3. Datganiad gan y Gweinidog Plant a Gofal Cymdeithasol: Bil Cyllido Gofal Plant (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:44 pm ar 17 Ebrill 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jenny Rathbone Jenny Rathbone Labour 3:44, 17 Ebrill 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch. Un o'r gwersi o'r holl sefyllfa hon yw na ddylem ni ailddyfeisio'r olwyn. Dim ond wrth edrych ar y strategaeth yr ydych chi'n ei mabwysiadu ar gyfer cyflawni'r addewid maniffesto hwn, sy'n targedu rhieni sy'n gweithio a chanddyn nhw blant tair a pedair blwydd oed, mae hi'n amlwg bod yn rhaid inni flaenoriaethu'r teuluoedd hynny sy'n dymuno gweithio ond na allant fforddio gweithio ar hyn o bryd, ac a fyddant yn gymwys cyn gynted ag y gallant gyrraedd y niferoedd perthnasol—wyddoch chi, mae ganddyn nhw'r lle ac fe allan nhw dderbyn y lleoliad gwaith. Dyna'r ffordd y mae angen inni wneud hynny.

Roeddwn eisiau edrych ar sut y gallwn ni o bosib gysylltu hyn â chredyd cynhwysol, gan fod llawer o'm teuluoedd i yn gweithio oriau amrywiol, gan gynnwys contractau dim oriau. Un o fanteision damcaniaethol credyd cynhwysol yw y bydd yn cael gwybodaeth amser real ynglŷn â faint y mae rhywun wedi ei ennill yn yr wythnos ddiwethaf ac felly sut y bydd hynny'n effeithio ar faint o arian maen nhw'n gymwys i'w dderbyn. Felly, gallaf weld y manteision o weithio gyda'r gwasanaeth treth a chyllid, ond gallaf hefyd weld y manteision o weithio gyda'r Ganolfan Byd Gwaith, felly rwy'n credu y byddai'n ddefnyddiol egluro pam nad ydych yn meddwl ynghylch hynny.

Rwy'n llwyr ddeall na allwn ni ar hyn o bryd fforddio i wneud yr hyn y mae ar bob un ohonom ni eisiau ei wneud, sef darparu gwasanaeth cyffredinol ar gyfer pob plentyn tair a phedair oed. Ond ymddengys, yn y cyfamser, bod llawer iawn y gallwn ei wneud gan ddefnyddio'r adnoddau presennol. Er enghraifft, pob pum mlynedd mae'n rhaid i awdurdodau lleol ddarparu asesiad digonolrwydd gofal plant, ond dim ond pob pum mlynedd. Felly, yn y cyfamser, nid yw Caerdydd, er enghraifft, yn gwybod faint o aelwydydd sydd â rhieni sy'n gweithio, nid yw'n gwybod faint o blant tair a phedair oed sydd ganddi nac yn gwybod faint o blant tair a phedair oed sy'n mynychu lleoliad gofal plant. Mae hynny, i mi, yn dangos yr angen i fyrddau gwasanaethau cyhoeddus gymryd perchnogaeth o hyn, oherwydd os yw'r gwasanaethau iechyd ac addysg a'r gwasanaethau cymdeithasol yn gweithio gyda'i gilydd gallwn gyfuno'r wybodaeth sydd ym meddiant pawb, i ryw raddau, a byddai hynny yn ein galluogi i gael darlun llawer mwy eglur o ba ofal sydd ar gael ymhle.

Felly, mae gennyf bwyslais penodol yr hoffwn ganolbwyntio arno pan fo Caerdydd yn dechrau gweithredu'r cynnig blynyddoedd cynnar, sef sut yr ydym ni'n mynd i ehangu gofal cofleidiol yn seiliedig ar nifer y plant sydd eisoes yn cael lleoedd meithrin mewn ysgolion cynradd, ond mae'n amlwg na ellir defnyddio'r ystafell lle maen nhw'n cael y gofal blynyddoedd cynnar hwnnw ar gyfer y gofal cofleidiol oherwydd bod carfan arall yn cyrraedd yn y prynhawn.

Pam nad yw hi'n bosib i'r gwasanaethau cymdeithasol ddefnyddio lleoliadau gofal plant blynyddoedd cynnar ar gyfer plant y maen nhw'n pryderu yn eu cylch? Oherwydd gwyddom o dystiolaeth y Sefydliad Polisi Addysg mai dyma'r ffordd orau, os hoffech chi, o guro'r anfantais y caiff rhai plant o'u genedigaeth. Un o'r materion eraill i mi yw mai dim ond un canolfan plant integredig sydd gennym ni yng Nghaerdydd gyfan, sy'n amlwg yn Nhrelái, ac sy'n ganolfan ragoriaeth ar gyfer sicrhau canlyniadau ardderchog ar gyfer pob plentyn, beth bynnag eu hamgylchiadau.

Felly, dyna ddylai ein hamcanion fod, ac mae'n ymddangos i mi, er fy mod yn sylweddoli fod gan y Llywodraeth dim ond arian ar hyn o bryd ar gyfer y rheini sydd â rhieni sy'n gweithio, mae angen hefyd inni ddefnyddio ffrydiau eraill o raglenni—Dechrau'n Deg, Teuluoedd yn Gyntaf, ac ati—i gyflawni'r gofal plant integredig y gŵyr pob un ohonom ni sydd ei angen ar bob plentyn.

Felly, un o'r cwestiynau allweddol i mi yw: a ydym ni'n mynd i defnyddio'r un meini prawf ar gyfer darparwyr y sector preifat a gwirfoddol ag y byddwn yn ei wneud ar gyfer darparwyr y sector cyhoeddus, cyhyd ag y bo nhw yn amlwg yn bodloni'r cynnig addysg blynyddoedd cynnar, sef rhwng dwy a dwy awr a hanner o ddarpariaeth blynyddoedd cynnar? Mae'n ymddangos i mi oherwydd nad yw ysgolion cynradd mewn sefyllfa i ddarparu'r 30 awr, fod yn rhaid inni gael sefydliadau eraill sy'n gallu darparu'r oriau ond rhaid iddynt allu sicrhau ansawdd hefyd. Felly, byddwn yn awyddus i glywed beth sydd gennych chi i'w ddweud yn hynny o beth.