2. Datganiad a Chyhoeddiad Busnes

– Senedd Cymru am 2:31 pm ar 13 Chwefror 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 2:31, 13 Chwefror 2018

Yr eitem nesaf, felly, ar ein hagenda yw'r datganiad a chyhoeddiad busnes, ac rydw i'n galw ar arweinydd y tŷ, Julie James. 

Photo of Julie James Julie James Labour

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Nid oes unrhyw newidiadau i fusnes yr wythnos hon. Dangosir busnes y tair wythnos nesaf ar y datganiad a chyhoeddiad busnes, a welir ymhlith papurau'r cyfarfod sydd ar gael yn electronig i'r Aelodau.

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative

(Cyfieithwyd)

A gaf i alw am ddau ddatganiad, os gwelwch yn dda, gan arweinydd y tŷ? Un ar y broses a ddilynir gan Weinidogion o ran apeliadau i'r arolygiaeth gynllunio: Mae llawer o fy etholwyr yn ardal Nantglyn, Sir Ddinbych, wedi cysylltu â mi yn pryderu am benderfyniad i gymeradwyo fferm tyrbin gwynt Pant y Maen yn yr ardal honno gan Weinidogion Cymru, yn groes i gyngor yr arolygiaeth gynllunio ac yn groes i ddemocratiaeth leol, a wnaeth, wrth gwrs, wrthod y cais yn y lle cyntaf. Prin fu'r esboniad, a dweud y gwir, gan Weinidogion Cymru ynghylch pam yr oeddent yn caniatáu i'r datblygiad penodol hwn fynd yn ei flaen, ac rwy'n credu bod fy etholwyr yn haeddu eglurhad ynghylch pam yn union na ddilynwyd argymhelliad yr arolygwyr i'r Gweinidogion, ac rwy'n credu y byddai rhoi rhywfaint o oleuni ar hyn drwy ddatganiad yn ddefnyddiol iawn i'w cynorthwyo i gael gwell dealltwriaeth o'r rhesymeg y tu ôl i'r penderfyniad.

A gaf i hefyd ofyn am ddatganiad gan yr Ysgrifennydd y Cabinet sy'n gyfrifol am fwyd a diod ar gymorth i'r diwydiant tafarndai? Un o'r —. Unwaith eto, pryder arall a godwyd yn ddiweddar mewn cymorthfeydd yn fy etholaeth i yw'r dull o gyfrifo ardrethi busnes ar gyfer tafarndai a sut y mae hyn yn cael effaith ddifrifol ar hyfywedd ariannol rhai tafarndai ledled Cymru, yn enwedig oherwydd, wrth gwrs, bod yr ardrethi busnes yn seiliedig ar elw a throsiant rhagamcanol yn hytrach nag ar allu'r busnesau hynny i dalu o reidrwydd, neu, yn wir, troedfeddi sgwâr y safle, sydd, wrth gwrs, y rheswm am ardrethi busnes ychwanegol. A tybed a gawn ni ryw fath o ddatganiad ar gymorth i dafarndai i weld beth arall a allai fod ar gael i gefnogi'r busnesau hynny, ac mae llawer ohonynt, wrth gwrs, mewn rhannau gwledig o Gymru ac yn ei chael hi'n anodd i gael dau ben llinyn ynghyd. Rydym ni wedi gweld cannoedd o dafarndai yn cau dros y blynyddoedd diwethaf ledled y wlad, ac rwyf i'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn taflu rhaff i'r tafarndai hyn fel y gallant barhau i ffynnu a bod yn ganolbwynt i'w cymunedau lleol. Diolch.

Photo of Julie James Julie James Labour 2:33, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Ar y pwynt cyntaf y mae Darren Millar yn ei godi, nid wyf i'n credu ei bod yn briodol o gwbl cael datganiad am fater cynllunio unigol, felly rwy'n awgrymu'n gryf iawn ei fod yn ysgrifennu at y Gweinidog yn uniongyrchol i gael yr ateb y mae'n ei geisio ar gyfer ei etholwyr.

Ar yr ail bwynt, rwy'n credu bod cymorth ar gyfer ein tafarndai traddodiadol yng Nghymru yn fater pwysig iawn. Roeddwn i'n falch iawn o weld adfywiad y grŵp trawsbleidiol ar gymorth i dafarndai. Rwy'n teimlo bod yn rhaid i mi dynnu sylw ein cyd-Aelodau o UKIP fy mod i fy hun wedi fy ngweld mewn tafarn yn ddiweddar, nid dim ond mewn siopau coffi, fel yr awgrymodd y dylai rhai menywod sy'n Aelodau Cynulliad gyfyngu eu hunain iddynt. Felly, hoffwn ei gwneud yn glir bod pobl wedi fy ngweld i mewn tafarn, a fydd yn eich syfrdanu. Rwy'n credu bod hwn yn bwynt pwysig iawn a byddaf yn sicr yn trafod gyda fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet, ynghylch yr hyn y gallwn ei ddweud am barhau i roi cymorth i'n tafarndai.

Photo of Mr Simon Thomas Mr Simon Thomas Plaid Cymru 2:34, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

A gaf i ofyn am un neu ddau o bethau gan y rheolwr busnes? Yn gyntaf, a yw'n bosibl cael datganiad neu o leiaf awgrym o amserlen y cyhoeddiad ynghylch prosiect ward 10 yn Ysbyty Llwynhelyg? Dyma'r prosiect y mae merch ifanc o'r enw Elly wedi bod yn codi arian ar ei gyfer—apêl baner Elly. Rwyf i wedi rhoi datganiad 90 eiliad ar ei hapêl yma, ac rwy'n credu y bydd llawer o Aelodau'r Cynulliad yn gwybod amdani. Rwyf i ar ddeall bod y bwrdd iechyd wedi cyflwyno'r cynllun busnes i Lywodraeth Cymru ar gyfer adnewyddu'r ward hon. Wrth gwrs, cafwyd cyhoeddiadau ers hynny ynghylch ymgynghoriadau posibl ar wasanaethau Hywel Dda, ac rwy'n glir iawn nad wyf i eisiau gweld y cynllun penodol hwn yn cael ei lyncu gan hynny. Roedd disgwyl cael penderfyniad rywbryd yn y flwyddyn newydd, felly byddai'n dda clywed gan Lywodraeth Cymru naill ai datganiad neu arwydd o pryd y gellid disgwyl cyhoeddiad o'r fath.

Yn ail, a gaf i ofyn am ddadl ynghylch ffracio? Rydym ni wedi siarad am y pwerau sy'n dod i'r Cynulliad hwn, ac, yn eu tro, i Lywodraeth Cymru, a'r oedi o ran y pwerau hynny—mae hynny'n rhywbeth y gwnawn ni anghytuno ynglŷn ag ef. Ond mae'r mater o ffracio wedi dod yn ôl i'r amlwg yn ddiweddar yn sgil rhyddhau papurau Llywodraeth y DU sy'n awgrymu nad yw ffracio, mewn gwirionedd, yn ateb i'n problemau ynni fel y rhagwelwyd. Yn wir, nid yw Llywodraeth y DU hyd yn oed yn disgwyl i ffracio ddatblygu, er ei bod cefnogi ffracio yn swyddogol, mor gyflym â'r disgwyl na llenwi'r bwlch ynni. Mae hynny'n caniatáu i ni ailystyried sut yr ydym ni'n defnyddio ein hadnoddau naturiol, sef gwynt, mewn gwirionedd Darren Millar, ac adnoddau eraill—sut i'w defnyddio yn y modd gorau. Ac rwy'n credu efallai y gall dadl ar ynni a ffracio fod yn gyfle i Aelodau eraill godi eu materion unigol eu hunain hefyd. Ond rwy'n credu ei bod yn amserol ein bod yn edrych yn iawn ar hyn, gan fod nifer o bobl yn gofyn am ailasesiad gwirioneddol. Mae hyd yn oed y rhai hynny sydd efallai'n cefnogi'r dechnoleg yn ailfeddwl ymarferoldeb a chost hyn.

A'r peth olaf yr hoffwn i ofyn amdano yw dadl, os cawn ni — rydym ni wedi sôn am Brexit heddiw, ond rwy'n credu bod angen i ni siarad am Brexit ac am bysgota yn arbennig. Pysgota yw'r un maes lle, fel cefnogwr brwd i'r achos dros aros, y byddwn i'n dweud nad yw'r Undeb Ewropeaidd wedi bod yn iawn bob tro, mae'n rhaid imi ddweud. Felly, rwy'n eithaf bodlon cael dadl ynghylch hynny, ac yn enwedig gan feddwl o'r newydd am beth y gallwn ni ei wneud yng Nghymru gyda fflyd pysgota y glannau a diwydiant pysgod cregyn cryf iawn yma—pysgod cregyn yw 90 y cant o'r pysgod yr ydym yn eu dal  mewn gwirionedd. Mae'r Sefydliad Polisi Cyhoeddus i Gymru wedi llunio adroddiad ar bysgota a Brexit. Rwy'n credu y byddai hynny'n sylfaen dda ar gyfer dadl yn y Llywodraeth, yn amser y Llywodraeth, ar bysgota, a'r posibiliadau a'r gallu efallai, mewn ffordd amgylcheddol gadarn, ond hefyd mewn ffordd sy'n cefnogi ein cymunedau morol, i geisio ffyrdd newydd o gefnogi'r diwydiant pysgota ac i weld y diwydiant hwnnw'n datblygu mewn ffordd gynaliadwy. Rwy'n credu y byddai sawl un o'r Aelodau yn ymddiddori'n frwd mewn dadl o'r fath.

Photo of Julie James Julie James Labour 2:37, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Wel, diolch i chi am y tri mater pwysig yna. Roedd Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd yn gwrando'n astud iawn ar yr hyn a oedd gennych i'w ddweud am y ddadl ynghylch ward 10, ac rwy'n credu iddo dderbyn eich pwynt am beidio â'i cholli yn rhan o'r peth cyffredinol. Felly, rwy'n credu y bydd yn rhoi ystyriaeth i hynny wrth adrodd yn ôl i'r Cynulliad maes o law.

O ran ffracio, rwy'n rhannu asesiad yr Aelod nad yw ffracio yn ateb  i bob problem. Mae'r Llywodraeth hon wedi ei gwneud yn gwbl glir ein bod yn pryderu'n fawr ynghylch cyfeiriad teithio ffracio—ai hynny yw'r ffordd iawn o'i ddweud—mewn mannau eraill yn y DU. Ac roeddwn i'n falch iawn o weld bod Llywodraeth y DU wedi gweld yr hyn y byddwn i'n ei ystyried yn rhywfaint o synnwyr drwy arwain y polisi ynni i gyfeiriad ychydig yn wahanol. Mae fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet, wedi cyhoeddi ymgynghoriad yn ddiweddar ar 'Polisi Cynllunio Cymru' yn gyffredinol, a gwn y bydd hi'n cyflwyno cyfres o ddiweddariadau i'r Cynulliad hwn pan fydd yr ymgynghoriad ar ben, ac yn y blaen. A byddaf yn gwneud yn siŵr ei bod yn rhoi ystyriaeth i'r materion ynni sy'n rhan hanfodol o'r adolygiad hwnnw, fel yr awgrymodd yr Aelod, gan fy mod i'n credu ei fod yn fater pwysig iawn.

O ran y ddadl ynghylch pysgota a Brexit, nid wyf yn gwybod os yw'n gallu cofio, ond rwy'n meddwl yn ôl at fy nghyfnod, yn y pedwerydd Cynulliad, ar bwyllgor yr amgylchedd—rwy'n credu ei fod ef a minnau ar yr un daith yn edrych ar y diwydiant pysgota. A gwnaed argraff fawr arnaf i, hyd yn oed bryd hynny, cyn i ni hyd yn oed wybod am unrhyw fath o Brexit, o ran pa mor fregus yr oedd fflyd pysgota y glannau, ac mewn gwirionedd pa mor gynaliadwy ydyw a pha mor bwysig ydyw i Gymru ein bod yn ei chynnal. Gwnaed pwynt diddorol iawn ar y radio y bore yma am rai o'r pysgotwyr, a helynt y—y mater o ran cwotâu, ac ati. Felly, unwaith eto, byddaf yn gwneud yn siŵr—mae gennym ni nifer fawr o drefniadau eisoes, Llywydd, ar gyfer adrodd materion Brexit i'r Siambr, felly nid wyf yn credu y bydd cyflwyno un arall yn briodol, ond byddaf yn sicrhau bod pysgota yn destun un o'r adroddiadau yn y dyfodol.

Photo of Mike Hedges Mike Hedges Labour 2:39, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

A gaf i ofyn am ddau ddatganiad gan y Llywodraeth, y cyntaf yw datganiad gan y Llywodraeth ar gyfalaf trafodion ariannol, gan gynnwys rheolau ar gyfer ei wariant ac am ei dalu yn ôl? Ceir dryswch ymhlith y cyhoedd ynghylch y defnydd o'r arian hwn, a byddai datganiad yn egluro sut y ceir ei ddefnyddio ac, yn bwysicach, lle na cheir ei ddefnyddio, oherwydd ymddengys bod cred gyffredinol ei fod yn union yr un fath â chyfalaf arall ac y gellir ei ddefnyddio i adeiladu ysgolion ac adeiladu ysbytai, pan nad yw hynny'n wir yn bendant.

Yn ail, datganiad gan y Llywodraeth ar gymorth ar gyfer iaith arwyddion Prydain a hybu hyfforddiant i'w defnyddio a chymorth gan y Llywodraeth i gynyddu ei defnydd gan bobl fyddar a phobl nad ydynt yn fyddar—fel y cofiwch, mae'n debyg, roeddech chi a mi, ynghyd â Rebecca Evans mewn cyfarfod â Deffo!, sefydliad yn Abertawe sy'n cynrychioli pobl yn y gymuned fyddar sy'n defnyddio iaith arwyddion, ac fe godwyd nifer o bwyntiau ganddynt am ei gwneud—hi yw trydedd iaith Cymru—yn fwy hygyrch a darparu mwy o gymorth ar ei chyfer a'i thrin fel iaith lawer mwy o ddifrif a phwysig nag a wneir ar hyn o bryd.

Photo of Julie James Julie James Labour 2:40, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Ie, diolch i chi am y rheina. Mae'n bwynt pwysig iawn, iawn. Ymdriniaf â nhw gan weithio yn ôl, os nad oes ots gan yr Aelod. o ran iaith arwyddion Prydain, roeddem ni mewn cyfarfod pwysig iawn, y tri ohonom, a gwnaed argraff arnaf i gan gryfder y teimlad yno ynghylch y diffyg cyfle a'r gwahaniaethu unionyrchol yr oedd rhai teuluoedd yn eu hwynebu wrth geisio cael mynediad priodol at iaith arwyddion Prydain—er enghraifft, mewn apwyntiadau â'r meddyg ac ati, a dim ond mynediad cyffredinol at addysg hefyd. Felly, byddaf i'n dwyn hynny ymlaen gyda fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg. Rydym ni ar hyn o bryd yn ystyried cyfres gyfan o faterion yn ymwneud ag addysg i oedolion, er enghraifft, a'r Bil Anghenion Dysgu Ychwanegol a'r Tribiwnlys Addysg (Cymru) ac ati. Felly, byddaf i'n sicr yn dwyn hynny ymlaen. Ond byddaf i hefyd yn ymrwymo i ddod â datganiad yn ôl yn fy mhortffolio fy hun yn fy swyddogaeth gydraddoldeb, yn dweud, ar draws y Llywodraeth gyfan, beth yr ydym ni'n ei wneud ar gyfer iaith arwyddion Prydain a'r hyn y gallwn ei wneud i'w gwella. Felly, rwyf i'n sicr yn hapus iawn i ddweud y byddaf yn gwneud hynny.

Gofynnodd yr Aelod hefyd gwestiwn pwysig iawn—ac, mae'n rhaid i mi ddweud, technegol iawn—ynghylch trafodion ariannol cyfalaf, y byddwch yn synnu, Llywydd, nad wyf i yn ystyried fy hun yn unrhyw fath o arbenigwr arno. Gwn fod fy nghyd-Aelod yn y Cabinet wedi mynegi ei siom bod ein gwariant cyfalaf wedi'i gyfyngu yn y modd hwn, ond mae Llywodraeth Cymru, mi wn, wedi gwneud defnydd da o'r trafodion ariannol cyfalaf er gwaethaf y cyfyngiadau. Gwn, fodd bynnag, ei fod ef wedi mynegi'n gryf i Lywodraeth y DU nad ydym yn gweld pam y dylem ni gael ein cyfyngu yn y modd hwn, ac rwy'n siŵr y bydd yn manteisio ar y cyfle i wneud hynny wrth i'r trafodaethau hynny barhau yn y dyfodol.

Photo of Mark Isherwood Mark Isherwood Conservative 2:42, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

A gaf i alw am un datganiad, os gwelwch yn dda, ar wasanaethau i bobl yng Nghymru sydd â dystonia, cyflwr niwrolegol a all effeithio ar unrhyw ran o'r corff? Wrth ymateb i ddatganiad yr Ysgrifennydd dros iechyd yn y fan yma fis Medi diwethaf ar gynllun cyflenwi Llywodraeth Cymru ar gyfer cyflyrau niwrolegol, nodais fod nifer y bobl sy'n byw â'r cyflwr wedi dyblu yng Nghymru i 5,000 ers i'r cynllun ddechrau yn 2014, ac, er gwaethaf y twf yn y galw, yn enwedig ar gyfer chwistrelliadau Botox, ni fu unrhyw gynllun i wneud triniaeth dystonia yn gynaliadwy yng Nghymru. Ymatebodd yr Ysgrifennydd dros iechyd drwy ddweud ei fod yn cydnabod y pryderon gwirioneddol a'i fod wedi trefnu i gysylltu â Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Caerdydd a'r Fro. Wel, ar y penwythnos, gwelsom ddarllediadau BBC Wales o gleifion dystonia yng Nghaerdydd yn gofidio dros ganslo clinigau Botox, a sylfaenydd Dystonia Cymru, Graham Findlay, yn dweud bod sefyllfa wael iawn yn datblygu oherwydd canslo llu o apwyntiadau.

Gwelsom hefyd BBC Wales yn dangos Ann Pierce-Jones o Wynedd yn dweud mwy neu lai yr un peth am y gogledd. Pan gynrychiolais i hi y llynedd, cododd bryderon gyda mi ynglŷn â gwasanaethau ar gyfer pobl sy'n dioddef o dystonia ceg y groth, neu pengemi, yn y gogledd a dywedodd ei bod yn amlwg nad yw cleifion, gan gynnwys hi ei hun, yn cael triniaeth reolaidd a safon gofal sy'n eu galluogi i gael ansawdd bywyd gwell o bosibl, a bod y diffyg cymorth a thriniaeth rheolaidd yn effeithio ar ei bywyd mewn modd negyddol—ac afraid dweud poenus—iawn. O gofio bod yr Ysgrifennydd dros iechyd wedi rhoi'r ymateb fis Medi diwethaf, ond bod y pryderon hyn wedi eu codi dros y Sul ar BBC Wales, byddwn i'n fwy na chroesawu—byddwn i'n annog—Llywodraeth Cymru i ymateb i'r pryderon sy'n cael eu mynegi gan bobl â dystonia yn y gogledd a'r de a chyflwyno datganiad yn unol â hynny.

Photo of Julie James Julie James Labour 2:44, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am godi'r pwynt pwysig iawn yna. Mae Ysgrifennydd y Cabinet yn dangos i mi y bydd yn ysgrifennu at yr Aelodau, i nodi beth yw ein polisi ar drin dystonia mewn gwirionedd, a bydd yr Aelod, rwy'n siŵr, yn rhoi ystyriaeth bellach i'r mater wedyn.

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru

Arweinydd y tŷ, hoffwn ddilyn lan ar yr ymateb wnaethoch chi rhoi i mi yr wythnos diwethaf wrth sôn am broblemau diogelwch a llif y drafnidiaeth ar draffordd yr M4 o amgylch Abertawe. Nawr, yn yr wythnos diwethaf yn unig, mae pum damwain arall wedi bod ar y rhan yma o'r M4, gyda phedwar unigolyn yn gorfod derbyn triniaeth yn yr ysbyty, ac un yn gorfod cael ei dorri allan o'i gar gan y gwasanaethau brys. Wythnos diwethaf, fe wnaethoch chi ymateb wrth ddweud bod yr Ysgrifennydd Cabinet yn edrych ar amrywiaeth o opsiynau a'i fod e'n mynd i ddiweddaru'r Siambr ar y mater. Yn dilyn y damweiniau cynyddol yma, mae'n amlwg bod angen gweithredu yn gynt. Felly, a allwch chi roi cadarnhad o bryd yn union y cawn ni gyfle i ddadlau'r mater yma yn y Siambr? Diolch yn fawr.

Photo of Julie James Julie James Labour 2:45, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Rwy'n rhannu pryder Dai Lloyd am y rhan honno o'r M4. Rwy'n gyrru yno'n aml iawn fy hun, ac mae'n amlwg bod problemau. Fel y dywedais yn y Siambr pan gododd y mater yr wythnos diwethaf—nid yw'n llai pwysig y tro hwn— byddaf yn gwneud yn siŵr bod Ysgrifennydd y Cabinet yn diweddaru'r Siambr. Yn anffodus nid oes gennyf ateb manwl, ond byddaf yn dweud wrtho pa mor argyfyngus yw'r sefyllfa.

Photo of Mohammad Asghar Mohammad Asghar Conservative 2:46, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Arweinydd y Tŷ, a gaf i ofyn am ddatganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd ar benderfyniad Llywodraeth Cymru i wrthod EMIS, y system glinigol sy'n darparu gofal iechyd integredig ac sy'n cael ei defnyddio gan hanner meddygfeydd Cymru? Mae pobl wedi dweud wrthyf i eu bod yn bryderus na fu unrhyw ymgynghori gyda'r meddygfeydd ac na roddwyd rheswm iddyn nhw dros y penderfyniad hwn, heblaw bod EMIS 'wedi methu â chyrraedd y safonau'. Dyna'r dyfyniad. Bydd gorfodi meddygfeydd i newid eu system glinigol yn tarfu mewn modd pur sylweddol ac yn ychwanegu at y pwysau aruthrol sydd eisoes arnyn nhw yng Nghymru. A gawn ni ddatganiad ynglŷn â'r mater hwn sy'n rhoi sylw i bryderon meddygfeydd yng Nghymru, os gwelwch yn dda?

Photo of Julie James Julie James Labour 2:47, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi am grybwyll hynny. Mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi rhoi sylw i hyn sawl gwaith eisoes yn y Siambr. Rwy'n siŵr, os oes gan yr Aelod agweddau penodol iawn yr hoffai eu trafod, gall wneud hynny yn unigol. Rwyf hefyd, gyda fy mhortffolio digidol, wedi cael sgwrs hir gydag ef ynglŷn â'r ffordd orau ymlaen gyda hyn mewn golwg, ac i ddweud y gwir byddaf yn mynd i gyfarfod yn ddiweddarach yr wythnos hon am hyn. Ond os oes gennych chi faterion penodol iawn, awgrymaf eich bod yn eu trafod yn unigol.

Photo of Julie Morgan Julie Morgan Labour

(Cyfieithwyd)

Roedd dau fater yr oedd arnaf eisiau holi arweinydd y tŷ yn eu cylch. Yn gyntaf oll, unwaith eto yr ymchwiliad cyhoeddus i waed halogedig, ac rwy'n credu bod y teuluoedd yr effeithiwyd arnyn nhw ac Aelodau eraill o'r gymuned yn croesawu penodiad Mr Ustus Langstaff. Rwy'n falch iawn bod Llywodraeth San Steffan wedi ymateb mewn difrif i alwadau y Gymdeithas Hemoffilia yng Nghymru ac i ni Aelodau ein bod yn cael ymchwiliad cyhoeddus llawn dan arweiniad uwch farnwr. Felly, mae hynny'n gynnydd mawr, ond, yn amlwg, cymerodd amser hir i wireddu hyn. Ond y cwestiwn nesaf, mewn gwirionedd, yw sut y caiff lleisiau pobl Cymru eu clywed yn ystod proses yr ymchwiliad hwn. Tybed a fyddai modd cael diweddariad ynglŷn ag unrhyw beth y gall y Llywodraeth ei wneud i sicrhau y bydd hyn yn digwydd.

A'r ail fater yw hwnnw ynghylch cyflwyno credyd cynhwysol a'r problemau y mae hyn yn mynd i'w achosi i denantiaid yn benodol. Dim ond yn ddiweddar y cefais ar ddeall y bydd y system newydd yn golygu y byddai modd gosod cyfradd talu ôl-ddyledion ar 20 y cant o gyfanswm lwfans personol yr hawlydd, heb unrhyw ymgynghori o gwbl gyda'r tenantiaid. Felly, tybed a fyddai'n bosib gwyntyllu hyn gyda'r Gweinidog dros dai i weld a allwn ni fynd i'r afael â'r mater penodol hwn.

Photo of Julie James Julie James Labour 2:48, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Ynglŷn â'r mater cyntaf, rwy'n credu ein bod ni i gyd yn croesawu'r cynnydd o ran yr ymchwiliad, a hoffwn i dalu teyrnged i Julie Morgan am ei hymgyrchu diflino yn y cyswllt hwn ar ran ei hetholwyr, ac mae pob un ohonom yn falch iawn bod uwch farnwr wedi ei benodi ac y bydd ymchwiliad. Mae Ysgrifennydd y Cabinet yn tynnu fy sylw i—. Mae'n fy atgoffa, mewn gwirionedd, am rywbeth y dylwn i ei wybod, sef ei fod yn gwneud datganiad am hyn yr wythnos yr ydym ni'n dychwelyd ar ôl y gwyliau hanner tymor, felly mae hynny ar fin digwydd.

O ran credyd cynhwysol, rwy'n credu bod sawl agwedd frawychus iawn ynghylch cyflwyno'r credyd cynhwysol. Ymwelais â chanolfan byd gwaith yn Abertawe ddydd Gwener diwethaf, ac roeddwn i'n wir wedi dychryn o glywed rhai o'r straeon. Felly, rwy'n credu ei bod yn fater ychydig bach yn ehangach. Rwy'n credu y byddwn yn trafod gyda chydweithwyr yn y Cabinet ynghylch cynnal dadl ar hynny, oherwydd rwy'n credu bod yna fater ehangach o lawer na'r mater tai yn unig, ond roedd yr Aelod yn iawn i gyfeirio at hynny.