Hoffwn i ddilyn hynny, fel y dechreuodd Dai Lloyd yn ei gwestiynau, drwy ofyn i'r Gweinidog a yw ef yn cytuno â mi nad rhywbeth y dylid ei ddarllen yw hanes ond y dylai gael ei brofi gan pob cenhedlaeth fel ei bod yn deall sut mae'n perthyn i ddilyniant hanes cenedl. Mae hynny'n gwbl hanfodol i lwyddiant unrhyw genedl. Fel yr ysgrifennodd Alexis de Tocqueville bron 200 mlynedd yn ôl, wrth i'r gorffennol beidio â thaflu ei oleuni ar y dyfodol, bydd meddwl dyn yn crwydro yn y tywyllwch. Gan hynny, iddyn nhw mae henebion cenedlaethol a hygyrchedd yn gwbl hanfodol i addysg unrhyw un diwylliedig, ond maen nhw hefyd yn hanfodol ar gyfer deall sut y mae'r genedl wedi datblygu fel y gwnaeth a sut yr ydym i gyd yn rhan o hynny.

Ac felly rwy'n falch iawn o groesawu llwyddiant Cadw a'i rhaglen o ddigwyddiadau a chanmol i ba raddau y mae Cadw wedi gallu poblogeiddio ei henebion a'i gweithgareddau drwy ail-greu sefyllfaoedd ac arddangosfeydd celf a pherfformiadau byw.  Pan oeddwn yn ifanc, roedd Hanes yn cael ei ddysgu fel rhyw fath o bwnc sych. Mae'n hanfodol ein bod yn symud oddi wrth hynny os ydym am ennyn diddordeb y genhedlaeth iau i ddeall pwysigrwydd y pethau hyn, nid yn unig ar gyfer y gwerth economaidd, er bod hynny'n hanfodol bwysig hefyd, fel y nododd Suzy Davies yn gynharach, ond bod y refeniw a godir yn cael ei godi at ddiben penodol, a hynny yw adfer yr henebion a etifeddwn o'r gorffennol i gyflwr gwell a hefyd eu gwneud yn fwy hygyrch ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol nag yr oedden nhw yn achos ein cenhedlaeth ni.

Rwy'n sylweddoli y gallai fod ychydig yn rhy gynnar i'r Gweinidog wneud unrhyw sylwadau ar argymhellion y Pwyllgor Diwylliant yn ddiweddar iawn ar yr amgylchedd hanesyddol, ond mae'r cydweithio gyda'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn elfen bwysig iawn, yn fy marn i, o lwyddiant Cadw ar gyfer y dyfodol, i gynyddu ei refeniw a gwella ei offerynnau dehongli digidol a dulliau ledled y safleoedd hanesyddol yng Nghymru. Felly, tybed a allai'r Gweinidog roi unrhyw diweddariad pellach ar yr hyn y mae Cadw yn bwriadu ei wneud yn hyn o beth.

Fy ail bwynt a'r olaf yw croesawu rhan olaf y datganiad, lle soniodd y Gweinidog am hanes Cadw o weithio gyda phartneriaid i gyflwyno digwyddiadau sy'n dod â hanes yn fyw i gymunedau a'i gadarnhad y bydd y cysylltiadau hyn yn parhau i gael eu harfer. Yn ein hadroddiad o'r pwyllgor diwylliant, yn argymhelliad 10, roeddem yn gofyn am amserlen glir o gynnydd, cerrig milltir eto i roi unrhyw arwydd o'r hyn allai'r cyfnodau amser a'r cerrig milltir mesuradwy fod heddiw neu yn y dyfodol agos.