6. Will the First Minister make a statement on the Welsh Government's relationships with international governments and sub-regional administrations? OAQ51766

Gwnaf. Mae gennym ni gysylltiadau â llawer o Lywodraethau a Llywodraethau is-ranbarthol, ar lawer o wahanol lefelau a thrwy wahanol sianeli, yn ffurfiol ac yn anffurfiol.

Diolch am yr ateb yna, Prif Weinidog. Ddechrau'r flwyddyn, cyhoeddodd Open Doors ei restr gwylio byd-eang blynyddol, sy'n rhestr o wledydd erlid gwaethaf y byd i Gristnogion fod yn byw ynddynt. Ac mae llawer o'r gwledydd sy'n cael eu crybwyll ar y rhestr honno yn wledydd y mae gan Lywodraeth Cymru berthynas â nhw—Pacistan, India, Qatar a Fietnam fel enghreifftiau. Nawr, yn amlwg, lle mae gan Lywodraeth Cymru berthynas, mae ganddi ddeialog â'r Llywodraethau hynny ac rwy'n meddwl tybed pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd, neu y gallai eu cymryd, i drafod y diffyg cydymffurfiad ag erthygl 18 y datganiad cyffredinol o hawliau dynol ar gyfer Cristnogion sy'n byw yn y gwledydd hynny lle nad yw eu hawl i newid eu crefydd a'u hawl i ymarfer eu crefydd yn cael eu gwireddu.

Rwy'n cefnogi'n llwyr, wrth gwrs, hawl unigolyn i ryddid cydwybod. Rwyf i wedi codi materion hawliau dynol yn y gorffennol mewn rhai gwledydd yr wyf i wedi bod ynddynt—nid wyf wedi osgoi hynny. Wrth gwrs, rydym ni'n cymryd cyngor gan y Swyddfa Dramor; mae'n hynod bwysig, gyda'u rhwydwaith o lysgenadaethau a'u mynediad at wybodaeth, ein bod ni'n cymryd cyngor ganddyn nhw, ond ni allai neb, wrth gwrs, gymeradwyo sefyllfa lle nad yw rhyddid cydwybod yn cael ei barchu.

Mae gan rai Llywodraethau rhanbarthol, fel Fflandrys, er enghraifft, fel yr oedd Rhun ap Iorwerth yn pwyntio mas, feto dros dermau terfynol cytundeb Brexit, nad oes gan Gymru ar hyn o bryd. Wrth gwrs, fel y bydd y Prif Weinidog yn gwybod, mae cysylltiad hanesyddol agos iawn rhwng Cymru a Fflandrys. A fyddai'r Prif Weinidog yn ystyried arwain dirprwyaeth i Fflandrys i apelio iddyn nhw, os oes yn rhaid, i ddefnyddio'r grym sydd ganddyn nhw i helpu Cymru, yn ein hawr ni o angen, fel y gwnaeth Cymry yn eu miloedd, can mlynedd yn ôl, drostyn nhw?

Rwyf i wedi bod i Fflandrys sawl gwaith, wrth gwrs, ac fel y mae'r Aelod yn ei ddweud, mae yna gysylltiad hanesyddol a hefyd trist dros ben rhwng Cymru a Fflandrys. Wel, i fi, beth rwyf i'n moyn sicrhau yw ein bod ni'n pwyso ar Lywodraeth y Deyrnas Unedig, yn gyntaf i roi rhyw fath o sôn ynglŷn â beth yn gymwys yw eu cynlluniau nhw, achos nid oes clem gan neb ar hyn o bryd beth yn gymwys maen nhw'n moyn gweld ar ddiwedd y broses hon, ac rŷm ni'n moyn sicrhau, trwy'r trafod sy'n cymryd lle ar hyn o bryd, yn gyntaf, wrth gwrs, y bydd y Bil a fydd yn ein tynnu ni mas o Ewrop yn cael ei newid mewn ffordd a fydd yn dderbyniol i Gymru a hefyd i'r Alban, a hefyd, wrth gwrs, i bwyso ar Lywodraeth y Deyrnas Unedig i sicrhau cytundeb ar ddiwedd y dydd a fydd o les i Gymru a hefyd i Brydain Fawr.

Pa waith mae'r Prif Weinidog wedi ei wneud ers y refferendwm gyda Llywodraethau rhyngwladol y tu allan i'r UE i annog buddsoddiad yng Nghymru?

Llawer o bethau. Rwyf wedi bod i lawer o wledydd. Yr Unol Daleithiau, wrth gwrs, yw ein gwlad buddsoddi rhyngwladol fwyaf, rwyf i wedi bod yno. Roeddwn i yn Iwerddon ddoe, ac mae Iwerddon yn un o'r pum gwlad sy'n buddsoddi fwyaf yng Nghymru. Wrth gwrs, rydym ni'n edrych ar farchnadoedd o'r tu allan i Ewrop. Un o'r pethau a wnes i pan oeddwn i'n Weinidog materion gwledig oedd cael cig oen Cymru i Dubai, gan edrych ar farchnad newydd y tu hwnt i'r farchnad draddodiadol de Ewrop. Serch hynny, ni allwn ddweud ar y naill law, 'Mae angen i ni edrych ar farchnadoedd newydd,' rydym yn derbyn hyn, ond dweud ar y llaw arall, 'Mae'n rhaid i ni anwybyddu ein marchnad sengl bresennol bwysicaf, sef Ewrop.' Mae'r ddau beth yn mynd law yn llaw. Gadewch i ni wneud yn siŵr ein bod yn sicrhau ein marchnad bwysicaf yn gyntaf, ac wedyn, wrth gwrs, gwneud yn siŵr ein bod yn edrych am fwy o gyfleoedd mewn mannau eraill.