Part of the debate – Senedd Cymru am 5:41 pm ar 13 Chwefror 2018.
Byddwch chi'n cofio, Llywydd, i Carl Sargeant a minnau anghytuno'n aml ar yr hawl i brynu—ac, mae'n rhaid dweud, ar rai materion eraill yn ymwneud â thai hefyd—ond ar hyn, roeddem ni'n cytuno. Ac a gaf i groesawu ei fab, Jack, i'r Siambr y prynhawn yma? Roedd gennym ni ar yr ochr hon i'r Siambr feddwl mawr o'ch tad a pharch tuag ato. Roedd yn wrthwynebydd gwirioneddol deilwng a grymus. Mae'n debyg y dylwn i gynnig gair o ymddiheuriad i chi, oherwydd roedd fy mhum awr ar y ffonau—. Roedden nhw'n ffonau yn swyddfa ganolog y Torïaid, Llywydd, cyn i chi feddwl bod yn rhaid i chi fy anfon i at y pwyllgor safonau. Beth bynnag, ni chefais lawer o lwyddiant o fy mhum awr ar y ffonau yn annog pobl i bleidleisio dros eich gwrthwynebydd, er i mi ddarganfod bod etholwyr Llafur yn Alun a Glannau Dyfrdwy ymhlith y bobl fwyaf cwrtais yn yr etholaeth y cefais y fraint o sgwrsio â nhw erioed.
Er gwaethaf y ffaith fy mod i'n credu y bydd y Bil hwn yn cael cefnogaeth unfrydol yn y Cynulliad, ar hyn o bryd ac ar gyfnodau yn y dyfodol, roedd yna rai meysydd, rwy'n credu, pan fu'r pwyllgor yn ei ystyried, a achosodd rhywfaint o bryder ac y mae angen rhywfaint o waith neu addasu pellach. Ni wnaf ailadrodd y cyflwyniad medrus y mae Cadeirydd y Pwyllgor, David Rees, newydd ei wneud, ond gobeithio y bydd y Gweinidog yn gwrando ar yr hyn a ddywedwyd yn y ddadl hon ac yn myfyrio ar rai o'r amheuon yr ydych chi wedi cyfeirio atyn nhw mewn ymateb i'r adroddiad. Yn amlwg, rydym ni'n croesawu eich bod wedi dweud eich y byddwch yn gweithredu argymhellion mewn rhai meysydd.
Fel y mae'r memorandwm esboniadol i'r Bil hwn yn datgan, diben y ddeddfwriaeth hon yw, a dyfynnaf, yw
'i weithredu'r diwygiadau rheoleiddio, dileu rheolaethau llywodraeth ganolog a lleol gan ganiatáu i'r Swyddfa Ystadegau Gwladol adolygu dosbarthiad y landlordiaid cymdeithasol cofrestredig, y pennir ar hyn o bryd eu bod yn sefydliadau sector cyhoeddus at ddibenion cyfrifo.'
Er nad oes unrhyw amheuaeth ei bod hi er budd y cyhoedd, o ystyried y farn honno gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol, ein bod yn ymateb i'r pryderon, dylai pob un ohonom ni gydnabod bod y Bil hwn yn weithred sylweddol o ddadreoleiddio o fewn y sector ac, o ganlyniad, fel y nodwyd gennym ni yn yr is-bwyllgor, bydd angen rheoli risg yn ofalus a monitro'n effeithiol, fel bod buddiannau benthycwyr a thenantiaid, yn benodol, yn cael eu diogelu'n briodol. Rwy'n croesawu'n fawr yr hyn a ddywedodd David am graffu ar ôl deddfu, a gobeithiaf y bydd y Comisiwn yn cefnogi hynny hefyd. Gall fod yn bwysig i ni edrych eto ar y ffordd y mae hyn, pe bai'n dod yn Ddeddf, wedi'i weithredu yn ymarferol.
Rwyf yn credu bod angen i ni ddatgan, a dweud y gwir, mai'r Cynulliad Cenedlaethol yw'r ddeddfwrfa yma, a'r Swyddfa Ystadegau Gwladol—. Yn amlwg, mae eu barn nhw'n hollbwysig, ond rwyf braidd yn bryderus pan mae Llywodraeth Cymru yn dweud, 'A, mae'r Bil, fel y mae wedi'i gyflwyno ar hyn o bryd, eisoes wedi'i basio gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol yn addas at ei ddiben', a'r neges gudd, rwy'n meddwl, yw 'Gwae chi os byddwch yn ymyrryd â hynny'. Rwyf wedi bod yn eithaf siomedig, mewn gwirionedd, gyda'r trafodaethau rhwng y pwyllgor a'r Swyddfa Ystadegau Gwladol pan yr ydym wedi nodi meysydd lle'r ydym yn credu y gellid cryfhau'r Bil gan ofyn a fydden nhw'n rhoi barn ar rai o'r materion hyn ac maen nhw'n amharod i wneud hynny. Ond rwy'n credu bod angen iddyn nhw fyfyrio ar eu gweithdrefnau, a gallai unrhyw gyrff eraill yn y dyfodol sy'n rhyngweithio â deddfwrfeydd gadw hyn mewn cof, oherwydd mae'n rhaid inni fod yn hollol o ddifrif ynglŷn â'n deddfu, ac ni yw'r ddeddfwrfa yng Nghymru.
Wedi dweud hynny, mae'r materion y mae'r Swyddfa Ystadegau Gwladol yn eu codi, yn y bôn, yn rhai sy'n ymwneud ag arferion cyfrifyddu rhyngwladol, ac ni allwn ni eu hanwybyddu, ac rwy'n credu mai dyna'r brif farn. Ond rwyf yn credu y dylem ni edrych ar yr hyn y maen nhw wedi'i wneud yn Lloegr ac yn yr Alban a chymharu'r mesurau yno gyda'r hyn yr ydym ni'n ei gynnig. Ac, yn benodol, rwy'n ffafrio'r llais cryfach i denantiaid a fydd yn rhan annatod o ddeddfwriaeth yr Alban.
Nid wyf yn credu bod angen inni ddweud, fel y gwnânt yn yr Alban, y byddai angen i denantiaid gytuno i newidiadau cyfansoddiadol penodol, ond rwy'n credu y dylai ddweud ar wyneb y Bil y dylid ymgynghori â thenantiaid. Mae'n un peth i'r Gweinidog ddweud, 'Ie, wel, rydym ni'n mynd i ymdrin â hynny i gyd yn y rheoliadau', ond, Llywydd, beth sy'n fwy pwerus na rhoi datganiad o'r fath ar wyneb ein deddfwriaeth ac a chael pleidlais yn y Cynulliad hwn i wneud hynny? Hwn yw'r safon uchaf ac rwy'n annog y Gweinidog i fyfyrio ar hynny. Mae gennym ni, rwy'n credu, gyfle i wneud hynny, a'n dyletswydd ni yw ceisio gwella a chryfhau'r Bil ac, fel y dywedais i, yn benodol, yn gysylltiedig â thenantiaid.
Gwnaeth David y pwynt am y fframwaith rheoleiddiol yn fedrus iawn, rwy'n credu, ac mae hynny'n sicr yn rhywbeth y byddaf yn ceisio'i ddiwygio, os oes angen, os nad yw'r Llywodraeth yn cyflwyno ei gwelliannau ei hun i sicrhau bod methiant o dan y fframwaith yn cael ei ystyried yn fethiant i ddilyn gofynion deddf. Rwy'n credu bod hynny'n rhoi llawer iawn o sicrwydd.
Rwyf yn annog y Gweinidog i fod mor hyblyg â phosibl. Rwy'n credu ein bod wedi cyflawni rhywbeth y prynhawn yma gyda'i hymateb. Mae'n galonogol eich bod yn edrych ar y fframwaith, ac y bydd yn cael ei ddiweddaru. Ac, wrth gwrs, bydd yn gweithio gyda'r Bil hwn i ddarparu fframwaith rheoleiddio priodol, ond rwy'n dal i feddwl bod yna rai pethau yn yr ymwneud hwn y mae angen eu harchwilio yn ofalus iawn, iawn.
Wedi dweud hynny, rwy'n gweld nad oes amser ar ôl. Byddaf yn—