Mae coridor yr M4 Casnewydd yn chwarae rôl hanfodol yn cysylltu de Cymru â Lloegr ac Ewrop. Mae'n un o'r ffyrdd a ddefnyddir fwyaf yng Nghymru, a choridor yr M4 yw'r porth economaidd a chymdeithasol i mewn i Gymru. Mae'n cysylltu ein porthladdoedd a'n meysydd awyr ac yn gwasanaethu ein diwydiant twristiaeth. Ddirprwy Lywydd, rwy'n byw o fewn 20m i 30m i'r M4 ac rwy'n teithio'n rheolaidd, ac yn yr 11 o flynyddoedd y bûm yn y Siambr hon, rwyf wedi cyfrif fy mod wedi treulio mwy na 24 awr o amser yn aros bob blwyddyn. Felly, golyga hynny 11 diwrnod rwyf wedi eu gwastraffu ar yr M4 i ddod i'r Siambr hon yn unig.

Fodd bynnag, mae'r M4 yn ne Cymru yn enwog am ei thagfeydd traffig a'r ffordd o amgylch Casnewydd yw'r darn o ffordd prysuraf yng Nghymru ac mae'n un o'r gwaethaf yn y Deyrnas Unedig gyfan. Fel y mae pethau, nid yw'r darn hanfodol hwn o'r draffordd yn bodloni safonau cynllunio traffyrdd modern chwaith. Mae hynny'n arwain at amodau teithio gwael, a pheryglus weithiau, i'w defnyddwyr niferus, gan gynnwys cefnogwyr chwaraeon sy'n teithio i Gymru yn go aml—bron bob wythnos. Gyda nifer y lonydd yn gostwng yn aml, llain galed ysbeidiol a dwy lôn yn unig, gwelir tagfeydd ar y ffordd yn rheolaidd ar adegau brig. Yr ardal sydd â'r broblem dagfeydd waethaf yng Nghymru yw twnelau Bryn-glas. Cafwyd 465 o dagfeydd yn y twnelau tua'r gorllewin y llynedd; dyna'r ystadegyn. Mae tagfeydd yn effeithio'n andwyol ar economi Cymru, a busnesau a modurwyr Cymru—hwy sy'n ysgwyddo'r baich. Amcangyfrifir bod tagfeydd traffig ar ein ffyrdd y llynedd wedi costio bron £278 miliwn i economi Cymru. Mae'n ffigur go drawiadol, Ddirprwy Lywydd.

Camau gweithredu'r Llywodraeth Geidwadol i ddileu treth ar werth oddi ar dollau ar bont Hafren yw'r cam cyntaf tuag at ddileu'r taliadau ar y pontydd yn gyfan gwbl erbyn diwedd eleni. Amcangyfrifir bod y manteision i economi Cymru o ddileu'r taliadau oddeutu £100 miliwn. Peryglir yr holl fudd hwn i economi Cymru gan y methiant i fwrw ymlaen â ffordd liniaru'r M4. Diolch i din-droi Llywodraeth Cymru, mae cost y prosiect hanfodol hwn wedi codi. Rhaid ystyried cost tagfeydd a manteision ariannol diddymu'r tollau ar bont Hafren wrth benderfynu ymrwymo bron £1.5 biliwn ar y prosiect hwn. Mae pawb ohonom yn deall fod hwn yn swm enfawr o arian, ond yn yr achos hwn, credaf mai'r allwedd i wella'r economi ranbarthol yw peidio â thaenu'r jam yn rhy denau. Dyna a ddywedodd rhywun yn ddiweddar. Fel arall, rydym mewn perygl o droi'r M4 yn faes parcio mwyaf Cymru. Mae gormod yn y fantol, Ddirprwy Lywydd, i broblem yr M4 gael ei rhoi o'r neilltu am lawer yn hwy.

Drwy leihau tollau ar bontydd Hafren, mae'r Llywodraeth Geidwadol wedi agor y porth i Gymru'n lletach. Rhaid inni sicrhau bod y seilwaith yn ei le ar gyfer cael y budd mwyaf posibl i economi Cymru. Rhaid i Lywodraeth Cymru wneud ei rhan yn awr i sicrhau bod Cymru yn agored i fusnes, ac rwyf hefyd yn annog Llywodraeth Cymru i sicrhau bod yr ymchwiliad cyhoeddus yn adrodd cyn gynted â phosibl. Mater i'r Cynulliad hwn wedyn fydd trafod a phenderfynu ar ei argymhellion. Ac mewn gwirionedd, maent oll yn flychau y gallwn eu ticio i gael y ffordd bwysig hon yn ei lle cyn gynted â phosibl. Ysgrifennydd y Cabinet, mae ar y gweill ers 2006 pan gynhyrchwyd TR111 ar gyfer y Llywodraeth, ac yn 2014, pan oedd y Gweinidog yn optimistaidd iawn yn y Siambr hon am y llwybr glas a du, ac yn y bôn, crybwyllodd fy nghyd-Aelodau ar y pryd fod rhai o'r ardaloedd yn negyddol iawn hefyd. Dywedodd rhai ohonynt nad oedd yn ddefnyddiol. Dywedodd un ohonynt yn y Siambr hon ei fod yn safbwynt anghywir ar ran y Llywodraeth a hefyd ei fod yn arian sy'n mynd i lawr y draen a'r math hwnnw o nonsens.

Ond yn y bôn, mae'n brosiect gwych ac mae'n rhoi tic ym mhob blwch: gwerth am arian; amcanion Llywodraeth Cymru; masnachol hyfyw; fforddiadwy yn fasnachol. A pha un a allwn ei gyflawni—y cyhoedd a'n heconomi fydd yn cael budd yn y pen draw. Weinidog, rwy'n eithaf siŵr y byddwch yn ei wneud ac os gwelwch yn dda, gwnewch hyn cyn gynted â phosibl. Diolch.