3. Pa gyngor cyfreithiol y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi’i roi ynglŷn â newid y gyfraith yng Nghymru i ganiatáu i fenywod gymryd tabledi erthylu yn eu cartrefi? OAQ51905

Rwy’n ymwybodol o’r datganiad barn a gafodd ei gyflwyno yr wythnos diwethaf, yn enwau Jenny Rathbone a Julie Morgan, a bod yr Aelod wedi tanysgrifio i'r datganiad hwnnw. Ac roeddwn i yn y Siambr ddoe i glywed cwestiwn i'r Prif Weinidog ar y testun hwn hefyd. Yn yr Alban, mae menywod beichiog yn gallu cymryd ail gam erthyliad meddygol yn eu cartrefi, ond mae’r sefyllfa hon yn ddiweddar wedi cael ei herio gan SPUC, a byddwn ni yma yn cadw golwg ar y sefyllfa yn yr Alban.FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn

Diolch am yr ymateb, Cwnsler Cyffredinol. Rwyf i o'r farn, fel y mae e newydd ei amlinellu yn y datganiad barn, y dylid cymryd agwedd feddygol tuag at hyn, yn hytrach nag agwedd gyfreithiol sydd wedi ei seilio ar hen gyfraith yn deillio o rai o'r trafodaethau moesegol a oedd yn digwydd dros hanner canrif yn ôl. Erbyn hyn, rwy'n credu ein bod ni'n edrych ar hwn drwy bersbectif, a thrwy lygaid, meddygol, a beth sydd orau ar gyfer y fenyw, a beth sydd orau ar gyfer iechyd. Felly, fy nealltwriaeth i, fel sydd newydd gael ei grybwyll gan y Cwnsler Cyffredinol, yw bod yna amheuaeth gyfreithiol ynglŷn ag agwedd ar hyn, ac, os felly, a oes angen bod yn fwy eglur ynglŷn â'r sefyllfa gyfreithiol yma yng Nghymru, ac a oes gan y Llywodraeth fwriad i fynd i'r afael â'r broblem yna?

Wel, yn Neddf Erthylu 1967, mae'r Ddeddf honno'n rhoi pwerau i Weinidogion yn yr Alban i ddefnyddio'r pwerau hynny, ac i'r Gweinidogion yma yng Nghymru, i allu penodi categorïau o leoliadau fel llefydd sydd yn bosibl i'r ail gam erthyliad yma i gymryd lle. Yr hyn sydd wedi digwydd yn yr Alban, sydd yn gyd-destun i'r drafodaeth yma yng Nghymru, yw bod Gweinidogion wedi gwneud y penderfyniad yna fis Hydref diwethaf, ac wedi darparu canllawiau meddygol i'r gwasanaeth iechyd yn yr Alban yn y cyd-destun hwnnw. Ond, fel y gwnes i grybwyll, mae sialens gyfreithiol wedi dod yn sgil hynny. Nid yw'r sialens, nid wyf yn credu, yn gyhoeddus eto, ond mae e'n sialens sydd yn berthnasol i'r dadansoddiad cyfreithiol yn yr Alban fel mae e hefyd yma yng Nghymru, ac felly, mae'n bwysig inni gadw llygad ar ddatblygiad hynny cyn gallu bod yn sicr o'r sefyllfa gyfreithiol sydd yn berthnasol yma hefyd. Ond mae'r testun yn amlwg yn un pwysig iawn, ac mae'r testun yn amlwg yn un y dylem ni edrych arno drwy lens y presennol, fel mae'r Aelod yn crybwyll yn ei gwestiwn. 

Mae'r hyn a ddywedoch wrthym ynglŷn â'r her i benderfyniad yr Alban yn ddiddorol iawn. Mae'n anodd deall hynny yn y cyd-destun mai'r hyn rydym yn gofyn i fenywod ei wneud yw cymryd y bilsen hon a wedyn mynd adref ar y bws a chael y camesgoriad ar y bws, ac ni allaf weld sut y gellir dweud mai hyn sydd orau i'w lles, neu'n wir, ei fod yn ofal iechyd darbodus. Felly, hoffwn wybod pa gamau y credwch y gallai Llywodraeth Cymru eu cymryd yng ngoleuni'r her hon, pa un a ydych yn mynd i aros hyd nes bod yr her wedi dod i ben, a allai gymryd sawl mis, neu a ydych yn barod i fynd amdani mewn perthynas â rhywbeth sydd, yn ôl yr hyn a ddeallaf, yn rhan o faes yr Ysgrifennydd iechyd neu'r Llywodraeth o ran ymestyn y mannau lle y gellir cyflawni erthyliadau meddygol.

Wel, mae'r mater a nodwyd gan yr Aelod yn fater hollbwysig wrth gwrs sy'n ymwneud â diogelwch menywod a'r amgylchedd cefnogol lle mae proses feddygol yn parhau hyd at ddiwedd y broses, os hoffwch. Ac felly, mae'n amlwg mai dyna'r mater perthnasol sydd wrth wraidd y cwestiwn hwn. Fel y dywedaf, mae'r fframwaith cyfreithiol yr un fath ar gyfer Gweinidogion yng Nghymru â'r hyn ydyw yn yr Alban. Credaf ei bod yn iawn i ni roi sylw i'r hyn y mae'r her yn ei gynnwys, fel y gallwn ddeall beth yw'r canlyniadau posibl, ond yn sicr, o ran annog menywod i fod yn ddiogel pan fyddant yn cael y driniaeth hon, mae'n amlwg fod y pryderon a godwyd gan yr Aelod yn hollbwysig yn y cyd-destun hwnnw.