2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am y ddarpariaeth o ofal cymdeithasol yng Ngogledd Cymru? OAQ52081

A wnaiff y Prif Weinidog sefydlog ddatganiad am y ddarpariaeth o ofal cymdeithasol yng Ngogledd Cymru?

Nid wyf i'n hollol siŵr beth yr ydych chi'n ei olygu wrth ddweud hynny, ond mae gofal cymdeithasol yn chwarae rhan hollbwysig i helpu pobl fyw yn annibynnol, gan weithio mewn partneriaeth â'r sector iechyd, y sector annibynnol a'r trydydd sector, i reoli galw a gwella canlyniadau i bobl yn y gogledd ac yn genedlaethol. Dyna pam mae 'Ffyniant i Bawb' yn neilltuo gofal cymdeithasol fel sector o bwysigrwydd cenedlaethol.

Diolch am yr ateb yna. Mae Cyngor Swydd Hampshire yn bwriadu ysgogi sgiliau seinydd cartref a weithredir gan y llais Amazon Echo i gynorthwyo gyda gofal cymdeithasol i oedolion. Gall y dechnoleg helpu pobl sy'n dioddef o salwch corfforol yn ogystal â helpu'r rhai sy'n dioddef o unigrwydd ac iselder. Yn ôl y cyngor, mae dros 9,000 o bobl yn elwa ar dechnoleg gynorthwyol fel Amazon Echo ar hyn o bryd, ac mae 100 o atgyfeiriadau newydd yn cael eu gwneud bob wythnos. A wnaiff Llywodraeth Cymru ystyried cyflwyno eu treial eu hunain er mwyn helpu i fynd i'r afael â'r galw am ofal cymdeithasol yn y gogledd?

Gwnawn. Mae gennym ni sawl treial ar waith eisoes. Mae'n fater o ddiddordeb mawr i ni sut y gallwn ni ddefnyddio technolegau meddygol o bob math i gynorthwyo gyda gofal cymdeithasol ac, yn wir, gofal meddygol. Mae gennym ni dreialon gweithredol ar waith yn ystyried sut yn union y gallwn ni fanteisio ar y technolegau hynny.

Ysgrifennydd y Cabinet, yn frawychus, gorwariwyd £383 miliwn gan adrannau gwasanaethau cymdeithasol mewn awdurdodau lleol yng Nghymru o'i gymharu â'u cyllidebau yn 2016-17, gyda Chyngor Caerdydd ar ei ben ei hun yn gwario'r swm syfrdanol o £190 miliwn yn fwy na'i gyllideb. Nawr, rhagwelir y bydd llawer yn gorwario'n enfawr unwaith eto yn ystod y flwyddyn nesaf. Rhagwelir y bydd costau gwasanaethau cymdeithasol yn cynyddu gan £344 miliwn arall yn y tair blynedd nesaf, a cheir tystiolaeth erbyn hyn y bydd nifer y bobl dros 65 oed sy'n byw yng Nghymru, erbyn 2035, yn cynyddu gan 35 y cant a'r rhai dros 85 oed yn cynyddu gan 113 y cant. Mae hon yn sefyllfa sy'n mynd i fod yn beryglus. Nawr, Ysgrifennydd y Cabinet, pa fframweithiau ydych chi'n ei gredu y mae eich Prif Weinidog ac, yn wir, eich Llywodraeth Cymru yn eu rhoi ar waith nawr i sicrhau bod ein darparwyr gofal cymdeithasol, a'u cyllidebau, yn cael adnoddau effeithiol a'u bod wir yn barod ar gyfer y dyfodol dros yr 20 mlynedd nesaf?

Rwyf i bob amser yn ei chael hi'n anodd pan fydd y Blaid Geidwadol yn sôn am wariant, o ystyried yr arian—[Torri ar draws.]

Mae'r arian gennych chi. Mae'r gyllideb gennych chi. Mae'r gyllideb gennych chi.

Mae'n ddefnyddiol iawn gallu bod ag ymennydd ranedig ar y pwnc hwn, ond rwy'n falch o allu dweud wrth yr Aelod bod gwariant cyhoeddus ar wasanaethau cymdeithasol i deuluoedd a phlant, yma yng Nghymru, wedi cynyddu gan 22 y cant rhwng 2010-11 a 2016-17, sy'n wahaniaeth sylweddol i'r cynnydd i wariant yn Lloegr, sydd ddim ond yn 5 y cant.

Wel, rwy'n cytuno bod yr arian sy'n dod o Lundain yn annigonol—byddem yn amlwg yn cytuno â hynny. Ond y cwestiwn, mewn gwirionedd, yw beth mae'r Llywodraeth hon yn ei wneud i baratoi ar gyfer realiti y £344 miliwn ychwanegol hwn y bydd ei angen erbyn 2020? Nid yw pwyntio bys a beio pobl eraill yn ateb y cwestiwn mewn gwirionedd. Nawr, dim ond fis diwethaf hefyd, wrth gwrs, clywsom fod un o ddarparwyr gofal mwyaf y DU, Allied Healthcare, mewn trafferthion ariannol. Felly, yn ogystal â dweud wrthym beth arall fydd y Llywodraeth yn ei wneud i geisio mynd i'r afael â'r diffyg cyllid sylweddol, a allwch chi ddweud wrthym ni sut y gwnewch chi sicrhau na fydd y rhai mwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas yn dioddef o ganlyniad i broblemau parhaus Allied Healthcare?

Gallaf, o ran Allied Healthcare, rydym ni'n ymwybodol o geisiadau'r contractwr i fynd i mewn i ryw fath o fod yn nwylo'r gweinyddwyr, ac rydym ni'n gweithio'n galed iawn i sicrhau bod gennym ni gynllun da ar waith. Gwn fod y Gweinidog wedi bod yn gweithio'n galed iawn i sicrhau bod gennym ni ddilyniant o ran arferion gofal ar waith i unrhyw un a allai gael ei effeithio gan hynny, er fy mod i'n prysuro i ddweud, er mwyn peidio â chychwyn unrhyw sgwarnogod i redeg, nad ydym ni mewn sefyllfa ar hyn o bryd a fyddai'n golygu bydd unrhyw ofal yn dod i ben yn unrhyw un o'r mannau lle y darperir gofal Allied Healthcare.

O ran y mater cyffredinol, mae'n amlwg fod poblogaeth sy'n heneiddio yn broblem ar draws gorllewin Ewrop gyfan, ond rydym ni wedi gwneud yn hollol siŵr yma ein bod ni'n gweithio ochr yn ochr â'r maes iechyd i gyfuno adnoddau gyda gwasanaethau cymdeithasol, ac, wrth gwrs, rydym ni wedi atal llawer o'r toriadau i wasanaethau cymdeithasol sydd wedi digwydd yn y DU. Ond mae'n rhyfeddol gallu gwahanu'r agenda cyni cyllidol a chanlyniadau cyni cyllidol, sef arian annigonol ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus, oddi wrth effeithiau hynny, y gwn nad ydych chi'n ei wneud.