Part of the debate – Senedd Cymru am 6:42 pm ar 27 Chwefror 2018.
Fe hoffwn i gyflwyno persbectif gwahanol ar hyn. Rwy'n cydnabod yn llwyr lwyddiant Llywodraeth Cymru o ran cyflawni ei hamcanion ailgylchu, ond credaf y dylem gydnabod bod y budd i'r blaned o'r hyn a wnawn yng Nghymru yn amlwg yn mynd i fod yn fach iawn, iawn. Mae mwy na hanner y plastig gwastraff sy'n llifo i mewn i'r cefnforoedd yn dod o bum gwlad yn unig: Tsieina, Indonesia, y Philippines, Fietnam a Sri Lanca. Yn wir, yr unig wlad orllewinol ddiwydiannol ar y rhestr o'r 20 uchaf o lygrwyr plastig yw'r Unol Daleithiau, sy'n rhif 20 ar y rhestr honno. Nid ydym yn camreoli ein gwastraff a gesglir yn yr Unol Daleithiau neu Ewrop. Wrth gwrs, mae rhywfaint o sbwriel sy'n cael ei waredu. Nid oes neb yn mynd i fod o blaid hynny; nid oes neb yn mynd i fod o blaid gwastraff, ond rwy'n meddwl bod yn rhaid i ni gydnabod lle mae ffynhonnell y broblem, os ydym yn mynd i ymdrin â hi'n effeithiol. Mae Tsieina yn gyfrifol am 2.4 miliwn tunnell o blastig sy'n gwneud ei ffordd i'r môr bob blwyddyn. Dyna 28 y cant o gyfanswm y byd. Mae'r Unol Daleithiau mewn cymhariaeth yn gyfrifol am 77,000 tunnell, sydd yn llai nag 1 y cant. Nid oes neb yn amddiffyn yr 1 y cant hwnnw hyd yn oed ond os ydym yn mynd i gael effaith sylweddol ar lygredd plastig moroedd—clywais y Gweinidog yn cyfeirio at effaith y rhaglen Blue Planet II, a chefnogaf hynny'n llwyr—mae'n rhaid i ni ddelio â'r broblem wrth ei gwraidd. Mae naw deg pump y cant o blastig sy'n llygru cefnforoedd y byd yn arllwys o 10 afon yn unig. Mae wyth ohonynt yn Asia, ac mae dwy ohonynt yn Affrica. Nid yw'n broblem Ewropeaidd, yn llai fyth o broblem Prydain. Felly, rhaid inni roi mwy o bwysau neu ddarparu cymhellion ar gyfer y gwledydd hynny sy'n sylweddol gyfrifol am y broblem hon. Er bod yr hyn a wnawn yn y wlad hon yn deilwng iawn ac yn werth chweil, heb amheuaeth, nid yw'n mynd i wneud y gwahaniaeth lleiaf i'r problemau gwirioneddol sy'n bodoli. Rwy'n sicr yn cymeradwyo gwahardd pelenni plastig, er enghraifft, sy'n peri problemau sylweddol gyda physgod, a gwyddom os nad ymdrinnir â'r broblem mewn ffordd ystyrlon, bydd pethau'n mynd yn waeth. Erbyn 2050, mae faint o blastig sydd yn y môr yn mynd i bwyso mwy, mae'n debyg, na chyfanswm pwysau'r holl bysgod yn y môr, ac nid oes neb eisiau gweld hynny. Felly, nid wyf yn gwybod beth y gall Llywodraeth Cymru ei wneud i helpu Llywodraeth y DU roi mwy o bwysau ar y gwledydd hynny sy'n gyfrifol am y rhan fwyaf o'r math hwn o lygredd, ond byddai unrhyw beth y gallai Llywodraeth Cymru ei wneud, rwy'n siŵr, efallai, hyd yn oed yn fwy buddiol na'r gwaith da a wneir yn agosach i gartref.