Na wnaf.

Mae yna gynifer o agweddau ar y busnes truenus hwn y gallwn siarad amdanynt: y caledi ariannol a ddioddefwyd, y llu o gwynion ynghylch camweinyddu, y ffordd annheg y cyflwynwyd y newidiadau, y gwahaniaethu digywilydd a chamreoli newidiadau, ond gan i mi gael fy ngalw'n hwyr yn y ddadl hon, rwy'n mynd i ganolbwyntio fy sylwadau ar y ffordd warthus y cafodd menywod wybod, neu yn hytrach, yn fwy cywir, y ffordd na chawsant wybod am newidiadau yn eu trefniadau pensiwn y wladwriaeth a'r effaith ar un o fy etholwyr i ddangos pa mor eang a chyffredinol y mae'r effaith wedi bod.

Fel Aelodau eraill, rwy'n gwybod, rwyf wedi cyfarfod â menywod sydd wedi dweud wrthyf na chawsant fawr o rybudd gan Lywodraeth y DU am y penderfyniad hwn sy'n newid bywydau, ac yn wir, fel y gwyddom, ni chafodd rhai rybudd o gwbl, oherwydd ym mis Mawrth 2011 rhoddodd y Llywodraeth y gorau i ysgrifennu at fenywod yr effeithiwyd arnynt oherwydd newidiadau pellach a oedd yn yr arfaeth, ac nid aethant ati i ailddechrau ysgrifennu at y menywod yr effeithiwyd arnynt tan fis Ionawr 2012. Effaith hyn oedd bod llawer o fenywod WASPI wedi cael llythyr yn rhoi gwybod iddynt fod oedran pensiwn y wladwriaeth yn mynd i godi'n sylweddol pan oeddent yn 59, sef o fewn blwyddyn i godi oedran pensiwn y wladwriaeth yn sylweddol a blwyddyn yn unig o'r dyddiad yr oeddent wedi disgwyl cael eu pensiwn. Na foed unrhyw gamargraff: fel y clywsom sawl cyfrannwr yn dweud, mae'r newid hwn yn arwain at galedi gwirioneddol. Mae'n golygu colli incwm disgwyliedig i gymaint o fenywod, sydd, ar gymaint o fyr rybudd, heb gael amser i baratoi ar gyfer y newidiadau hyn.

Ond gadewch i mi amlinellu hanes un o fy etholwyr, a gafodd ei heffeithio gan y newidiadau nid drwy orfod gweithio am gyfnod hwy ond oherwydd ei hanabledd. Fe'i ganed yn 1954 ac mae ganddi anableddau dysgu sylweddol. Yn 63 oed, mae'n methu darllen, ysgrifennu, dweud yr amser na rheoli arian—dibynnai ar ei rhieni fel gofalwyr. Ar ôl i'w thad farw 10 mlynedd yn ôl, ei phrif ofalwr oedd ei mam, y bu'n rhaid iddi ymdrin â'i holl faterion ariannol a biwrocratiaeth y Llywodraeth ynghylch budd-daliadau ac ati. Yn ddealladwy, roedd ei mam yn ymdrin â'i holl faterion, ac roedd y rhan fwyaf o'r gwaith papur yn enw ei mam. Yn anffodus, bu farw ei mam hefyd ychydig flynyddoedd yn ôl. Ar ôl colli ei mam, daeth chwaer fy etholwr i gymryd rhan yn ei chynorthwyo gyda'i hanghenion. Ychydig ddyddiau'n unig ar ôl marwolaeth eu mam, daeth chwaer fy etholwr adref i'w gweld yn ofidus iawn, yn dweud bod rhywun wedi ei ffonio i ddweud bod yn rhaid iddi fynd i rywle. Ond gan nad oedd hi'n gallu cofio gwybodaeth yn dda, ni allai ddweud i ble roedd yn rhaid iddi fynd, na hyd yn oed pwy oedd wedi cysylltu â hi, ac aeth yn fwyfwy gofidus.

I dorri stori hir iawn yn fyr, yn y pen draw llwyddodd ei chwaer i sefydlu mai'r Adran Gwaith a Phensiynau a oedd wedi ffonio fy etholwr ynglŷn ag asesiad addasrwydd i weithio. Ar y pwynt hwn dechreuodd chwaer fy etholwr sylweddoli nad oedd ei chwaer anabl ei hun yn cael pensiwn y wladwriaeth eto, fel roedd hi bob amser wedi cymryd y byddai. Wrth gwrs, pe bai hi wedi bod ar bensiwn y wladwriaeth yn 60 oed, ni fyddai'r Adran Gwaith a Phensiynau wedi bod yn ei ffonio ynghylch asesiad addasrwydd i weithio. Dyna pryd y dechreuodd hunllef o asesiadau ar gyfer pennu addasrwydd i weithio, lle'r oedd fy etholwr yn mynd yn fwy a mwy ofnus, pryderus a gofidus. Nid oedd yn gwybod beth oedd yn digwydd iddi—roedd yn hunllef na fyddai byth wedi gorfod ei ddioddef pe bai wedi cael ei phensiwn yn 60 oed.

Felly, er iddynt dderbyn nad oedd hi'n addas ar gyfer gweithio yn y diwedd, a newid ei budd-daliadau yn unol â hynny, nid yw'n ddigon hen o hyd i gael pensiwn y wladwriaeth. Ar adeg o drallod emosiynol mawr, ar ôl colli ei mam—ei chydymaith cyson, ei hunig ffrind a'i phrif ofalwr—a heb fod wedi byw'n annibynnol erioed, o fewn mater o ddyddiau roedd yn rhaid iddi ymdopi â biwrocratiaeth Llywodraeth ynghylch addasrwydd i weithio, a'r cyfan oherwydd ei bod hi ar oedran pn nad oedd menywod yn cael pensiwn y wladwriaeth mwyach ac nid oedd neb yn gwybod hynny. Dyn a ŵyr beth fyddai wedi digwydd iddi pe na bai ganddi chwaer a ddaeth i'r adwy i fabwysiadu'r rôl gofalu ac chefnogi honno.

Dyma un enghraifft yn unig o'r nifer o anawsterau a achosir gan y newid yn oedran pensiwn y wladwriaeth, newid nad oedd fy etholwr na'i theulu yn gwybod amdano, ac felly ni wnaed unrhyw gynlluniau na darpariaeth ar gyfer ymdopi â'r peth. Digwyddodd o ganlyniad i ddiffyg gofal wrth gyfathrebu pwysigrwydd y newidiadau hyn a beth fyddai'r effaith ariannol ar lawer o unigolion, a chafodd hyn oll ei waethygu gan y ffaith nad yw Llywodraeth y DU yn barod i ddatrys y sefyllfa drwy gyflwyno trefniadau pontio teg i'r menywod hyn, nad oeddent yn barod am y fath galedi ariannol, yn gallu ymddeol.  Sut y gall —