Diolch, Lywydd, a diolch i Angela Burns am barhau i godi'r mater difrifol hwn. Rwyf am ddechrau drwy gydnabod y gall sepsis fod yn salwch anodd i wneud diagnosis ohono, yn arbennig mewn pobl oedrannus, ond hefyd mewn plant. Ac mae hynny'n rhan o'r her wrth ymdrin â hyn yn llwyddiannus. Amcangyfrifodd Ymddiriedolaeth Sepsis y DU fod sepsis yn achosi marwolaethau tua 44,000 o bobl bob blwyddyn yn y DU, a byddai hynny'n cyfateb i oddeutu 2,200 o bobl yma yng Nghymru. Dengys y ffigurau, dros y pum mlynedd diwethaf, fod nifer y bobl sydd wedi marw'n flynyddol mewn lleoliad ysbyty yng Nghymru o ganlyniad i sepsis wedi gostwng o 2,112 i 1,687, felly gostyngiad go iawn ond nifer dda o bobl o hyd sydd wedi marw yn ein hysbytai.

Mewn gwirionedd, fe gynyddodd nifer yr achosion o sepsis yn ysbytai Cymru yn yr un cyfnod o 6,950 i 8,313. Felly, mae hynny'n dangos bod yna fwy o ymwybyddiaeth o'r salwch gyda mwy o bobl yn cael diagnosis, ond mae canran y marwolaethau'n gostwng. Yn anffodus, ni fydd modd osgoi pob un o'r marwolaethau hynny, ond gallwn fod yn hyderus fod modd gwneud hynny yn achos nifer ohonynt. Dyna pam, ers 2013, y mae Llywodraeth Cymru, gyda'r GIG, wedi gwneud lleihau niwed y gellir ei osgoi a marwolaethau a achosir gan sepsis yn flaenoriaeth uchel ar gyfer GIG Cymru. Rwy'n cofio'n iawn, ar Ddiwrnod Sepsis y Byd, pan oeddwn yn Ddirprwy Weinidog ar y pryd, penderfynodd Mark Drakeford ei fod am wneud digwyddiad i geisio codi ymwybyddiaeth ar Ddiwrnod Sepsis y Byd, i godi proffil y cyflwr o fewn y gwasanaeth.

Nawr, rydym yn cydnabod, yn agored ac yn onest, fod yna bob amser fwy sydd angen ei wneud i fynd i'r afael â'r hyn a all fod yn afiechyd marwol, ond rwyf am gydnabod peth o'r cynnydd a wnaed gennym ar fynd i'r afael â'r cyflwr hwn sy'n bygwth bywyd. I fod yn deg, mae Angela Burns yn cydnabod hyn hefyd. Dylem fod yn falch o'r ffaith ein bod yn cael ein gweld yn arwain y ffordd yn y DU o ran gwneud adnabod a thrin sepsis yn brif flaenoriaeth. Mae ein brwydr yn erbyn sepsis yn parhau, ac mae llawer iawn o waith wedi'i wneud ers 2012, pan oeddem y wlad gyntaf yn y byd yma yng Nghymru i weithredu'r system sgorio rhybudd cynnar cenedlaethol a elwir yn NEWS. Dylai hon sicrhau bod cleifion y gwelir eu bod yn gwaethygu yn cael sylw cynnar. A dylai'r cam syml hwnnw sicrhau ein bod yn defnyddio iaith gyffredin drwy'r GIG yng Nghymru i gyfathrebu ynghylch dirywiad a sepsis. Cyflwynwyd NEWS a sgrinio sepsis ym mhob maes clinigol acíwt, yn Ymddiriedolaeth Gwasanaeth Ambiwlans Cymru ac mewn llawer o leoliadau cymunedol a sylfaenol. Dylem fod yn falch o'r ffaith bod NEWS wedi ei safoni ym mhob un o'n hysbytai yng Nghymru ers 2013.

Y prif gyfrwng ar gyfer y newid hwnnw yma yng Nghymru oedd cyfranogiad gweithredol byrddau iechyd ac unigolion yn set ddysgu ymateb cyflym i salwch acíwt gwasanaeth gwella 1000 o Fywydau sy'n cael ei adnabod yn gyffredinol fel RRAILS—ac rwy'n falch fod ganddynt acronym o fewn y gwasanaeth o leiaf. Ond mae'n amlwg fod llawer o waith ganddynt i'w wneud o hyd. Maent yn rhan bwysig o'r gwaith o helpu i geisio sbarduno gwelliant ar draws y system gyfan, oherwydd rhaid inni barhau i geisio cyfiawnhau'r gydnabyddiaeth a gawsom yn 2016, pan gafodd y cynnydd yr oedd GIG Cymru wedi'i wneud yn gwella triniaeth sepsis ei gydnabod â gwobr gan Gynghrair Sepsis y Byd yn y categori 'llywodraethau ac awdurdodau gofal iechyd'.

Ond fel gyda phopeth, ni allwn ragdybio bod cynnydd yn amlwg, yn hawdd nac yn anochel. Rhaid inni adolygu'n gyson yr hyn a wnawn i sicrhau gwelliant parhaus. Mae yna bob amser ragor y gallwn ei wneud er mwyn dal ati i ddysgu a gwella, ac mae adolygiadau gan gymheiriaid yn rhan ddelfrydol a phwysig o hynny. Mae'r rhaglen RRAILS yn cynnwys adolygiadau gan gymheiriaid o'r drefn ar gyfer rheoli cleifion sy'n dangos dirywiad acíwt, ac fe'u datblygwyd i alluogi pob bwrdd ac ymddiriedolaeth iechyd i ddatblygu cynllun priodol i gymeradwyo'r gwasanaethau dirywiad acíwt sydd ganddynt. Mae'n dda clywed bod y gwaith hwn eisoes yn mynd rhagddo, gyda chyfres o ymweliadau â byrddau iechyd wedi digwydd yn barod, a rhagor wedi'u cynllunio. Mae adolygwyr a staff a fu'n rhan o'r adolygiad gan gymheiriaid yn cydnabod ei bod yn sgwrs bwysig a buddiol i bawb ohonynt.

Yn ddiweddar, canmolodd yr ombwdsmon gwasanaethau cyhoeddus y gwaith 1000 o Fywydau ar yr adolygiad gan gymheiriaid, a chydnabu'r effaith y mae'r gwaith hwnnw'n ei gael ar wella gwasanaethau ac achub bywydau. Mae pethau eraill ar y gweill, gan gynnwys gwaith ar ddatblygu'r gofrestrfa sepsis y cyfeiriodd Angela Burns ati. Ond mae canlyniadau treial yn astudiaeth '6 blwch sepsis' Cwm Taf yn awgrymu bod gwelliannau yn y canlyniadau i gleifion yn gysylltiedig â defnyddio'r blwch hwnnw. Mae'n cynnwys llai o farwolaethau a derbyniadau i unedau gofal dwys, a gostyngiad sylweddol mewn NEWS ar ôl 24 awr, sy'n arwydd pwysig o adferiad cleifion. Rwy'n edrych ymlaen yn fawr at werthusiad pellach o ganlyniadau'r prawf, fel y gellir dod i gasgliadau terfynol er mwyn gweld a allem ac a ddylem gyflwyno hynny ar draws y wlad gyfan.

Rwyf am geisio ateb y cwestiwn anodd ynghylch ymgyrch ymwybyddiaeth y cyhoedd. Rwy'n dweud ei fod yn 'anodd' am fy mod yn deall y ddadl a wneir ynghylch codi ymwybyddiaeth ehangach ymhlith y cyhoedd yn y gobaith a'r disgwyliad y byddai hynny'n achub mwy o fywydau. Y broblem ymarferol a'r cwestiwn i mi yw a fyddai'r arian a'r adnoddau y byddem yn eu rhoi tuag at ymgyrch ymwybyddiaeth gyhoeddus yn cyflawni'r canlyniadau y dymunwn eu cael o ran gwella canlyniadau i bobl.