Part of the debate – Senedd Cymru am 5:40 pm ar 27 Chwefror 2018.
Diolch, Dirprwy Lywydd. A gaf i groesawu'r datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet? Yn amlwg, o safbwynt iechyd y cyhoedd, mae'n hollbwysig i fynd i'r afael â'r agenda hon. Mae'n hollbwysig i fynd i'r afael â'r agenda gordewdra sy'n rhan annatod o deithio llesol ac annog yr agenda ffitrwydd corfforol gyfan yn gyffredinol, oherwydd mae'r holl ystadegau'n dangos, o safbwynt meddygol, os ydych chi'n ffit yn gorfforol fel unigolyn, fel yr wyf i wedi ei ddweud yn y Siambr hon o'r blaen, mae eich pwysedd gwaed 30 y cant yn is nag os nad ydych chi'n ffit yn gorfforol, mae'r siwgr yn eich gwaed 30 y cant yn is nag os nad ydych chi'n ffit yn gorfforol, ac mae eich colesterol hefyd 30 y cant yn is nag os nad ydych chi'n ffit yn gorfforol. Nawr, pe byddem ni wedi dyfeisio tabled neu gyffur a fyddai'n cael yr effaith sylweddol honno ar y mynegeion hynny—oherwydd dydym ni ddim wedi llwyddo i wneud hynny hyd yn hyn—byddai'n gyffur cwbl drawsnewidiol, a byddai galw mawr ar NICE i'w gymeradwyo yfory. Nid oes cyffur o'r fath yn bodoli, ond mae ffitrwydd corfforol yn bodoli. Felly, byddwn i'n awgrymu, wrth i chi chwilio am rywfaint o arian ychwanegol, y byddai ymgynghori'n agos ag Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd o fudd oherwydd rydym ni'n sôn am agenda enfawr yn y fan yma, y mae angen mynd i'r afael â hi, yn amlwg.
Felly, rwy'n croesawu eich datganiad, ac yn amlwg rwy'n croesawu gweledigaeth y ddeddfwriaeth teithio llesol y mae'r datganiad hwn heddiw ar fapiau rhwydwaith teithio llesol integredig yn rhan annatod ohoni. Ond, yn amlwg, mae'r weledigaeth teithio llesol hon yn mynnu newid sylweddol mewn ymddygiad, fel yr ydych chi eisoes wedi cyfeirio ato, Ysgrifennydd y Cabinet, ac yn amlwg, mae'r newid sylweddol hwnnw mewn ymddygiad yn her i bawb ohonom ni, yn bersonol, yn ogystal â bod yn her i'r Llywodraeth, yn genedlaethol ac yn lleol. Oherwydd mae ofn gwirioneddol a dealladwy o'r traffig ar y ffyrdd—ofn y perygl o geir a lorïau—a phroblem wirioneddol o ran damweiniau, yn enwedig yn ymwneud â beicwyr. I dawelu'r ofn hwnnw, mae angen, rwy'n credu, hanes o wario ar ddiogelwch a chadw beicwyr a cherddwyr yn ddiogel fel y gallwn brofi i bobl eu bod yn ddiogel, a'u cadw ar wahân oddi wrth ceir a lorïau. Nawr, ni all hynny ddigwydd dros nos, rwy'n sylweddoli hynny, ond dyna'r syniad. Mae angen i'r syniadau hynny fod yn drawsnewidiol, gymaint ag y mae angen i'n meddyliau ar newid ymddygiad fod yn drawsnewidiol, ac mae angen i'r gwariant, byddwn yn dadlau, fod yn drawsnewidiol hefyd.
Nawr, yn amlwg, rydych chi wedi sôn am eich bwriad i gynyddu'r cyllid, sydd i'w groesawu'n fawr, ond fel y gwyddom, mae gwariant fesul pen ar deithio llesol oddeutu £5 y pen y flwyddyn yng Nghymru. Mae Llywodraeth yr Alban yn gwario £16 y pen y flwyddyn. Mae byd delfrydol beicio'r Iseldiroedd a Denmarc yn gwario oddeutu £30 y pen y flwyddyn. Felly, nid wyf yn dweud y dylem ni neidio i hynny yfory, ond dyna'r newid trawsnewidiol yr ydym ni'n chwilio amdano. Yn ôl pob tebyg, fe wnaeth heriau gwariant lywio'r awdurdodau lleol sydd wedi ymateb yn eu mapiau rhwydwaith integredig ac, yn amlwg, fel yr ydych wedi cyfeirio ato, nid yw pob un ohonyn nhw wedi cael eu cymeradwyo gennych, ond mae awdurdodau lleol yn amlwg, fel pawb arall yn yr oes hon o gyni, o dan bwysau ariannol aruthrol.
Felly, yn y bôn, a wnewch chi roi manylion faint o arian ychwanegol y byddwch chi'n chwilio amdano, neu y gellir ei ddarparu ar gyfer deddfwriaeth teithio llesol fel y gallwn ni, mewn gwirionedd, weld y trawsnewid sydd angen digwydd? Diolch yn fawr.