Teimlaf y dylwn i ddechrau mewn ysbryd mwy hael nag y gwneuthum yr wythnos diwethaf, oherwydd rydym yn aml yn gwrthdaro ar faterion tai. Felly, gadewch imi groesawu naws y datganiad hwn ac ymadroddion megis: 'Rwyf eisiau gweithio gyda nhw i adeiladu llawer o dai yn gyflym'—dyna'r amrywiol bobl sy'n adeiladu tai; 'Credwn nad yw perchentyaeth ar gyfer pobl ar incwm uwch yn unig'—wel, dyna pam yr amddiffynnais yr hawl i brynu, er y gall y Gweinidog ddilyn yr egwyddor hefyd, ac nid wyf yn gwadu hynny, hyd yn oed os anghytunwn; 'Byddwn nawr yn canolbwyntio ar wella'r cyflenwad o gartrefi ar draws ardaloedd pob awdurdod lleol yng Nghymru.'; ac 'Rwyf eisiau gosod y sylfeini ar gyfer y posibilrwydd'—mae 'posibilrwydd' braidd yn wan, beth bynnag 'o bennu targedau mwy uchelgeisiol yn y dyfodol'. Felly, mae rhywfaint o naws y datganiad wedi gwella, ond ofnaf fod yn rhaid imi ddychwelyd i lle'r oeddwn i ac atgoffa pobl o'r sefyllfa bresennol. Ceisiaf, hefyd, ei gymharu â'r hyn a geir yn Lloegr, sydd hefyd yn dioddef argyfwng tai. Rwyf wastad yn cadw cydbwysedd yn fy sylwadau ac nid wyf yn credu bod Llywodraeth Cymru wedi dyfeisio'r math o farchnad dai yr ydym ynddi ar hyn o bryd. Ond y broblem i mi yw lefel ei hymateb a'i rhagamcanion ynghylch yr angen am dai. Os nad oes gennym y targedau cywir i anelu atynt, nid ydym yn mynd i ddiwallu dyheadau cymaint o bobl, yn enwedig pobl ifanc a phobl sy'n magu teuluoedd.

Os edrychaf ar yr ystadegau adeiladu tai, y rhagamcanion cyfredol, sy'n cael eu derbyn gan Lywodraeth Cymru, yw bod angen 8,700 o gartrefi bob blwyddyn arnom ni—8,700. Sef 5,200 o dai ar y farchnad, 3,500 o dai cymdeithasol. Er tegwch, mae gan Lywodraeth Cymru bellach darged o 4,000 o dai cymdeithasol bob blwyddyn—neu 'yn weddol fforddiadwy' yw'r disgrifiad mwy cyffredinol. Yn 2015 amcangyfrifodd rhagamcan arall, sef rhagamcan Holmans, fod angen y canlynol bob blwyddyn: 7,000 o dai ar y farchnad, 5,000 o dai cymdeithasol. Mae hynny'n rhoi targed o 12,000. Ni ellid ei gyflawni ar unwaith, ond mae'n rhywbeth y byddai'n rhaid ichi anelu ato. Os yw'r rhagamcan arall yn fwy cywir—ac rwy'n credu mai'r farn academaidd gref yw ei bod hi, yna byddwn 66,000 o dai yn brin erbyn 2031, ac rwy'n cymryd 2031 fel cyfnod rhesymol o amser er mwyn edrych ar ein strategaeth dai ddyfnach. Mae hynny'n bryder mawr, ac rwyf yn gobeithio y bydd eich adolygiad yn edrych ar y rhagamcanion hyn o ddifrif ac yn cyflwyno ymateb difrifol, rhywbeth nad yw Llywodraeth Cymru erioed wedi ei wneud. Nid yw wedi ymateb yn swyddogol i ragamcan yr Athro Holmans a dweud pam nad yw'n cytuno ag ef. Mae wedi ei anwybyddu'n llwyr, a heb wneud unrhyw ymgais i'w wrthbrofi.

Nawr, edrychwch ar Loegr: mae Llywodraeth y DU eisiau adeiladu 300,000 o gartrefi bob blwyddyn yn Lloegr erbyn canol y 2020au. Mae hynny yn cyfateb, neu fe fyddai'n cyfateb pe bai gennym yr un targed erbyn canol y 2020au, i 15,000 o gartrefi bob blwyddyn yng Nghymru. Mae'n raddfa wahanol iawn, a chredaf, pan fyddwch yn gosod eich strategaethau yn yr adolygiadau sylfaenol hyn, fod yn rhaid ichi siarad yr iaith hon a dweud wrthym ble yr ydych am osod eich targedau, beth yw eich cyflymder neu beth bynnag—adeiladu llawer o dai yn gyflym, i ddefnyddio'r geiriau yn eich datganiad eich hun.

Gadewch imi ddweud wrthych beth yr ydym yn ei wneud ar hyn o bryd. Yn 2017, adeiladwyd 6,885 o anheddau newydd. Y tro diwethaf inni gyrraedd targed Llywodraeth Cymru o 8,700 oedd yn 2008. Dyna hyd a lled yr argyfwng presennol. Nawr nid wyf yn rhoi'r bai yn gyfan gwbl ar y Llywodraeth am hyn, mae yna ffactorau ehangach, ond mae gosod targedau yn bwysig iawn iawn.

A gaf i ofyn un neu ddau o gwestiynau penodol? Beth yw amcangyfrif diweddaraf y Gweinidog o nifer y tai fforddiadwy yr ydym yn eu hadeiladu yng Nghymru bob blwyddyn? Rydym bellach ddwy flynedd i mewn i dymor bum mlynedd y Cynulliad hwn ac rwyf am wybod a ydym yn agos o gwbl at adeiladu llawer o dai yn gyflym i gyrraedd y targed o 20,000, oherwydd yn ôl fy nghyfrifiadau i—ac nid yw'r data yn gyflawn ac rydym yn aros am fwy o gyhoeddiadau, yn amlwg—mae rhesymau da dros fod yn bryderus. Erbyn yr amser y bydd eich adroddiad ar yr adolygiad o gyflenwadau tai fforddiadwy ar gael, sydd i'w gwblhau erbyn Ebrill 2019, byddwn dros hanner ffordd drwy dymor y Cynulliad. Bydd yn rhy hwyr yr adeg honno ichi gael gwybod nad yw'r targedau hyn yn realistig mwyach neu fod arnom angen targedau mwy uchelgeisiol. Credaf fod angen inni wybod beth yw eich uchelgais nawr. Yn benodol, pam nad yw'r adolygiad, o ran ei gylch gorchwyl, yn edrych ar yr angen am dai? Nid yw'r rhagamcanion cyfredol yn cael eu bodloni, wrth gwrs, fel yr amlinellais, ond nid ydyn nhw'n ddigon uchel beth bynnag, hyd yn oed petaem ni'n gallu eu bodloni, ond nid oes dim yn y cylch gorchwyl y gallaf weld—wrth gwrs, nid ydym wedi cael y cyfle i graffu arnoch yn fanwl ynghylch hyn—y byddant yn edrych o gwbl ar ragamcanion. Dim ond ar y dystiolaeth a'r rhagamcanion gorau y gallwn seilio polisi tai a strategaeth ar gyfer y dyfodol. Diolch.