Fodd bynnag, mae angen dweud nad yw'r duedd hon yn gyfyngedig i ran orllewinol y wlad, neu hyd yn oed i gymunedau Cymraeg eu hiaith, er ei fod yn fwyaf amlwg yn y cymunedau hynny. Os meddyliwn am Gaerdydd, er enghraifft, cafwyd mewnlif o 12 y cant net o bobl ifanc i Gaerdydd, ond fel rwy'n dweud, yng Ngheredigion, rydym wedi gweld all-lif o bron 20 y cant. Mae rhywbeth yn gyrru hyn, ac nid economeg yn unig. Mae diwylliant yn gwneud hynny hefyd, ac addysg. Bydd angen mynd i'r afael â'r rhain i gyd os ydym yn mynd i gryfhau ein cymunedau a rôl pobl ifanc yn ein cymunedau.

Felly, mae angen dull o weithredu ar gyfer Cymru gyfan, ac yn y ddadl hon byddaf yn nodi—neu'n fwy penodol, bydd rhai o fy nghyd-Aelodau yn nodi—rhai syniadau penodol yng nghysyniad 'Arfor' a chysyniad rhai o'r polisïau eraill sydd gennym i wrthdroi'r duedd hon sy'n peri pryder. Gallai rhai o'r rheini gynnwys gwell cymorth i fusnesau newydd, oherwydd, yn amlwg, mae pobl ifanc a allai fod yn gadael eu cymunedau yn meddu ar ymagwedd entrepreneuraidd. Maent yn gadael rhywbeth sy'n eithaf diogel a chyfarwydd iddynt, yn mynd i rywle arall, a gellid defnyddio'r un math o ysbryd yn eu cymunedau eu hunain, efallai ym maes seilwaith digidol neu drafnidiaeth—rhywbeth sy'n rhoi cyfle iddynt aros o leiaf yng nghyffiniau eu hardal ond gan ddefnyddio eu diddordeb entrepreneuraidd neu ddiwylliannol mewn cyfleoedd ehangach.

Yr ail elfen o hyn yw naill ai gwella neu adleoli rhai sefydliadau cenedlaethol i ardaloedd yng Nghymru sydd angen mwy o gyfleoedd swyddi—mae Siân Gwenllian wedi ymladd yn galed iawn i gadw swyddi Llywodraeth Cymru yng Nghaernarfon, er enghraifft—mae hyn yn rhan o pam y gwnawn hyn; dull rhanbarthol newydd i gadw pobl ifanc mewn ardaloedd o dan bwysau arbennig o ran allfudo, dyna yw cysyniad 'Arfor', y buom yn negodi adnoddau ar ei gyfer, ac sydd wedi cynyddu rwy'n credu, wrth i'r awdurdodau lleol yn yr ardaloedd hynny weld y posibilrwydd o weithio gyda'i gilydd ar hyd yr arfordir gorllewinol i wella eu cymunedau; ac yn benodol, i ymateb yn gadarnhaol i argymhelliad adolygiad Diamond i gymell myfyrwyr sy'n astudio mewn mannau eraill i ddychwelyd i Gymru ar ôl graddio.

Yn amlwg, mae'r gymuned ffermio a chymunedau gwledig hefyd yn rhan bwysig o hyn, Lywydd. Yn ddiweddar rydym wedi sicrhau £6 miliwn fel rhan o'n cytundeb cyllidebol gyda Llywodraeth Cymru ar gyfer cynllun grant ffermwyr ifanc, ac rwy'n falch o weld bod hwnnw bellach wedi'i gyhoeddi gan Lywodraeth Cymru, ac mae'r cyhoeddusrwydd yn dechrau llifo. Ond mae angen inni adeiladu ar hynny, er enghraifft, i fynd i'r afael â'r diffyg cyfleusterau bancio mewn llawer o gymunedau gwledig, er mwyn gwella gallu pobl i gael benthyciadau banc i'w galluogi i gymryd rhan mewn cynlluniau fel hyn, ac i ddenu newydd-ddyfodiaid i ddiwydiant hollbwysig, lle nad oes ond 3 y cant o ffermwyr o dan 35 oed.

Hefyd byddwn yn edrych ar iechyd ac addysg yn yr adroddiadau hyn, ac nid wyf eisiau ailadrodd yr hyn a allai fod yn areithiau Rhun ap Iorwerth a Llyr Gruffydd, ond rydym yn gwybod o'n gwaith ymchwil mai gennym ni yma yng Nghymru y mae'r ganran isaf o raddedigion a hyfforddwyd yn y wlad hon mewn sgiliau meddygol. Rydym hefyd yn gwybod ein bod, i bob pwrpas, yn ariannu allfudiad ein myfyrwyr gorau o Gymru gydag arian ein polisi cyhoeddus ein hunain. Mae rhesymau da dros hynny, ond ceir rhesymau da yn ogystal dros fynd yn ôl at adolygiad Diamond a nodwedd ganolog maniffesto Plaid Cymru, sy'n ymwneud â denu graddedigion yn ôl i Gymru a gweld y sgiliau a roddwyd iddynt drwy fuddsoddi arian Llywodraeth Cymru yn dod yn ôl i economi Cymru, yn ôl drwy ddatblygu syniadau ein hunain.

Rwy'n edrych ymlaen yn fawr at y ddadl hon oherwydd rwy'n gobeithio y bydd yn ddadl a gaiff ei chymryd yn yr ysbryd y'i bwriadwyd, sef bod gennym argyfwng parhaus mewn perthynas â chyfleoedd i bobl ifanc, i bob pwrpas, mewn llawer o rannau o Gymru ac mae angen inni roi sylw i hynny. Byddaf yn ymdrin â'r gwelliannau pan ddown at ddiwedd y ddadl. Byddaf yn parchu barn pobl, ac i egluro'r gwelliannau hynny i ni mewn un neu ddau o achosion, ond yn sicr, rydym yn gobeithio gallu rhoi rhai syniadau cadarnhaol i'r Cynulliad dros yr awr nesaf ar gyfer sut rydym yn mynd i helpu i fynd i'r afael ag allfudiad pobl ifanc, ond yn bwysicach, sut rydym yn mynd i roi cyfleoedd i'n pobl ifanc yn eu cymunedau eu hunain.