5. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg: Cyrhaeddiad Uchel — Cefnogi ein Dysgwyr Mwy Abl a Thalentog

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:42 pm ar 27 Chwefror 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 4:42, 27 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch ichi, Dirprwy Lywydd. Mae cynllun gweithredu'r Llywodraeth hon ar gyfer addysg, 'Cenhadaeth ein Cenedl', yn ein hymrwymo i system sy'n cyfuno tegwch â rhagoriaeth. Y gwerthoedd hyn sy'n sicrhau ein bod yn llwyddo ar ran yr holl ddisgyblion ac athrawon, cyflawni addysg gwasanaeth cyhoeddus cynhwysol ac arloesol. Gallwn fod yn haeddiannol falch o lwyddiant y grant datblygu disgyblion i godi dyheadau a sicrhau bod adnoddau ychwanegol i blant o'n cymunedau mwyaf difreintiedig, a'n Deddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a'r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018 newydd yn paratoi'r ffordd ar gyfer dull newydd o ysgogi gwelliant ar gyfer y grŵp sylweddol hwnnw o ddysgwyr. Fodd bynnag, mae system addysg sy'n wirioneddol deg a rhagorol yn sicrhau bod pob disgybl yn cael ei gefnogi i gyrraedd ei botensial, ac rwy'n glir iawn am yr argyhoeddiad hwn.

Felly, Dirprwy Lywydd, mae'n rhaid i ni ddilyn y dystiolaeth. Mae'n amlwg o PISA, adroddiadau blaenorol Estyn, ymchwil Ymddiriedolaeth Sutton a Choleg Prifysgol Llundain bod yn rhaid i Gymru wneud mwy i nodi, cefnogi ac ymestyn ein dysgwyr mwyaf abl. Fel yr wyf wedi'i ddweud yn flaenorol, ac a amlinellir yn 'Cenhadaeth ein Cenedl', rydym wedi ymrwymo i ddatblygu a chyflawni darpariaeth i fynd i'r afael â'r gwendid hwn yn ein system. Yn syml, mae system wirioneddol deg a rhagorol yn cefnogi ac yn ysbrydoli anghenion pob dysgwr. Mae fy natganiad heddiw yn gwneud mwy i atgyfnerthu ein hymrwymiad i system addysg deg, gyfartal, flaengar, sy'n gosod uchelgeisiau a dyheadau uchel i bawb. Nid ydym, fodd bynnag, yn dechrau o'r dechrau.

Bu gwelliannau, flwyddyn ar ôl blwyddyn, wrth i ddysgwyr bontio o'r ysgol gynradd i'r ysgol uwchradd, ac roedd perfformiad y llynedd ar y graddau uchaf yng nghyfnod allweddol 4 wedi aros yn sefydlog, er gwaethaf cyflwyno'r arholiadau newydd. Ar yr un pryd, cynyddodd gyfradd basio myfyrwyr safon uwch a gafodd radd A* ac A, ac mae rhwydwaith Seren yn mynd o nerth i nerth. Yn y sector addysg bellach, rydym ni wedi cyflwyno rhaglen genedlaethol i helpu ymarferwyr i gefnogi dysgwyr mwy abl a thalentog ac, yn ehangach, mae gwell penderfyniadau ynghylch dewis pynciau TGAU a mynediad cynnar eisoes wedi cael effaith. Yn y cyd-destun hwn, rwy'n dymuno cyflymu'r cynnydd ymhellach ar gyfer ein dysgwyr mwy abl, ni waeth o ba gefndir maen nhw'n dod. Heddiw, felly, rwy'n nodi egwyddorion craidd ar gyfer gweithredu a gwella'n barhaus: yn gyntaf, gwell prosesau nodi a chefnogi ar lefel ysgol, ranbarthol a chenedlaethol; yn ail, cyfleoedd a fydd yn ysbrydoli'r lefelau cyflawniad uchaf; ac yn drydydd, datblygu cronfa dystiolaeth gyfoethog i gefnogi buddsoddiad a gwaith pellach.

Ceir enghreifftiau o arfer arloesol yng Nghymru eisoes, ac rwy'n benderfynol o weld y rhain yn cael eu cyflwyno'n ehangach. Mewn gwirionedd, mae hwn yn faes sy'n dioddef oherwydd prinder cymharol o ymchwil ac arferion gorau rhyngwladol o safon uchel. Mae cyfle i Gymru arwain y ffordd drwy weithredu ac ymchwil. Felly, rwy'n neilltuo hyd at £3 miliwn i fod ar gael dros y ddwy flynedd nesaf. Fel cam cyntaf, bydd hyn yn cefnogi dull gweithredu cenedlaethol newydd ar gyfer nodi a chefnogi ein dysgwyr mwy abl. Byddwn yn sefydlu diffiniad newydd, a fydd yn hwyluso proses adnabod y dysgwyr hynny'n gynnar, ynghyd â chanllawiau cynhwysfawr newydd. Bydd camau herio a chefnogi trwy awdurdodau lleol, consortia, rhwydweithiau cenedlaethol o ragoriaeth ac Estyn yn helpu ysgolion i ddatblygu'r gwaith hwn.

Mae parhau i annog diwylliant sy'n cydnabod ac yn cefnogi dyheadau uchel ar gyfer yr holl ddysgwr, athrawon ac ysgolion yn hollbwysig i ddarparu system addysg sy'n destun balchder cenedlaethol a hyder y cyhoedd. Dirprwy Lywydd, mae'n rhaid i ni ddarparu profiadau cyfoethog sy'n ehangu gorwelion a chwilfrydedd deallusol pob dysgwr. Mae hyn yn sylfaenol i'n diwygiadau i'r cwricwlwm.

Heddiw, rwy'n cyhoeddi y bydd rhwydwaith Seren yn cael ei ehangu. Mae eisoes yn gwneud cyfraniad cadarnhaol iawn i godi dyheadau, rhoi hwb i hyder ac annog myfyrwyr ôl-16 i fod yn uchelgeisiol. Gofynnodd y gwerthusiad diweddar i ni ystyried ehangu ei gwmpas, ac rwy'n cytuno â'r argymhelliad hwnnw. Felly, o fis Medi ymlaen, byddwn yn treialu dull o weithredu sy'n ymwneud â dysgwyr iau, cyn TGAU. Drwy weithio ar draws y canolfannau rhanbarthol, bydd yn cysylltu dysgwyr tebyg o wahanol ysgolion a chymunedau, ac yn darparu mynediad at arweinwyr ac arbenigwyr o amrywiaeth o ddisgyblaethau. Bydd ein myfyrwyr disgleiriaf yn elwa ar gyfleoedd dysgu a fydd yn dyfnhau eu sgiliau a'u gwybodaeth, ac mae rhwydwaith Seren mewn sefyllfa dda i rannu a datblygu arfer effeithiol yn hyn o beth. I eraill, yr hyn sy'n allweddol yw ehangu gorwelion a chodi dyhead, helpu pobl ifanc i ddeall i le y gall gwaith caled eu harwain o ran astudiaethau yn y dyfodol a gyrfaoedd wrth fynd ymlaen. Byddwn yn adeiladu ar gysylltiadau presennol y Seren â phrifysgolion blaenllaw byd-eang, a byddaf yn gwneud cyhoeddiad arall ar eu cyfranogiad yn y dyfodol agos.

Yn olaf, a rhan annatod o egwyddorion system hunan-wella, mae'n rhaid inni annog archwilio ac arloesi. Fel y soniais yn gynharach, trwy ddarparu'r pwyslais hwn, gallwn fod yn arloeswr ym maes addysgeg, a pholisi ac ymchwil yn y maes hwn. Bydd y buddsoddiad rwy'n ei gyhoeddi heddiw yn cynnwys arian i feithrin gallu i gasglu tystiolaeth o'n dull, i gefnogi ein gwaith datblygu polisi ein hunain ac i gael ein cydnabod yn arloeswr rhyngwladol yn y maes hwn.

I gloi, Dirprwy Lywydd, nid yw'r datganiad heddiw dim ond yn fater o gefnogi ychydig o ddysgwyr a ddewisir. Dim o gwbl. Mae iddo fuddion pellgyrhaeddol i'r system ac yn gymdeithasol. Y dysgwyr hyn, o bob cefndir, a all fod, ac a fydd, y gweision cyhoeddus, yr entrepreneuriaid, yr athrawon a'r gwyddonwyr a fydd yn ysgogi ffyniant a llwyddiant Cymru yn y dyfodol. Mae cael pethau'n iawn ar gyfer y dysgwyr hyn, a'r rhai sydd â'r potensial i fod y dysgwyr hyn, yn golygu gwneud pethau'n iawn i bawb. Mae'n brawf gwirioneddol o'n hegwyddorion o baru tegwch â rhagoriaeth, ac rwy'n credu bod y dull cynhwysfawr a'r buddsoddiad hwn yn sicrhau y gallwn wynebu'r prawf hwnnw â sicrwydd, a chodi safonau a dyheadau i bawb yn ein system. Diolch.