Part of the debate – Senedd Cymru am 5:35 pm ar 13 Chwefror 2018.
Diolch, Llywydd. Fe wnaethom ni gyflwyno adroddiad ar y Bil hwn ar 2 Chwefror a gwneud 10 argymhelliad i'r Gweinidog. Yn rhan o'n hystyriaeth arferol, fe wnaethom ni ystyried y cydbwysedd rhwng yr hyn sydd ar wyneb y Bil a'r hyn sydd ar ôl i ymdrin ag ef drwy is-ddeddfwriaeth, ac roeddem yn fodlon â'r cydbwysedd. Yn benodol, roedd y pwyllgor yn dymuno cymeradwyo sut yr aeth Llywodraeth Cymru ati i roi sylw i'r mater o reolaeth llywodraeth leol. Mae'r pwyllgor hwn wedi bod o'r farn ers amser bod yn rhaid i'r cyhoedd wybod beth a ddisgwylir ohonyn nhw er mwyn i gyfraith fod yn effeithiol, ac mae'r modd yr aethpwyd i'r afael â'r mater hwn drwy ddeddfwriaeth sylfaenol yn hytrach na rheoliadau yn rhoi lefel dda o dryloywder, sydd i'w groesawu. Rydym ni'n gobeithio y bydd y Gweinidog a'i chyd-Aelodau yn defnyddio yn ymdrin â deddfwriaeth mewn modd tebyg yn y dyfodol.
Felly, gan droi yn awr at sylwadau penodol y pwyllgor ar y Bil: mae adrannau 6 ac 8 o'r Bil yn diwygio'r sail y gall Gweinidogion Cymru benodi swyddogion neu reolwr landlordiaid cymdeithasol cofrestredig er mwyn sicrhau cydymffurfio â gofyniad a osodir gan, neu o dan, ddeddf. Fel y'i drafftiwyd ar hyn o bryd, mae'n bosibl y gallai landlord cymdeithasol cofrestredig fod yn gweithredu'n ddigonol gyda swyddog neu reolwr penodedig yn dal i fod yn ei swydd. Felly rydym yn argymell gwella'r Bil i osod terfyn amser ar unrhyw benodiadau a wneir pan gydymffurfir â'r gofyniad perthnasol a hynny er boddhad Gweinidogion Cymru.
Mae Atodlen 2 i'r Bil yn nodi'r mân welliannau a'r gwelliannau canlyniadol y bydd angen eu gwneud i ddeddfwriaeth arall o ganlyniad i'r darpariaethau eraill a nodir yn y Bil hwn. Rydym yn croesawu ymrwymiad y Gweinidog i adolygu pob un o'r darpariaethau yn y Bil yn ymwneud â Deddf Diddymu'r Hawl i Brynu a Hawliau Cysylltiedig (Cymru) 2018 i sicrhau cysondeb â'r ddeddfwriaeth hon. Byddem yn disgwyl i'r Gweinidog gynnal yr adolygiad hwn ar y cyfle cyntaf. At ddibenion eglurder, rydym yn argymell hefyd diwygio Atodlen 2 y Bil fel bod union ddiffiniad 'hysbysu' yn cael ei fewnosod yn adran 63 o Ddeddf Tai 1996.
O ran y pwerau yn y Bil i wneud is-ddeddfwriaeth, fe wnaethom ni edrych yn ofalus ar adrannau 5 a 14. Mae'r adrannau hyn yn rhoi'r pŵer i Weinidogion Cymru gyhoeddi cyfarwyddiadau i landlordiaid cymdeithasol cofrestredig ynghylch yr agweddau technegol ac ymarferol ar unrhyw hysbysiadau a gyflwynir gan y landlordiaid cymdeithasol cofrestredig i Weinidogion Cymru ynghylch newidiadau cyfansoddiadol a strwythurol a gwarediadau tir penodol. Gan y byddai methu â chydymffurfio yn arwain at orfodi neu hysbysiad cosb posibl, rydym yn argymell y dylid cyflwyno unrhyw gyfarwyddyd o'r fath gerbron y Cynulliad Cenedlaethol o fewn 14 diwrnod ar ôl gwneud hynny. O ystyried pwysigrwydd y cyfarwyddiadau hyn, ac i hybu tryloywder, rydym yn credu y dylai hyn hefyd gynnwys datganiad ysgrifenedig i esbonio pwrpas y cyfarwyddiadau.
Bydd y Gweinidog yn ymwybodol bod y pwyllgor hwn yn cymryd diddordeb arbennig ym mhwerau Harri'r VIII, ac rydym yn monitro'r defnydd o'r darpariaethau hyn yn ofalus. Rydym ni felly yn croesawu adran 18(4) o'r Bil, sy'n nodi, pan fo rheoliadau yn gwella deddfwriaeth sylfaenol, y byddant yn ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol.
Hefyd, o ran adran 18, os yw'r rheoliadau, fel y nododd y Gweinidog yn ei thystiolaeth i ni, yn ymdrin â phwerau canlyniadol yn unig, credwn y dylid gwella geiriad adran 18(1) o'r Bil i ddarparu ar gyfer yr hyn sydd ei angen yn unig. Mae argymhellion 8 a 9 yn ein hadroddiad yn ceisio mynd i'r afael â'r pryder hwn a sicrhau bod y pwerau a ddarperir gan y darpariaethau yn adran 18 yn dod i ben pan ceir cadarnhad gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol bod landlordiaid cymdeithasol cofrestredig wedi'u hailddosbarthu yn gorfforaethau anariannol preifat.
Wrth ystyried Atodlen 1 i'r Bil, sy'n cyflwyno adran 7C newydd i Ddeddf Tai 1996 er mwyn ymdrin ag aelodaeth byrddau awdurdodau lleol, nid ydym yn gweld pam mae'n rhaid i landlord cymdeithasol cofrestredig aros deufis cyn cael gwared ar benodai o'i fwrdd ar ôl cael ei hysbysu pa rai y mae angen cael gwared arnynt. Credwn y gallai hyn achosi oedi diangen ac ansicrwydd; felly rydym ni'n argymell bod y Gweinidog yn diwygio adran 7C(3) o Atodlen 1 i'w fewnosod yn Neddf Tai 1996 i roi sylw i'r mater hwn.
Roeddem yn pryderu'n benodol am adran 13 o'r Bil, sy'n diddymu adran 81 o Ddeddf Tai 1988, sy'n berthnasol i Gymru a Lloegr. Yn ôl a wyddom ni, mae adran 81 o Ddeddf Tai 1988 yn dal i gynnwys cyfeiriadau at Loegr. Mae ein hadroddiad yn gwneud dau argymhelliad i'r Gweinidog er mwyn egluro bod adran 13 y Bil yn dod o fewn cymhwysedd deddfwriaethol, drwy nodi'n glir bod adran 81 o Ddeddf Tai 1988 dim ond yn cael ei diddymu pan fo hi'n gysylltiedig â Chymru.
I gloi, mae yna rai sylwadau yr hoffwn i eu gwneud ynghylch cydgrynhoi deddfwriaeth yn y maes hwn. Rydym ni'n cydnabod y cyfyngiadau amser ar gyfer cynhyrchu'r ddeddfwriaeth hon a'r angen clir i fodloni'r Swyddfa Ystadegau Gwladol. Fodd bynnag, ein rhagdybiaeth yw bod Llywodraeth Cymru yn gwybod am y mater perthnasol a oedd i'w drafod yn 2015. O gofio bod Llywodraeth y DU, yn gweithredu dros Loegr, wedi dod yn ymwybodol o'r mater hwn ar y pryd, amlygir hyn ym mhapur ymgynghori Llywodraeth Cymru ynglŷn â diwygio'r ffordd y caiff landlordiaid cymdeithasol cofrestredig eu rheoleiddio. Rydym ni wedi nodi hefyd y posibilrwydd y bydd estyniad posibl i'r rhanddirymiad gan Drysorlys Ei Mawrhydi, fel y cyfeiriwyd ato yn y dystiolaeth i is-bwyllgor y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol. Felly, rwy'n gwahodd y Gweinidog i egluro'n llawn y rhesymau dros gyflwyno Bil sy'n diwygio deddfwriaeth bresennol y DU, yn hytrach na deddfwriaeth sydd wedi'i chydgrynhoi ac sy'n annibynnol.