1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 17 Ebrill 2018.
9. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i helpu ffermwyr a pherchnogion anfeiliaid yr effeithir arnynt gan y prinder presennol mewn porthiant yng Nghymru? OAQ52005
Mae Ysgrifennydd y Cabinet dros Ynni, Cynllunio a Materion Gwledig yn cyfarfod yr undebau yn ddiweddarach yr wythnos hon a bydd yn trafod y sefyllfa bresennol o ran porthiant. Rwy'n deall bod Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr wedi agor ei gronfa porthiant.
Diolch, Prif Weinidog. Wrth gwrs, pris bêl gwellt y llynedd oedd £42 y dunnell. Erbyn hyn, mae'n gymaint â £70. Mae gwair yn £90 y dunnell, mae silwair cladd wedi cynyddu £15 y dunnell i £40, ac mae pris silwair bêls crwn wedi cynyddu dros 230 y cant. Nawr, ar ben hyn mae pris cludiant, sy'n ychwanegu £10 fesul bêl. Mae'r sefyllfa, fel y dywedwch yn ddigon teg, wedi arwain at NFU Cymru a Forage Aid yn sefydlu banc porthiant i ganiatáu i'w haelodau ofyn am fwyd anifeiliaid sydd ei angen yn daer. Mae hyn yn effeithio ar lawer o ffermwyr yn Aberconwy, a gofynnaf i chi, Prif Weinidog: Beth ydych chi'n ei wneud i gefnogi ein ffermwyr? A wnewch chi gadarnhau a yw Llywodraeth Cymru yn barod i ddilyn Iwerddon drwy helpu ffermwyr gan roi cymhorthdal ar gyfer rhai o'r costau cludo hyn?
Wel, yn gyntaf oll, mae swyddogion datblygu tîm lleol Cyswllt Ffermio wrth law i roi cyngor ac arweiniad. Rydym ni'n disgwyl i'r tywydd wella, wrth gwrs, dros yr ychydig ddyddiau nesaf, a gallai hynny ddarparu rhywfaint o ryddhad. Rydym mewn cysylltiad ag Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig a'r gweinyddiaethau datganoledig eraill, y mae pob un ohonyn nhw yn monitro effaith y tywydd gwlyb parhaus ar fusnesau fferm. Ac, wrth gwrs, fel rhan o'r gwaith monitro hwnnw, byddwn ni'n parhau i ystyried yr hyn y gellir ei wneud i helpu ffermwyr.
Ac yn olaf, Simon Thomas.
Diolch, Llywydd. Mae’r ffaith bod Llywodraeth Iwerddon yn fodlon talu i helpu i gludo a thalu am fwyd anifeiliaid yn cael effaith ar y farchnad dros ynysoedd Prydain, wrth gwrs. Mae’n gwyrdroi’r farchnad o ran prisoedd, ac yn rhoi prisoedd i fyny ar gyfer ffermwyr yng Nghymru. Dyna, rwy’n credu, yw’r ddadl, a’r peth sydd wedi dod yn glir oherwydd y gwanwyn gwlyb. Beth sy’n dod yn sgil hynny, wrth gwrs, yw’r cwestiwn ehangach o sut rŷm ni’n rheoli’r farchnad dros ynysoedd Prydain wrth inni ymadael â’r Undeb Ewropeaidd. Mae’n codi’r holl gwestiynau ynglŷn â’r undeb tollau ac ynglŷn â’r ffaith bod y farchnad gig yn un gyffredin rhwng Gweriniaeth Iwerddon a Chymru a gweddill ynysoedd Prydain. Yn ogystal â helpu’r ffermwyr dros y problemau y tymor yma, a fedrwch chi ddweud ychydig yn fwy am beth fydd y cynllun i sicrhau cymhorthdal parhaus i ffermwyr i sicrhau eu bod nhw’n gallu bod yn weithredol yn economaidd wrth inni ymadael?
Mae Undeb Amaethwyr Cymru, wrth gwrs, wedi codi pryderon ynglŷn â beth mae Llywodraeth yr Iwerddon wedi ei wneud, ai yw'n gyfreithlon neu beidio, ac mae hynny’n rhywbeth, efallai, y bydd yn gorfod cael ei ystyried yn y pen draw. Rŷm ni'n deall bod ffermwyr yn dechrau gweld gwair yn tyfu achos y ffordd mae’r tywydd wedi newid. A gaf i ddweud hefyd fod yna elusen o’r enw Forage Aid sy’n cefnogi ffermwyr lle maen nhw wedi cael eu heffeithio gan achlysur o dywydd eithafol? Wrth gwrs, maen nhw’n gallu sicrhau bod yna bethau ar gael i ffermwyr hefyd yn y pen draw. So, felly, os oes yna rai ffermwyr sydd â phroblem fawr, efallai mai Forage Aid yw’r lle i fynd iddo yn y dechrau.
Diolch i’r Prif Weinidog.