMIS ac roedden nhw'n sôn am—roedden nhw'n pryderu am realiti ymarferol gorfod symud i system newydd, hyd yn oed, i fod yn deg, eu bod yn cydnabod ein bod wedi nodi y byddai cymorth yn cael ei ddarparu drwy Gwasanaeth Gwybodeg GIG Cymru ar eu cyfer. O gyfarfod y grŵp hwnnw o feddygon, rwy'n credu eu bod yn gweld bod dyfodol digon hir yn y proffesiwn iddynt y byddent yn mynd drwy hynny. Dydyn nhw ddim yn croesawu'r newid yn arbennig, ond rhan o'm pryder a'm cydnabyddiaeth wirioneddol yw, os ydych chi o fewn ychydig flynyddoedd o ymddeol beth bynnag, yna mae hwn yn fath o newid lle gallai rhai pobl efallai ystyried o ddifrif peidio â dod yn ôl, neu mewn gwirionedd, cyflymu eu cynlluniau i ymddeol. Rwy'n cydnabod bod yna berygl go iawn o hynny, ac mae hynny'n rhywbeth sydd wedi'i godi gan Goleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol a Chymdeithas Feddygol Prydain hefyd. Maen nhw'n bethau ymarferol y maen nhw eisiau i bobl eu trafod er mwyn ceisio gwneud y cyfnod pontio mor hawdd â phosibl ar gyfer eu haelodau, ac rwy'n disgwyl cwrdd—os na fyddaf yn cwrdd â nhw yn uniongyrchol, bydd swyddog yn cwrdd â nhw yn y dyfodol agos i drafod lle yr ydym wrth i ni fynd drwy'r cyfnod o her. Mae'n werth amlygu unwaith eto, fodd bynnag, fy mod yn disgwyl y bydd proses gadarn i geisio cyflawni gwerth priodol ar gyfer y pwrs cyhoeddus a'r union wasanaeth y mae hwnnw wedyn yn ei gaffael ac yn ei ddarparu, ac roedd pwyllgor meddygon teulu Cymdeithas Feddygol Prydain yn cymryd rhan fel rhan o'r drefn o wneud penderfyniadau sy'n ymwneud â hyn, ac roedden nhw o blaid y dewis, er eu bod yn cydnabod y byddai'n achosi anhawster go iawn i'w haelodau. Maen nhw'n dal i feddwl mai hwn oedd y dewis iawn i'w wneud.

Yn y dyddiau nesaf, fel y dywedais, ar ôl heddiw, efallai y byddaf mewn sefyllfa lle gallaf ddweud mwy a rhoi esboniad llawnach, nid yn unig i chi, ond i'r meddygon teulu eu hunain. Rwy'n awyddus i ni allu gwneud hynny fel bod pobl yn gallu gweld cyd-destun y dewis hwnnw, ac yna i ymdrin mewn gwirionedd â'r her ymarferol sydd gennym serch hynny, waeth beth fo priodoldeb y dewis a wnaed.

Ysgrifennydd y Cabinet, rwyf wedi gweld y dyfodol, ac mae'n gweithio. Neithiwr, cefais fy ymgynghoriad cyntaf â meddyg teulu ar-lein. Gwnes i lawrlwytho ap. Gwnes i danysgrifio i wasanaeth am £5 y mis. Roeddwn i'n gallu cael apwyntiad o fewn awr. Anfonais fy nodiadau at y meddyg teulu a rhai lluniau. Cefais ymgynghoriad da iawn, ac o fewn munudau roedd presgripsiwn wedi ei anfon drwy neges e-bost at fferyllydd o'm dewis.

Mae cyflymder y newid y tu allan i'r GIG yn rhyfeddol, ac fel Aelod Cynulliad Llafur a Chydweithredol, dydw i ddim eisiau defnyddio'r sector preifat. Ond o ystyried rhwystredigaethau pobl wrth geisio cael gafael ar feddyg teulu, ac o ystyried pa mor araf yw cyflymdra'r newid digidol yn y GIG, mae newidiadau chwyldroadol yn digwydd o'n cwmpas ni, ond nid yw'r GIG yn cadw i fyny. Mae'r ddadl y prynhawn yma wedi bod yn bennaf am swyddogaethau swyddfa gefn, mynediad at gofnodion, nid ynghylch gofal cleifion, nid am ddiagnosteg, nid am y potensial mewn deallusrwydd digidol ac artiffisial sydd wedi gweddnewid y ffordd y mae pobl yn cael mynediad at wasanaethau gofal iechyd. Ac rwy'n poeni, mewn gwirionedd, bod y dull sydd gennym, y dull o gaffael yn arbennig—y diwylliant braidd yn fiwrocrataidd, hirwyntog sydd gennym yn y GIG yng Nghymru, yn arbennig—yn ein dal yn ôl. Mae'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus wedi bod yn clywed am y 10 mlynedd y mae'n mynd i'w gymryd i system TG ar gyfer arlwyo ysbytai ymddangos ar ôl ei hargymell am y tro cyntaf; mae saith mlynedd yn oedi nodweddiadol. O ystyried yr hyn yr ydym yn ei wybod am y newidiadau ym maes digidol a deallusrwydd artiffisial, mae saith mlynedd yn oes. Dydy hyn ddim digon da.

Felly, a gaf i ofyn i chi, Ysgrifennydd y Cabinet, rydych chi bellach wedi cael adroddiadau beirniadol iawn gan Swyddfa Archwilio Cymru ar Wasanaeth Gwybodeg GIG Cymru, a chofiwch fod adroddiadau Swyddfa Archwilio Cymru yn adroddiadau y cytunwyd arnynt, maen nhw'n adroddiadau sy'n cael eu trafod â'r cyrff sy'n destun yr adroddiad, maen nhw ar y cyfan yn weddol dawel yn eu beirniadaeth—roedd yr adroddiad hwn yn gadarn ac yn ddamniol iawn. Rydym ni hefyd wedi cael yr arolwg seneddol, sy'n nodi'n fanwl sut y mae angen i'r newid hwnnw ddigwydd, ac rwy'n pryderu nad yw ein dull diwylliannol hyd yn hyn yn addas at y diben bellach ac mae angen rhywfaint o newid radical yn hytrach na pharhau yn y ffordd braidd yn glogyrnaidd a welwyd hyd yma.

Ac rwy'n cydnabod bod gennym heriau gwirioneddol wrth ddatblygu'r gwasanaeth iechyd sydd gennym heddiw gan fod pobl wedi arfer â defnyddio ffordd wahanol o gyfathrebu, oherwydd mae llawer o bobl a fydd yn disgwyl gallu cyfathrebu yn y ffordd o bell yr ydych chi wedi'i wneud wrth gael ymgynghoriad ar-lein. Felly, mae nifer o feddygon teulu eisoes yn gallu buddsoddi, ac maen nhw'n gwneud hynny, mewn Skype ar gyfer busnes, a fydd yn caniatáu i'r cyswllt hwnnw gael ei ddarparu mewn ffordd wahanol. Ac rwy'n credu y bydd mwy a mwy o bobl yn dymuno gwneud hynny; mae rhai eraill a fydd yn dal eisiau cyswllt ychydig yn fwy traddodiadol wyneb yn wyneb. Felly, rydym yn gofyn i feddygon teulu i fod yn hyblyg â'u tîm gofal iechyd lleol yn y ffordd y maen nhw'n ymadweithio â chleifion ac yn darparu cyngor, triniaeth a chymorth â gofal. Felly, mae buddsoddi yn y trefniadau yn bwysig, ac o fewn hynny mae'n rhaid i ni wneud dewisiadau a blaenoriaethau. Felly, a yw buddsoddi mewn system arlwyo i ysbytai yn flaenoriaeth gyntaf y byddem yn ei dewis? Dydw i ddim yn credu y byddai; rwy'n credu bod pwyntiau eraill lle ceir mwy o effaith ar ofal cleifion a phrofiad cleifion y byddem yn dewis buddsoddi ynddynt yn gyntaf.

Daw hyn yn ôl at y sylwadau gonest a wneuthum yn y lle hwn a'r tu allan yn ymwneud â deall ein gallu i ddarparu rhywfaint o'r newid hwnnw, deall yr angen i ddal i fyny â'r ffordd y mae'r cyhoedd yn gwneud dewisiadau ynglŷn â sut y maen nhw eisoes yn byw eu bywydau, a dewis buddsoddi'r amser, yr egni a'r ymdrech hwnnw yn y meysydd a fydd yn gwneud y gwahaniaeth mwyaf ac yn gwneud y budd mwyaf i'r gwasanaeth ac ar gyfer dinasyddion hefyd, gan fod profiad gofal pobl yn sicr yn adlewyrchu sut y mae pobl yn teimlo a'u ffydd yn ansawdd y gofal y maen nhw'n ei gael yn dilyn hynny hefyd.

Felly, rwy'n cydnabod yr heriau a nodwyd gennych, ac rwy'n cydnabod beth a allai ddigwydd yn y dyfodol o ran gwneud mwy o ddefnydd o adnoddau digidol. Felly, dydw i ddim yn ymddiheuro fy mod ychydig yn aflonydd ynghylch ein sefyllfa, oherwydd mae'n bwysig iawn i sbarduno ein system i'w gwneud yn glir na allwn ddweud, mewn gwirionedd, y gallwn gymryd llawer iawn o amser i ystyried ac ailystyried yr hyn yr ydym ni'n ei wneud. Ond mae'r datganiad heddiw i nodi ein bod wedi gwneud rhywfaint o gynnydd gwirioneddol yn y tair i bedair blynedd diwethaf. Mewn gwirionedd, mae angen inni wneud cynnydd cyflymach byth yn y tair i bedair blynedd nesaf os ydym ni'n mynd i ddal i fyny, a darparu'r math o wasanaethau y bydd y bobl, rwy'n credu, yn galw amdanynt mwy a mwy.

A byddwch chi'n gweld rhywfaint o hynny yn yr ymateb i adroddiad Swyddfa Archwilio Cymru. Bydd yr ymateb yn cael ei ddarparu—ymateb llawn—erbyn dechrau mis Mawrth, rwy'n credu yw'r amserlen, ond bydd bob amser mwy i ni ei wneud. Ond mae heddiw yn ymgais wirioneddol i nodi'r cynnydd a wnaed ac i roi sicrwydd i bobl ein bod yn cydnabod bod llawer iawn mwy y mae angen inni ei wneud, a hynny yn gyflymach.

Yn olaf, Caroline Jones.

Yn olaf, diolch i chi. Diolch, Dirprwy Lywydd.

Diolch i chi am eich datganiad, Ysgrifennydd y Cabinet. Mae technoleg ddigidol yn gweddnewid ein gwasanaeth iechyd. Mae'r defnydd o dechnoleg gwybodaeth yn hanfodol i GIG gyfoes. Ni allwn fynd yn ôl i'r dyddiau o gofnodion papur nac adeg pan yr oedd canlyniadau profion yn cymryd wythnosau i gyrraedd drwy ein gwasanaeth Post Brenhinol.

Rwy'n croesawu cyflwyno system atgyfeirio cleifion Cymru, sy'n cyflymu'r broses atgyfeirio ac yn ei gwneud yn llawer mwy dibynadwy. Ysgrifennydd y Cabinet sut rydych chi'n bwriadu ehangu'r system hon? Mae Bwrdd Iechyd Lleol Aneurin Bevan mewn partneriaeth â DrDoctor, sydd â chyfathrebiadau digidol rhwng cleifion a'r prosesau rheoli apwyntiadau. Mae'r Bwrdd Iechyd Lleol wedi dweud bod y system hon eisoes wedi arbed £1 filiwn iddynt gan ddefnyddio clinigau'n well. A oes gennych chi unrhyw gynlluniau i annog byrddau iechyd lleol eraill i fabwysiadu systemau tebyg?

Rwy'n croesawu hefyd y buddsoddiad yn y cyfrwng Dewis Fferyllfa, a manteision hyn i ofal cleifion. Ysgrifennydd y Cabinet, sut y byddwch chi'n datblygu'r system Dewis Fferyllfa i sicrhau bod pawb yng Nghymru yn cael archebu presgripsiynau ar-lein, ni waeth ble y maent yn byw?

Mae technoleg ddigidol yn gweddnewid gofal iechyd er gwell, ond mae'n rhaid inni sicrhau y caiff ei weithredu'n briodol. Cawsom wybod ddoe nad yw'r rhan fwyaf o'r ymddiriedolaethau yn Lloegr a ddioddefodd yr ymosodiad seiber y llynedd yn dal heb ddiogelu eu systemau. A wnewch chi amlinellu'r camau yr ydym yn eu cymryd yng Nghymru i atal ymosodiadau o'r fath ar ein seilwaith TG gofal sylfaenol?

Mae gwyddonwyr data, arbenigwyr diogelwch gwybodaeth a pheirianwyr meddalwedd mor hanfodol i'n GIG â'r clinigwyr, fferyllwyr a gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd sy'n staffio ysbytai a meddygfeydd meddygon teulu. A wnewch chi amlinellu sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu cynyddu ei gweithlu TG yn y GIG?

Ac, yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, hoffwn i ddychwelyd at y mater o systemau TG i feddygon teulu. Mae llawer o bractisau meddygon teulu wedi buddsoddi'n sylweddol mewn systemau sy'n integreiddio â EMIS. A wnewch chi amlinellu pa gymorth y bydd Llywodraeth Cymru yn ei roi i'r practisiau hynny i sicrhau y bydd eu systemau yn gweithio gyda systemau newydd a sut byddwch chi'n helpu i hyfforddi staff ar yr hyn fydd yn disodli EMIS?

Diolch i chi unwaith eto am eich datganiad. Edrychaf ymlaen at y gwelliannau pellach y bydd technolegau digidol yn eu cyfrannu i'n GIG. Diolch yn fawr.

Diolch ichi am y cwestiynau hynny. Ar eich pwynt olaf, rwy'n credu fy mod i wedi ateb y rhan fwyaf o'r pwyntiau hynny wrth ymateb i Rhun ap Iorwerth, ond, fel rwy'n ei ddweud, rwy'n disgwyl i'm holl swyddogion—os nad fi fy hun, yna bydd fy swyddogion yn cyfarfod â Choleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol a phwyllgor meddygon teulu Cymdeithas Feddygol Prydain er mwyn deall y camau ymarferol y bydd angen inni eu cymryd wrth gyflwyno'r system newydd, yn ogystal â rhoi esboniad llawnach pan fo modd am y rhesymau dros y dewis a wnaed yn dilyn y broses gaffael.

Ar eich pwynt ynghylch y gweithlu—sut yr ydym ni'n datblygu ac yn cynnal gweithlu—mae rhywbeth yn y fan yma ynghylch yr union beth hwnnw: beth fydd y gweithlu yn ei wneud? Faint o'r gweithlu fydd eu hangen i gynnal ein systemau presennol ac i'w cynnal nhw a faint fydd angen i ni ei wneud i ddatblygu cynhyrchion newydd yn ogystal, ac wedyn sut y byddwn ni'n asesu'r cynhyrchion sy'n cael eu datblygu y tu allan i'r gwasanaeth iechyd? Mae gennym lawer o enghreifftiau o wahanol gwmnïau o Gymru sy'n gallu datblygu cynhyrchion a allai ac a ddylai helpu'r gwasanaeth. Mae her o ran pa mor gyflym yr ydym yn asesu hynny. Felly, dylai Technoleg Iechyd Cymru allu ein helpu i asesu effeithiolrwydd rhywfaint o hyn. Yna mae angen inni fynd ymlaen, yn llawer cyflymach, i weld sut yr ydym ni wedyn yn mabwysiadu'r dechnoleg honno a gwneud dewisiadau ar draws y wlad hefyd.

Rydym ni wedi buddsoddi tua £10.5 miliwn yn ddiweddar, yn y flwyddyn ariannol hon. Rwyf i wedi cymeradwyo hynny i gyflymu rhai o'n systemau cenedlaethol. Dylai hynny roi mwy o gadernid wrth ymdrin ag ymosodiadau seiber. Nid oedd y toriad yn ddiweddar yn ymwneud ag ymosodiadau seiber, mewn gwirionedd, ond mae'n amlygu'r angen i barhau i wella ein systemau hefyd yn hytrach na chymryd yn ganiataol os nad yw wedi torri bydd popeth yn iawn. Mae rhywbeth yno am y neges fwy cyffredinol ar gyfer ein systemau gofal iechyd yn ogystal ag ynghylch peidio ag aros i rywbeth fynd o'i le cyn inni geisio ei gwella. Unwaith eto, mae hynny'n rhan o'r hyn y mae'r datganiad hwn i fod i'w nodi.

O ran gallu pobl i archebu presgripsiynau ar-lein, dydw i ddim yn meddwl bod a wnelo hynny mewn gwirionedd â Dewis Fferyllfa. Mae a wnelo hynny mewn gwirionedd â defnydd priodol o Fy Iechyd Ar-lein neu gynnyrch sy'n ei olynu, ac ystyried pa mor hawdd ydyw i ddinasyddion unigol ei defnyddio, a hefyd ar gyfer y practis. Cawsom tua 220,000 o bobl yn cofrestru i ddefnyddio Fy Iechyd Ar-lein ond, mewn gwirionedd, mewn gwlad o 3.1 miliwn o bobl, nid yw hynny'n ddigon. Nid yw'n gyfran ddigon mawr sy'n gallu ei ddefnyddio a manteisio arno ac ar yr un pryd i wneud yn siŵr bod ein meddygfeydd teulu yn gallu ac yn barod i ddefnyddio'r system gyfan yn briodol. Mae rhywbeth hefyd ynghylch, er enghraifft, mwy o ddefnydd o negeseuon testun a phethau eraill, pethau syml sydd mewn gwirionedd wedi gwella ymwybyddiaeth pobl o'r hyn sy'n mynd ymlaen, ac mewn gwirionedd maen nhw, ond yn gwneud yn siŵr nad ydym yn colli amser yn y ffordd y mae ein hapwyntiadau a'n seilwaith yn gweithio hefyd. Mae llawer o wastraff ac aneffeithlonrwydd yn hynny, a bydd technoleg ddigidol yn ein helpu i fod yn rhan o'r ateb i geisio lleihau hynny. Dylai hynny olygu gwell defnydd o amser gweithwyr gofal iechyd proffesiynol.

Rydym wedi sôn o'r blaen am ddefnyddio telefeddygaeth a theleofal, ac mae'n fater i ofal mewn ysbytai a gofal iechyd lleol fel ei gilydd—nid yn unig y sylwadau a wnaeth Lee Waters, ond wrth feddwl am y cyfle i roi cyngor, cyfarwyddyd, gofal a thriniaeth gyda gweithiwr gofal iechyd proffesiynol yn ogystal â gwneud yn siŵr ein bod yn symud gwybodaeth o amgylch ein system i sicrhau ei bod yn cyrraedd y gweithwyr gofal iechyd proffesiynol priodol i'w helpu i wneud dewis, i gael sgwrs ddeallus â dinesydd unigol. Rwy'n credu bod hyn yn mynd yn ôl at bwyntiau Angela Burns ar y dechrau hefyd ar rannu data yn ddiogel a defnyddio data yn effeithiol. Yr hyn sy'n galonogol yw ein bod mewn gwirionedd wedi gosod ein hunain ar lwybr lle'r ydym yn ceisio gwneud hynny'n haws ei wneud, ei gwneud yn haws i rannu'r data hwnnw ar draws ein system iechyd a gofal, a pheth calonogol arall yw fy mod yn credu ein bod ni wedi troi'r gornel. Ychydig o flynyddoedd yn ôl—wel, yn sicr pan ddeuthum i'n Aelod Cynulliad am y tro cyntaf, roedd llawer mwy o amharodrwydd rhwng grwpiau iechyd a gofal proffesiynol i rannu data a gwybodaeth. Rwy'n credu ein bod mewn sefyllfa wahanol erbyn hyn. Nid yn unig hynny ond mae'r cyhoedd ar y blaen o'i gymharu â ni, ac ar y blaen o ran gweithwyr proffesiynol, yn fy marn i. Maen nhw eisiau ac maen nhw'n disgwyl inni allu rhannu'r wybodaeth honno, i'w helpu i wneud dewisiadau, i wneud yn siŵr nad oes yn rhaid iddyn nhw ailadrodd gwybodaeth i fwy nag un person, ac oherwydd eu bod eisiau i ni fod yn fwy cydgysylltiedig. Dyna ble maen nhw eisiau inni fod. Felly, nid galluogwr yn unig yw hwn, mae'n hanfodol i gyflawni'r weledigaeth ar gyfer y dyfodol. Mae rhywfaint ohono yn digwydd nawr, a dylem ddathlu a chydnabod hynny. Yr her, heddiw fel erioed, yw faint mwy y gallem ni ac y dylem ni ei wneud i ddarparu gofal gwell, canlyniadau gwell ac, mewn gwirionedd, gwell gwerth i bob un ohonom ni drwy ein system iechyd a gofal.

Diolch yn fawr iawn, Ysgrifennydd y Cabinet, a daw hynny â thrafodion heddiw i ben. Diolch.

Daeth y cyfarfod i ben am 18:40.