Part of the debate – Senedd Cymru am 7:33 pm ar 25 Ebrill 2018.
Diolch ichi, Ddirprwy Lywydd. Mae'n bleser gennyf ymateb i'r ddadl, a hynny mewn llawer o ffyrdd gwahanol. Dechreuodd David Rees ei gyfraniad drwy ddisgrifio hanes cymdeithasol ac economaidd cymunedau'r Cymoedd, a chredaf mai camgymeriad a wneir yn eithaf aml yw gweld y Cymoedd fel un cyfanrwydd unffurf, er bod pob un ohonom yma sy'n cynrychioli etholaethau yn y Cymoedd yn gwybod mewn gwirionedd fod pob un o'r etholaethau hynny a phob un o'r cymunedau hynny yn rhannu diwylliant tebyg iawn, ond yn bwysig ynddynt eu hunain ac yn meddu ar eu hanghenion eu hunain a gydnabyddir ac a nodir gennym. Gwn mai'r Dirprwy Lywydd yw llais y Rhyl yn y lle hwn, ac mae hi'n cydnabod pwysigrwydd cymunedau, a chyhyd â bod gennym lais y Rhyl dros ein trafodion, fe wyddom y bydd pwysigrwydd cymunedau bob amser yn rhan bwysig o'n trafodaethau yma.
Mewn llawer o ffyrdd, mae'r cyfraniad y mae'r Aelod dros Aberafan wedi'i gyflwyno i'r Siambr y prynhawn yma yn ddisgrifiad o'r Gymru fodern. Gadawodd fy nheulu ganolbarth Cymru—ardal Aberystwyth—i weithio ym meysydd glo Tredegar a oedd yn tyfu. Gwnaeth miloedd lawer y daith honno a chreu diwylliant y gellir ei adnabod fel diwylliant Cymreig ac sy'n cael ei gydnabod ar hyd a lled y byd fel rhywbeth y mae iddo le unigryw yng Nghymoedd de Cymru. Ac mae gennym gyfrifoldeb unigryw i sicrhau bod y cymunedau hynny'n parhau i fod yn ffocws y trafodaethau yma, ac mae'r diwylliant, yr hunaniaeth a'r gymuned yn gwbl ganolog i hynny. Ymunodd yr Aelod dros Islwyn â'r ddadl y prynhawn yma a gwn ei bod hi'n gyson yn sôn am bwysigrwydd ein cerddoriaeth a'n treftadaeth a'n gweithgareddau cerddorol yn y Cymoedd a chymunedau'r Cymoedd. Dyna rywbeth yr wyf fi'n ei rannu hefyd, ac mae'n rhywbeth y gobeithiaf y bydd pawb ohonom yn gallu canolbwyntio arno.