Hyd yn hyn, mae'n deg i Lywodraeth Cymru ddweud nad ydynt wedi meddu ar yr holl ddulliau sydd eu hangen arnynt i fynd i'r afael â phrinder athrawon, ond o'r flwyddyn nesaf, Llywodraeth Cymru fydd yn pennu cyflog ac amodau athrawon. O hynny ymlaen, ni all fod unrhyw esgus os na welwn welliant o ran recriwtio athrawon.

Yn ogystal â gwella telerau ac amodau, mae angen inni gynyddu nifer y llwybrau i mewn i'r byd addysg. Soniodd Darren am athrawon addysg bellach, athrawon o wledydd tramor, athrawon o ysgolion annibynnol. Soniodd Llyr am gynorthwywyr addysgu. Gobeithio y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn ymuno â mi i ganmol Teach First, a fu'n gwneud gwaith ardderchog yn ddiweddar gyda Chonsortiwm Canolbarth y De. Maent wedi cynnig ffordd newydd i mewn i'r byd addysg, ac yn fwy diweddar maent wedi ei gymhwyso hefyd i'r rhai sy'n dod i mewn drwy newid gyrfa na fyddent fel arall o bosibl wedi gallu ymrwymo amser i dystysgrif addysg i raddedigion. Dylem geisio lledaenu'r model hwnnw ymhellach ar draws Cymru, a hyderaf y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn gweithredu i wneud hynny yn awr.

Mae angen inni hefyd edrych ar gadw athrawon. Mae llawer gormod o athrawon yn gadael y proffesiwn yn gynnar yn eu gyrfa a byth yn dychwelyd, ac fel y mae Plaid Cymru yn nodi yn eu gwelliant, mae traean yr athrawon yn ystyried gadael y proffesiwn yn y dyfodol agos. Adroddodd arolwg ComRes diweddar fod bron dri chwarter yr athrawon sy'n dweud eu bod yn ystyried gadael y proffesiwn yn gwneud hynny oherwydd llwyth gwaith gormodol.

Nawr, mae gan Ysgrifennydd y Cabinet uchelgais, rwy'n deall, i leihau maint dosbarthiadau i 25 ar gyfer dosbarthiadau babanod, ond sut ar y ddaear y gellir gwneud hynny mewn amgylchedd lle mae gennym y pwysau a'r methiant i recriwtio'r nifer o athrawon o ansawdd sydd eu hangen arnom? A fydd yr athrawon hyn yn dysgu mwy o ddosbarthiadau am fod llai o ddisgyblion mewn dosbarthiadau ar gyfartaledd, neu o ble y daw'r arian? Efallai y gallem weld cyfran uwch o'r hyn a gedwir yn Llywodraeth Cymru neu yn yr awdurdodau addysg lleol yn mynd i'r ysgolion i gefnogi addysgu'n uniongyrchol.

Tybed hefyd i ble'r ydym yn mynd o ran y cynorthwyydd addysgu a'r model cymorth. Mae gennym y gymhareb un i un y cyfeiriodd Darren ati yn awr, ac eto cawn lawer mwy o gwynion ynghylch llwyth gwaith gormodol nag a gawsom erioed o'r blaen, ac ymddengys ei fod yn gwaethygu o un flwyddyn i'r llall. Sut y mae denu rhagor o athrawon at y proffesiwn o gofio hynny? A yw'r cynorthwywyr addysgu hyn a'r addysgu mewn grwpiau bach yn hytrach na dosbarth cyfan am fwy o amser—a ydynt yn ychwanegu at y beichiau y mae athrawon yn eu hwynebu y tu allan i'r amser addysgu dosbarth uniongyrchol? Ac yn y pen draw, ai'r ffordd o ddenu mwy o bobl i addysgu yw rhoi codiad cyflog sylweddol i athrawon? Ond sut y gallem fforddio hynny, a beth a welwn o fodelau tramor, lle nad yw'r dystiolaeth a'r astudiaethau academaidd yn cefnogi uchelgais yr Ysgrifennydd Addysg yn arbennig o ran maint dosbarthiadau fel ffactor allweddol sy'n sbarduno perfformiad.

Ceir systemau addysg—mae Singapôr yn un a ddaw i'r meddwl yn glir—lle y gallai maint dosbarthiadau fod yn fwy ond lle mae gennych athrawon o ansawdd uchel iawn o'r sefydliadau uchaf, yn cael y graddau gorau, ac yn cael eu denu i addysgu, yn aml drwy gyflogau uwch, ac mewn rhai systemau mae ganddynt ddosbarthiadau mwy o faint nag sydd gennym ni yma. Nid wyf yn cyflwyno hwnnw fel y model y buaswn yn ei roi ar gyfer y dyfodol, ond rwy'n gofyn y cwestiwn: ai drwy ffocws yr Ysgrifennydd Addysg ar leihau maint dosbarthiadau babanod i 25 y mae denu mwy o bobl at y byd addysg, neu drwy dalu cymaint ag sydd angen i ni ei wneud i athrawon o ansawdd uwch er mwyn eu denu at y proffesiwn, hyd yn oed os golyga hynny nad oes gennym gymaint o'r cymorth a'r gefnogaeth addysgu rydym wedi'i weld yn datblygu ond nad yw'n ymddangos ei fod wedi lleihau'r cwynion gan athrawon ynghylch llwyth gwaith gormodol sy'n parhau i gynyddu?

Mae arolwg ComRes hefyd yn awgrymu mai un o'r camau cadarnhaol y gellid eu cymryd i gadw mwy o athrawon yn y proffesiwn yw mwy o ddatblygiad proffesiynol a mwy o gyfleoedd i ymgymryd â rolau arwain. Pe baem yn cyfeirio mwy o arian tuag at wella safonau addysgu a gwella datblygiad proffesiynol, efallai y gallem gadw mwy o athrawon, yn ogystal â'i wneud yn broffesiwn mwy deniadol i bobl fod yn rhan ohono. Yn hynny o beth, rwy'n croesawu academi newydd yr Ysgrifennydd Addysg a'i hangerdd amlwg yn ei chylch, a'r ymateb cadarnhaol a glywais gan addysgwyr. Mae'n hanfodol fod Llywodraeth Cymru yn defnyddio ei phwerau newydd dros delerau ac amodau ac yn rhoi'r camau angenrheidiol ar waith i atal yr argyfwng mewn addysg yng Nghymru.