Part of the debate – Senedd Cymru am 6:38 pm ar 27 Chwefror 2018.
I ddechrau, o ran adroddiad cyfrifoldeb estynedig y cynhyrchydd—ac rwy'n cytuno â chi ein bod ni'n falch ein bod wedi arwain y ffordd a'n bod yn gallu arloesi yng Nghymru, ac rydym yn awyddus i barhau i wneud hynny. O ran pryd y mae'r adroddiad i fod ar gael, mae i fod i gyrraedd yr wythnos hon. Pan fydd hwnnw ar gael byddwn yn asesu hyn ac yn datblygu argymhellion, lle y bo'n briodol. Felly, gobeithiaf allu dod yn ôl yn y dyfodol agos iawn gyda rhai dyddiadau ynglŷn â hynny.
Os af yn syth i edrych ar y cynllun dychwelyd blaendal, y cwestiwn i Gymru ynglŷn â sut yr ydym yn gweithio gyda'r hyn sydd gennym ar hyn o bryd, rydych yn llygad eich lle: sut allwn ni wneud iddo gyd-fynd â sut yr ydym yn gweithio yma yng Nghymru? Ac mae'n rhywbeth y mae angen inni roi ystyriaeth ofalus iddo, a gwn fod hyn yn rhywbeth yr ydych chi'n frwdfrydig iawn yn ei gylch oherwydd y cytundeb, ac rwy'n siŵr unwaith y bydd gennym rywbeth o'r astudiaeth yna gobeithio gallwn gwrdd ac wedyn mynd â hynny ymhellach ynglŷn â beth yw'r camau nesaf. Ond yn sicr mae angen inni edrych ar sut y mae'n cyd-fynd o fewn yr hyn a wnawn yma. Hefyd, credaf, yn gysylltiedig â'r hyn a ddywedasoch am Tsieina—nad ydym eisiau allforio ein cynhyrchion ailgylchadwy i fannau eraill yn y byd—credaf mai un o'r ffyrdd gorau o wneud hynny yw edrych ar sut yr ydym yn ailgylchu'n gwell, ond gan edrych hefyd ar sicrhau bod gennym y seilwaith yma i ailgylchu ac ailddefnyddio'r cynhyrchion hynny yng Nghymru. Rwyf wedi gweld rhai enghreifftiau arloesol diweddar pan mae plastigion wedi cael eu hailgylchu i'w defnyddio fel rhan o ffyrdd tarmac yn ogystal. Felly, mae yna lawer o syniadau arloesol, a chredaf mai'r allwedd yw bod yn agored i hynny ond, mewn gwirionedd, ar yr un pryd, gwneud yn siŵr ein bod yn troi, fel yr ydych wedi dweud, ein dyheadau—. Yr oeddwn yn mynd i ddweud 'yn weithredu concrid'; mae'n debyg nad dyna yw'r ymadrodd cywir felly.
O ran y cyllid ar gyfer awdurdodau lleol o ran y ffyrdd y maent yn ailgylchu, rwy'n gyfarwydd iawn â'r gwahaniaeth mewn arfer o ran Caerdydd a fy nghyngor fy hun yn sir y Fflint hefyd, wedi bod mewn dau le o fewn yr wythnos. Mae gan Lywodraeth Cymru, fel y gwyddoch, lasbrint casgliadau, sy'n argymell pethau, ond gall awdurdodau lleol, fel cyrff sofran, wneud eu penderfyniadau eu hunain, ond, yn amlwg, drwy ein glasbrint casgliadau a'r cymorth y gallwn ei roi drwy'r rhaglen newid cydweithredol, gobeithio y gallwn ni gefnogi a gweithio gyda chynghorau i wella eu heffeithlonrwydd o ran ailgylchu a hefyd o ran, mewn gwirionedd, buddsoddi-i-arbed gyda'r cynghorau yn ogystal.
Credaf mai'r peth arall sy'n gysylltiedig â hyn yw sut y gallwn ni ddatblygu addysg bellach ynglŷn ag ymgyrchoedd newid ymddygiad, oherwydd rydym wedi gweld, i gyrraedd y lefelau yr ydym wedi'u cyrraedd, newid diwylliannol sylweddol o ran agweddau i ailgylchu ac mae'n rhywbeth awtomatig y mae pobl yn ei wneud yn awr, ond credaf fod cryn lefel o ddryswch yn dal i fod, a gallwn weld hynny pan ymwelais â safleoedd penodol a gallwch weld rhai o'r pethau y mae pobl yn eu rhoi i mewn, hyd yn oed mewn casgliadau ailgylchu wedi'u gwahanu— felly, pwysigrwydd ymgyrchoedd ymddygiadol pellach i siarad am ba blastigion, ar hyn o bryd, y gellir eu hailgylchu, beth gaiff fynd yn eich bagiau neu fag ailgylchu, beth bynnag fydd yr achos.
Yn olaf, y dreth blastigion: nid wyf yn synnu i glywed eich bod chi wedi'ch siomi gan benderfyniad yr Ysgrifennydd Cyllid ac rwy'n cydnabod y diddordeb sylweddol a'r gefnogaeth ar gyfer treth. Fe'i gwelais fy hun ar-lein ac mewn gohebiaeth yn ogystal, ond sylweddolaf gymhlethdod datblygu treth effeithiol yn y maes hwn. Rydym wedi cael trafodaethau adeiladol gyda Llywodraeth y DU ar lefel weinidogol a swyddogol ar yr angen i fynd i'r afael â mater treth ar waredu, gan gynnwys trethiant, ac ar y sail hon—. Rydym yn glir bod gennym arbenigedd y gallwn ei rannu, drwy fod ar flaen y gad mewn arwain ar yr agenda wastraff ac mae gennym lawer i'w gynnig o ran yr hyn yr ydym wedi'i wneud a'n gallu ymchwil. Felly, ar y sail honno mae Ysgrifennydd y Cabinet dros gyllid a minnau wedi cytuno y dylai Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru weithio gyda'i gilydd ar y cam cynnar hwn a'n bod yn cyfrannu at y dadansoddiad o ganfyddiadau yn dilyn yr alwad am dystiolaeth. Mae fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros gyllid wedi cytuno i gyfarfod Ysgrifennydd y Trysorlys unwaith eto i drafod cynnydd ac i gyfrannu safbwyntiau Cymru ar ddatblygu dewisiadau polisi ar ffyrdd posibl ymlaen er mwyn adlewyrchu anghenion Cymru. Ond, fel y dywedais yn y datganiad, rydym hefyd yn parhau i ystyried posibiliadau ar gyfer y dreth blastig tafladwy annibynnol ar gyfer Cymru yn ogystal.