Part of the debate – Senedd Cymru am 5:49 pm ar 27 Chwefror 2018.
Mae'n dda gwybod bod gennych chi'r holl gynlluniau hyn gan awdurdodau lleol erbyn hyn, ond rwy'n gobeithio ein bod ni nawr yn mynd i weld camau gweithredu yn cael eu cymryd, a hynny'n yn fuan iawn. Fel y dywedodd Dai Lloyd eisoes, mae budd iechyd cyhoeddus enfawr o hyn ac mae'n rhaid inni gymryd sylw o bobl fel yr Athro Syr David King, y cyn-brif gynghorydd gwyddonol i Lywodraeth y DU, sy'n rhybuddio bod llygredd aer yn fwy niweidiol i blant mewn ceir na'r rhai hynny sy'n cerdded ar y stryd. Mae hon yn neges y mae'n rhaid inni rywsut ei chyfleu i rieni—eu bod mewn gwirionedd yn rhoi eu plant mewn mwy o berygl drwy fynd â nhw i'r ysgol yn y car nag y byddent pe byddent yn cerdded gyda nhw neu yn eu hannog i gerdded ar eu pennau eu hunain neu gyda'u ffrindiau.
Yn fy amser i, roeddwn i'n gorfod aros rownd y gornel i godi fy mhlant o'r ysgol uwchradd, os oedd yn rhaid i mi eu casglu nhw i fynd â nhw i rywle ar ôl yr ysgol, oherwydd doedd hi ddim yn 'cŵl' i gael eich gweld gyda'ch rhieni. Ar ba bwynt yr ydym ni'n mynd i roi'r gorau i fynd â'n plant i'r ysgol? A fyddwn ni'n mynd â nhw i'w gwaith? Rywsut, rydym ni'n babïo pobl ifanc—gallen nhw fod yn gweithredu'n annibynnol ac yn penderfynu pa lwybr y maen nhw'n mynd i'w gymryd i fynd adref a gyda phwy y maen nhw'n mynd i gerdded adref ac ati. Felly, mewn gwirionedd, mae'n rhaid i ni bwysleisio'r pwynt hwn: mae naw i 12 gwaith yn uwch—lefel y llygredd y tu mewn i'r car na'r llygredd y tu allan iddo. Mewn lle fel Caerdydd, mae hynny'n sylweddol iawn oherwydd bod gan Gaerdydd lefelau mor uchel o lygredd aer. Rydym ni'n gwybod bod Llywodraeth Cymru wedi cyfaddef bod ein cynlluniau presennol ar gyfer datrys y broblem hon yn anghyfreithlon. Tybed pa ystyriaeth yr ydych chi wedi'i rhoi i weithredu parth aer glân yng Nghaerdydd, oherwydd mae gwir angen inni symud ymlaen yn gyflym.
Rwyf yn ymddiddori'n fawr yn y ffaith bod y Sefydliad Cenedlaethol dros Ragoriaeth mewn Iechyd a Gofal yn dweud bod llwybrau beicio oddi ar y ffordd yn werth da iawn am arian a bod pob £1 sy'n cael ei buddsoddi yn rhoi £14 mewn buddion. Mae buddsoddi mewn seilwaith cerdded yn rhoi £37 am bob £1 a fuddsoddwyd—sydd, heb amheuaeth, yn cyfeirio'n ôl at rai o'r ystadegau y mae Dr Dai Lloyd wedi eu rhoi inni.
Os ydych chi'n chwilio am arian ar gyfer gweithredu'r cynlluniau rhagorol hyn, tybed a fyddech chi efallai'n ystyried yr arian ychwanegol y gellid ei godi drwy roi ardoll ar barcio ceir yng nghanol y ddinas, oherwydd yng Nghaerdydd yn unig rwyf wedi amcangyfrif y gallai ardoll 100 y cant ar y ffi am ddwy awr ar yr holl barcio yng nghanol y ddinas godi £1 biliwn. Gallech chi gyflwyno llawer iawn o lwybrau cerdded a beicio gydag arian o'r fath. Felly, byddai gennyf ddiddordeb mewn gwybod pa ystyriaeth yr ydych chi wedi'i rhoi i'r math hwn o beth, oherwydd mae gennym ni'r ffyrdd eisoes—nid oes angen inni adeiladu mwy o ffyrdd, ond mae angen inni eu defnyddio at ddibenion gwahanol. Mae angen inni ddefnyddio llwybrau penodol ar gyfer cerdded a beicio.
Yn olaf, tybed a allech chi ddweud wrthym ni, ar gyfer y cyflwyniadau hynny nad oeddent yn bodloni eich disgwyliadau, y gwnaethoch chi benderfynu eu cymeradwyo beth bynnag gydag argymhellion ar gyfer mynd i'r afael â gwendidau, pa gamau y byddwch chi'n eu cymryd i sicrhau yr ymdrinnir â'r gwendidau hynny.