Part of the debate – Senedd Cymru am 4:30 pm ar 28 Chwefror 2018.
Mae hynny'n wir. Ac wrth gwrs, gwaith y Cynulliad Cenedlaethol hwn yw dwyn ein Llywodraeth i gyfrif, ac mae hynny'n golygu pob rhan o'r Llywodraeth, nid y rhannau gwleidyddol yn unig, ond y rhannau gweithredol yn wir—y swyddogion sydd y tu ôl i'r gwleidyddion y dadleuwn â hwy yma yn Siambr y Cynulliad Cenedlaethol. Rhaid imi ddweud, rwy'n credu ei bod yn anghwrtais iawn fod yr Ysgrifennydd Parhaol wedi gwneud datganiadau ar ganlyniad ei hymchwiliad, ei gwaith, ei hymchwiliad i'r datgelu hwn heb ganiatâd, heb gyflwyno datganiad ffurfiol i'r Cynulliad Cenedlaethol mewn gwirionedd, i Aelodau'r Cynulliad. Bu'n rhaid i ni ddarllen am ganlyniad hyn mewn adroddiadau yn y wasg.
Nawr, mae'n ddrwg gennyf, ond nid wyf yn meddwl bod hynny'n dderbyniol, ac rwy'n credu bod angen inni ddeall yn well, ac rwy'n credu bod angen iddi fod ar gael i siarad ag Aelodau'r Cynulliad, boed yn breifat neu mewn pwyllgor Cynulliad o ryw fath, er mwyn rhoi cyfrif am y ffordd y cynhaliodd yr ymchwiliad. Credaf y byddai hynny'n ddefnyddiol. Gadewch inni wynebu'r gwir, mae dogfennau preifat yn cael eu rhannu â ni, fel Aelodau'r Cynulliad, yn rheolaidd yn sgil ein gwaith pwyllgor a pethau eraill a wnawn. Dylai fod yn berffaith resymol inni gael yr Ysgrifennydd Parhaol i ymddangos gerbron panel o Aelodau'r Cynulliad yn fy marn i, boed yn bwyllgor safonau, neu bwy bynnag, nid wyf yn gwybod, ond mae angen inni fynd at wraidd yr hyn a ddigwyddodd, mae angen i ni ddeall sut y cyrhaeddodd y wybodaeth hon y cyhoedd cyn i'r bobl a oedd yn cael eu diswyddo o'r Cabinet wybod am y peth mewn gwirionedd.
Felly, mae'n anghwrteisi o'r mwyaf tuag at y Cynulliad hwn nad ydym yn cael gweld copi o'r adroddiad wedi ei olygu. Mae adroddiadau wedi eu golygu yn cael eu cyhoeddi gan y sector cyhoeddus drwy'r amser ar faterion dadleuol iawn, gan gynnwys pethau megis Tawel Fan yn ngogledd Cymru, lle y rhannwyd manylion cleifion—wedi eu golygu heb enwau. A chredaf fod angen i gopi o'r adroddiad hwn fod ar gael i'r cyhoedd hefyd.